بریکس؛ پایان بخش آقایی دلار

بشیر اسماعیلی کارشناس و تحلیلگر سیاست خارجی و مسائل بین الملل در گفت و گو با پایگاه خبری تحلیلی بصیرت درخصوص چرایی نگرانی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در خصوص استفاده از ارز بریکس گفت: گفته می‌شود این فاتحان جنگ هستند که سناریوی دوران پسا جنگ را می‌نویسند؛ برای آمریکا هم به عنوان یکی از فاتحان اصلی جنگ جهانی دوم، مهندسی دنیای بعد از جنگ به نحو مطلوب خود صورت پذیرفت.

بخش مهمی از این مهندسی، ترسیم نقشه اقتصاد جهانی در کنفرانس برتون وودز بود.

وی در این باره گفت: در این کنفرانس نهادهای بین‌المللی مثل بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و گات( بعداً به سازمان تجارت تبدیل شد) تاسیس شدند تا به صورت ساختاری اقتصاد جهان مدیریت و مهندسی شود. اقتصاددانانی مثل هری دکستر وایت و جان مینارد کینز بنیان اقتصاد جهانی را طبق میل آمریکا پی ریزی کردند.اما بزرگترین نقشه آمریکا برای اقتصاد دنیا در قالب معرفی دلار به عنوان ارز بین اللملی به مرحله اجرا درآمد.

بشیر اسماعیلی کارشناس و تحلیلگر سیاست خارجی تصریح نمود: تا دهه هفتاد میلادی آمریکا معادله طلا و دلار برقرار بود تا در اواخر این دهه ، نیکسون رییس جمهور وقت آمریکا رسماً اعلام کرد که دیگر پشتوانه دلار، طلا نیست و از آن پس بود که آمریکایی ها با یک پول بدون پشتوانه و فقط مبتنی بر زور و ارعاب دیگر کشور‌ها، اقتصاد دنیا را اداره کرده‌اند.

وی خاطر نشان کرد: از جمله مزایای دلار برای آمریکا، فراهم آمدن امکان فشار اقتصادی بر کشور‌های ناهمسو است تا آنها را تسلیم کرده و با سیاست‌های خود همراه کند. آمریکا از این طریق جلوی نقل و انتقال پول را به کشور تحریم شده می‌گیرد و با قدرتی که دلار در اختیارش قرار داده است، کشور‌های دیگری که از این تحریم ها تخطی کنند را مجازات می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: تا همین اواخر، امکان رهایی از سلطه دلار برای اقتصاد جهانی متصور نبود؛ رفته رفته اما با تقویت اتحاد‌های جدید در شرق، موقعیت دلار به طور جدی تهدید گردیده است.

وی افزود: بخشی مهمی از این تحول، در سایه قدرت گرفتن اقتصاد چین و به موازات آن تضعیف اقتصاد آمریکا ممکن شده است. در واقع چین را می‌توان موتور محرکه اتحادیه‌های اقتصادی جایگزین برای غرب و آمریکا دانست.سازمان همکاری‌های شانگهای، اگر چه در ابتدا عمدتا با اهداف امنیتی و نظامی شکل گرفت اما در حال حاضر اهداف اقتصادی مهمی برای خودش تعریف کرده است. با توجه به گستره عظیم جغرافیایی کشور‌های عضو، جمعیت چشمگیر، تنوع منابع و امکانات اقتصادی و فراوانی نیروی کار جوان، این اهداف بلند پروازانه قابل دستیابی است.

کارشناس و تحلیلگر سیاست خارجی خاطر نشان کرد: مهمترین اتحادیه اقتصادی که فرصت شکستن انحصار و سلطه دلار را در دورنمای خود دنبال می‌کند، گروه بریکس است. بریکس در ابتدا توسط چهار اقتصاد نوظهور برزیل، روسیه، هند و چین تاسیس شد و سپس آفریقای جنوبی هم به آن پیوست تا بریکس در واقع تشکیل شده از اول اسم این کشور‌ها باشد.

وی بیان داشت: در حال حاضر بسیاری از کشور‌ها از جمله جمهوری اسلامی ایران به بریکس پیوسته‌اند تا به رو به رشد‌ترین اتحادیه اقتصادی جهان تبدیل شود. مهمترین کارویژه بریکس به زیر کشیدن دلار و جایگزینی یک ارز دیگر خواهد بود. چندی پیش در اجلاس اعضای بریکس در روسیه، به طور نمادین پول بریکس معرفی شد تا برای اولین بار بعد از برتون وودز، دلار به طور رسمی به چالش کشیده شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است: این مسأله برای آمریکا طبعا قایل تحمل نیست، همانطور که دونالد ترامپ تهدید کرده است اگر کشور‌های عضو بریکس به سمت پول واحد بروند، آنها. آنها را با وضع تعرفه های صد در صدی جریمه می‌کند. بدون شک ایالات متحده تمام توان خود برای خفه کردن در نطفه پول بریکس را به کار خواهد بست. از سکه افتادن دلار تیر آخر را به هژمونی رو به ضعف آمریکا می‌زند و در بهترین حالت توان نفوذ این کشور را محدود به نیمکره غربی خواهد کرد .

وی افزود: در طرف مقابل اما، چین و دیگر اقتصادهای بزرگ دنیا، باید دست به انتخابی بزرگ بزنند. آنها یا باید تمام قد وارد جنگ با دلار شوند و پول بریکس را جایگزین آن کنند، یا ادامه سلطه و فرمانبری اقتصادی از آمریکا را تحمل نمایند.

در واقع شاید این انتخاب، امری اجتناب‌ناپذیر و محتوم برای اعضای بریکس تلقی شود؛ اعمال فشار مضاعف ترامپ بر اقتصاد های شرق و حتی اروپا و کانادا و مکزیک، نشان می‌دهد که ادامه تعامل اقتصادی با آمریکا ناممکن است.

بشیر اسماعیلی گفت: آمریکا که زمانی مبدع سازمان تجارت جهانی و اقتصاد آزاد بود، اینک در دوران ترامپ رسماً آن را به ضرر اقتصاد آمریکا اعلام میکند و به سیاست های نئومرکانتیلیستی روی آورده است.

وی تصریح نمود: بخش مهمی از تغییر هندسه قدرت جهانی، پایان دادن به آقایی دلار است و اینک بریکس فرصتی به دست آورده تا تاریخ سازی کند. این امر البته ساده نخواهد بود با مقاومت همه جانبه آمریکا روبرو خواهد شد. آمریکا جایگاه خود در ثبات هژمونیک اقتصاد جهانی به نحوی که امثال رابرت گیلپن می‌گفتند را از دست داده و به یک باج گیر و راهزن تبدیل شده است. گروه بریکس در آزمون سخت پیش روی، چاره‌ای جز شکست دلار و جایگزینی آن را نخواهند داشت.