علت رشد قیمت دلار و طلا در طی 2 ماه اخیر چیست؟

اما از منظر پاسخ به سوال مربوطه در چارچوب زمانی که طرح شده باید به دو علت عمده اشاره داشت:

نکته‌اول؛ سیاست‌های ارزی دولت در ایجاد بازار توافقی. نکته اساسی در اینجا این است که لازمه تشکیل چنین بازاری، داشتن درآمدهای پایدار ارزی بیشتر از مصارف، پاسخ به همه تقاضاها و بخصوص داشتن کنترل و نظارت کامل بر بازار غیر رسمی ارز و پیمان‌سپاری کانال ارزی است. بدیهی است وقتی این ملزومات فراهم نباشد، و دولت، بازاری رسمی با نرخ‌های نزدیک به نرخ غیر رسمی تشکیل دهد، عملا صاحبان سرمایه و ارز را به ایجاد بازارهای سیاه بالاتر از نرخ‌های فعلی تشویق نموده است. و این در شرایطی است که دولت قادر به پیمان‌سپاری کامل نیست و صاحبان ارز، بخصوص پتروپالایشی ها،  به تعهدات ارزی خود در مقطع قانونی عمل نمی‌کنند، وضعیت بغرنج‌تر خواهد شد.

نکته دوم؛ انتظارات تورمی است. بخشی از این انتطارات ناشی از سیاست‌های ارزی دولت و کسری بودجه آینده است. اما بخش اعظم آن ناشی از شوک‌های ژئوپلیتیکی حاکم بر محیط امنیت ملی ایران است. بخواهیم یا نخواهیم، بند ناف اقتصاد ایران به دلار، و دلار به سیاست خارجی وابسته شده است. اینکه برای آن چه تدبیری باید اندیشید، مسئله‌ای دیگر است. این واقعیتی است که به دلیل یک دهه شرطی‌سازی اقتصاد ایران به حوزه سياست(مذاکرات هسته‌ای) در دهه نود حاصل شده و عملا بازخورد آن تا سال‌ها به اقتصاد ایران زنجیر شده است.

دولت جدید آمریکا روی عملیات‌روانی و تاثیرش بر افکار عمومی و اقتصاد ایران به صورت ویژه حساب باز کرده است. آمریکایی‌ها می‌دانند که تاثیر فضای فشار و تحریم در صورت طولانی شدن کاهش می‌یابد. لذا می‌خواهد بیشترین دستاورد را از تشدید عملیات روانی با القای وجود جنگ کسب نماید‌. آن‌هم با تمرکز بر اقتصاد ایران. نقطه ثقل تمرکز آنها بر بازارهای مالی است که هم بُعد اقتصادی دارد و هم بُعد اجتماعی. اینکه هر بار یکی از تیم ترامپ مواضعی تهدیدمحور نسبت به ایران اتخاذ می‌کند در این چارچوب است تا بازارهای مالی در ایران احساس جنگ نمایند. وضعیت روزافزون نرخ دلار در ایران دقیقا به همین دلیل می‌باشد؛ وگرنه افزایش نرخ ارز در این مقطع هیچ منشأ اقتصادی ندارد و بازارها متاثر از تشدید انتطارات ژئوپولتیکی، وضعیت ناآرامی را تجربه می‌کنند.

اما در خصوص طلا. اکنون هیچ چیزی به اندازه تعرفه‌های آمریکا در حال فشار بر بازارها و اقتصاد بین‌الملل نیست. تقریبا هر سرمایه‌گذاری به فکر فرار از بازارهای ریسک پذیر و حرکت به سمت دارایی‌های کم ریسک می‌باشد. اصلی‌ترین عامل رکوردشکنی‌های پیاپی انس جهانی همین موضوع می‌باشد. تا اندازه‌ای که اخبار خوب ناشی از صلح در اوکراین _ روسیه نیز نمی‌تواند فشار ناشی از تعرفه‌ها را کاهش دهد. البته که در خصوص بازارهای داخلی در ایران،  داستان طلا، ضمیمه‌های بیشتری دارد. نرخ دلار، تشدید انتظارات تورمی (از محل فروش نفت، کسری بودجه، مذاکرات هسته‌ای، سیاست‌های دولت ترامپ)، تقاضای آخر سال و افزایش تقاضای سفته بازی، فشار مضاعفی بر طلای ۱۸عیار وارد کرده است.

منبع: پرسمان هفته شماره 1 سال 1404