چرا ویتکاف انتخاب شده است؟

پس از کش و قوس‌های فراوان سرانجام در روز شنبه، ۲۳ فروردین ماه مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و آمریکا به صورت غیر مستقیم برگزار شد. از حواشی این مذاکرات قبل از شروع آن، این است که جمهوری اسلامی در موضع برتر وارد مذاکرات شده است؛ به دلیل اینکه آمریکا تأکید داشت مذاکرات به‎صورت مستقیم باشد؛ ولی ایران اعلام کرد مذاکرات به‎صورت غیرمستقیم خواهد بود. همچنین آمریکا مایل بود با ایران در امارات مذاکره کند؛ ولی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد مذاکرات در عمان خواهد بود. ایالات متحده اصرار داشت که مذاکرات در موضوعات برنامه هسته‌ای منطقه‌ای و توان موشکی و پهپادی باشد؛ ولی وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفت که ایران فقط در موضوع برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها مذاکره خواهد کرد. گفتنی است، نماینده آمریکا در مذاکرات عمان «استیو ویتکاف» نماینده ویژه ترامپ در خاورمیانه است. در این راستا، عده‌ای می‌گویند انتخاب ویتکاف از طرف ترامپ نشانه آن است که مذاکرات برای آمریکا اهمیت ندارد و آن را جدی نگرفته و به دنبال مذاکرات جدی نیست؛ ولی باید توجه داشت که در آمریکا این یک سنت است که نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور به صورت مجزا مسائل را پیگیری می‌کنند. برای نمونه، در دولت بایدن «رابرت مالی» نماینده بایدن در مذاکرات غیرمستقیم با ایران بود یا «مک گورک» نماینده بایدن در خاورمیانه بود. این موضوع و استفاده از نمایندگان ویژه باعث تنش بین رؤسای‌جمهوری آمریکا و وزارت خارجه آمریکا از گذشته‌های دور می‌شده است که معروف‌ترین آن درگیری شدید «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه دوره اول ریاست‌جمهوری اوباما با رئیس‌جمهور آمریکا بود. وی معتقد بود، این موازی‎کاری است و موجب محدود شدن اختیارات وزیر خارجه می‌شود. 

«مارکو روبیو» و «تیم والتز» مشاور امنیت ملی معتقدند با یک حمله نظامی باید برنامه هسته‌ای ایران به صورت کلی برچیده شود؛ ولی ترامپ و ویتکاف بر این نظر تأکید دارند که برنامه هسته‌ای ایران نباید به سمت تولید سلاح هسته‌ای برود و داشتن برنامه هسته‌ای غیرنظامی با نظارت‌های گسترده هیچ مشکلی ندارد؛ اما حال ببینیم استیو ویتکاف کیست و چه سابقه‌ای دارد؟ ویتکاف در سال ۱۹۵۷ در یک خانواده یهودی با اصالت روسی در نیویورک متولد شد. او مدرک دکترای حقوق از دانشگاه هوفسترا دارد و در حوزه املاک و مستغلات فعال بوده است. آشنایی او با ترامپ به اواسط دهه هشتاد برمی‌گردد. او پای ثابت بازی گلف ترامپ بوده است و در سال ۲۰۲۰ عضو گروه‌های مشاور اقتصادی ترامپ برای مقابله با پیامد‌های کووید ۱۹ بود. در نوامبر سال ۲۰۲۴ به عنوان نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه منصوب شد؛ نقشی که در دوره قبل به عهده «جرد کوشنر» داماد ترامپ بود. او در آتش‌بس بین حماس و رژیم صهیونیستی و نماینده رژیم صهیونیستی، نماینده غیررسمی ترامپ و در آتش‌بس بین حماس و رژیم صهیونیستی نماینده فعال بود. وی همچنین، نماینده غیر رسمی ترامپ در مذاکرات اوکراین و روسیه است. سفر او در روز جمعه به روسیه و دیدار با پوتین تا حد زیادی به این موضوع برمی‌گردد. ویتکاف از سیاست‌های ترامپ در قبال رژیم صهیونیستی حمایت می‌کند و روابط نزدیکی با نتانیاهو دارد. برخی از اطرافیان او می‌گویند ویتکاف خاورمیانه را مانند یک معامله بزرگ املاک می‌بیند که ممکن است برای پیچیدگی‌های منطقه کافی نباشد. در نهایت، می‌توان گفت ویتکاف از یک تاجر املاک به یکی از چهره‌های محوری دیپلماسی آمریکا در خاورمیانه تبدیل شده است. اگرچه فقدان تجربه رسمی و دیپلماتیک او مورد انتقاد است؛ اما روابط نزدیک او با ترامپ و مهارت‌های مذاکره‌ای باعث شده تا در حل بحران‌های منطقی نقش ایفا کند. آینده فعالیت‌های او به ویژه در پرونده ایران تحت تأثیر همین عوامل خواهد بود.