دوم اردیبهشت ماه 1358، در اولین اطلاعیه سپاه، وظایف کلی آن چنین عنوان شد: «کمک به اجرای امور انتظامی و امنیتی، مبارزه مسلحانه علیه جریانهای ضدانقلاب، دفاع در برابر حملات داخلی و خارجی، همکاری و هماهنگی با نیروهای مسلح نظام اسلامی، تربیت و آموزش اخلاقی و ایدئولوژیکی ـ سیاسی و نظامی کادر سپاه.» بنابراین، اگرچه سپاه هویتی نظامی دارد، نظامیگری یک بُعد از ابعاد این نهاد مکتبی قلمداد میشود و سپاه را میتوان نهادی نظامی خواند که در جهت اهداف و آرمانهای والای انقلاب اسلامی، که همانا حفاظت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن به شمار میآید، در طول سالهای پس از انقلاب اسلامی نقشآفرینی کرده است. به بهانه سالروز تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در این یادداشت نگاهی داریم به کارکردها و دستاوردهای سپاه و اینکه چرا جایگزین یا بدیلی برای سپاه نمیتوان پیدا کرد؟
چه ارگان یا سازمانی را میشناسید که در عرصههای گوناگون ورود پیدا کرده و با وجود خباثتها و کینهتوزیهای دشمنان سربلند بیرون آمده است؟ بله، سپاه پاسداران با چالشهای بسیاری، از جمله تحریمهای اقتصادی و فشارهای بینالمللی و ترور فرماندهان و خرابکاریهای متعدد دشمنان مواجه بوده است. با این حال، سپاه با اتکا به توانمندیهای داخلی و استفاده از ظرفیتهای بومی، توانسته است به این چالشها پاسخ دهد.
تأمین ثبات و امنیت داخلی و مبارزه با گروهها و عوامل تروریستی داخل و خارجنشین در همراهی با ارتش مقتدر و فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی و همچنین ارتقای سطح بازدارندگی و قدرت ایران با ساخت و توسعه انواع موشکها و پهپادها و تجهیزات سبک و سنگین نظامی و الگودهی به سایر گروهها و جریانهای آزادیخواه و مخالف استکبار و زورگویی جهانی تنها یکی از ابعاد نظامی و سختافزارانه سپاه به شمار میآید که به حمدالله از آن سربلند و سرافراز بیرون آمده است.
همراهی با مردم در همه لحظات سخت و بحرانهای داخلی اعم از زمانهای وقوع زلزله، سیل، آتشسوزی و ... در کنار تلاش جهادی برای سازندگی و پیشبرندگی طرحها و پروژههای گوناگون عمرانی و رفاهی و همچنین برگزاری انواع برنامههای فرهنگی و تبلیغی در مساجد و پایگاهها، از جمله دستاوردها و حرکتهای نرمافزارانه سپاه به شمار میآید که توانسته است با صرف کمترین هزینهها، بیشترین عایدی و دستاوردها را داشته باشد. بنابراین، با وجود گذشت بیش از چهل و پنج سال از تشکیل سپاه، این نهاد همچنان یک الگوی موفق و کارآزموده در مقاومت و ایستادگی در برابر تهدیدهای خارجی و داخلی به شمار میآید و این واقعیت را یادآوری میکند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به هیچ عنوان بدیل و جایگزینی ندارد. (رامین نصیری)
▼ گزارش روز
توافق به هر قیمتی؟!
اظهارات اخیر «محمدعلی ابطحی» درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا و لزوم ارائه هر گونه تضمین در حوزه هستهای، بار دیگر بحثها درباره واقعنگری در سیاست خارجی را داغ کرده است. او اظهار کرده است: «هر مقداری که تحریمها کمتر شود، باعث سربلندی تیم مذاکرهکننده و راحتی مردم ایران است. در مورد هستهای نیز من فکر میکنم در شرایطی که قرار نیست ما سلاح هستهای بسازیم، هر تضمینی که در این زمینه داده شود، کار مثبت و خوبی است.» این اظهارات هرچند از منظر خوشبینی به مذاکرات قابل فهم است، اما با واقعیات و پیچیدگیهای دیپلماسی همخوانی ندارد.
نخستین نکتهای که باید به آن توجه کرد، ریشه مشکلات معیشتی مردم ایران است. بسیاری از کارشناسان معتقدند دشواریهای اقتصادی کنونی، بیش از آنکه نتیجه مستقیم تحریمها باشد، به سوءمدیریت داخلی و نبود نظارت مؤثر بر بازار بازمیگردد. رهبر معظم انقلاب در دیدار عیدانه با مسئولان ارشد سه قوه تأکید کردند، خنثیسازی تحریمها در دست خود ماست و باید راهکارهای داخلی برای بیاثر کردن فشارهای خارجی یافت. این دیدگاه نشان میدهد، گره زدن مشکلات مردم به تحریمها، نهتنها تصویر دقیقی از واقعیت ارائه نمیدهد، بلکه میتواند توجه را از توانمندسازی داخلی منحرف کند. اظهارات ابطحی مبنی بر اینکه رفع تحریمها به «راحتی مردم» منجر میشود، اگرچه با نیت خیر بیان شده، ممکن است انتظارات عمومی را به نتیجه مذاکرات گره بزند. این رویکرد میتواند خطرناک باشد، زیرا تجربه نشان داده است وابسته کردن افکار عمومی به نتایج مذاکرات، در صورت ناکامی یا کندی پیشرفت، به ناامیدی و بیاعتمادی منجر میشود. به جای این، تمرکز بر تقویت اقتصاد داخلی و یافتن راههای بیاثر کردن تحریمها، رویکردی واقعبینانهتر و پایدارتر است.
نکته دیگر در سخنان ابطحی، تأکید بر ارائه «هر تضمینی» در موضوع هستهای است که جای تأمل دارد. این عبارت بار معنایی دارد و میتواند به معنای پذیرش شرایط یکطرفه یا تضعیف موضع ملی تفسیر شود. مذاکرات بینالمللی، بهویژه با کشوری چون آمریکا که سابقه بدعهدی در توافقات دارد، باید بر اصل عزت و حفظ منافع ملی استوار باشد. تاریخ مذاکرات هستهای نشان میدهد، رویکرد «توافق به هر قیمت» نهتنها دستاورد پایداری نداشته، بلکه گاهی به زیان منافع بلندمدت کشور تمام شده است؛ از این رو، پیشنهاد ارائه «هر تضمینی» بدون در نظر گرفتن چارچوبهای مشخص و متقابل، ممکن است به تضعیف جایگاه ایران در مذاکرات منجر شود.
در پایان باید گفت، آنچه علاج مشکلات کشور است، نه گره زدن انتظارات به میز مذاکرات، بلکه توجه به ظرفیت های داخلی، شفافسازی، مبارزه واقعی با فساد و تقویت تولید ملی است. مذاکره اگر در خدمت این اهداف باشد، پذیرفتنی است، اما اگر قرار باشد با چشم بسته وارد بازیای شویم که قواعدش را طرف مقابل میچیند، بازنده قطعی، مردم خواهند بود.(حسن نوروزی)
▼ خبر ویژه
جهش بزرگ ایران در فناوری هایپرسونیک!
وبگاه آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی هشدارآمیز، از پیشرفتهای چشمگیر ایران در حوزه تسلیحات هایپرسونیک خبر داد. این رسانه با استناد به اظهارات «پیت هگزث» وزیر دفاع ایالات متحده، نوشت: «توانمندی ایران در کنار کشورهای چین، روسیه و کره شمالی، یکی از نگرانیهای جدی ارتش آمریکا است.» این گزارش میافزاید: «ایران با برداشتن گامهای بزرگ در توسعه موشکهای فراصوت، به مرحلهای رسیده که تسلیحاتش از سپرهای موشکی عبور میکنند و مانورپذیری در داخل و خارج از جو دارند؛ موضوعی که مقابله با آنها را برای دشمنان بسیار دشوار میکند.» نشنال اینترست هشدار داده است سرعت این موشکها تا پنج برابر صوت است و توان مانور آنها، تهدیدی تازه و پیچیده برای امنیت ایالات متحده به شمار میآید.
▼ اخبار
نه به توافق ضعیف؛ ایران زیر میز نزد، اما صندلی را جابهجا کرد!
دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در سفارت عمان در شهر رم برگزار شد؛ مذاکراتی که برخلاف دورههای پیشین، بهجای تمرکز بر محدودیتهای هستهای، بر چگونگی رفع تحریمها و تضمینهای اقتصادی متمرکز بود. مذاکرات در فضایی فنی و با اراده سیاسی طرفین برای ادامه گفتوگوها انجام شد. به گفته «سید عباس عراقچی»، در هیچ بخشی از مذاکرات پیشنهادی مطرح نشد که از خط قرمزهای ایران عبور کند. در مقابل، ایران تأکید کرد هر توافقی باید به انتفاع واقعی، رفع پایدار تحریمها و اطمینانبخشی به شرکای اقتصادی منجر شود. تغییر رویکرد آمریکا از تهدید به تعامل و تفاوت چشمگیر بین نگاه کلیگرای «ویتکاف» و دقت جزئینگر تیم ایرانی، نشان میدهد تهران ابتکار عمل را در مذاکرات در دست گرفته است. اکنون همه نگاهها به دور سوم مذاکرات دوخته شده است؛ جایی که احتمال ترسیم نقشهراه روشنتری برای توافق وجود دارد، البته نه به هر قیمت، بلکه فقط با حفظ دستاوردهای هستهای ایران.
خط پایان فشار حداکثری!
در حالی که سیاست فشار حداکثری آمریکا با هدف توقف برنامههای هستهای، موشکی، فضایی و مقاومت منطقهای ایران طراحی شده بود، واشنگتن پس از دو دور مذاکره غیرمستقیم با تهران، از بسیاری از این خواستهها عقبنشینی کرده است. در مذاکرات اخیر، هیچ اشارهای به سه مطالبه کلیدی آمریکا درباره برنامه موشکی، فضایی و منطقهای ایران نشده و حتی در موضوع هستهای نیز آمریکا اصل غنیسازی را پذیرفته است. دو عامل کلیدی در عقبنشینی آمریکا مؤثر بودهاند: نخست، بحران اقتصادی ساختاری در این کشور و نگرانی از رکود تورمی؛ دوم، آمادگی دفاعی ایران و نمایش قدرت بازدارندگی موشکی در رزمایشها و عملیاتهای اخیر. این شرایط موجب شده است حتی چهرههای تندروی دولت ترامپ نیز از تهدیدهای نظامی عقبنشینی کرده و مذاکرات را تنها گزینه قابل قبول برای کاستن از فشارها بدانند.
بسیج؛ پیشران امید و خودباوری
«حجتالاسلام رضایی» مسئول نمایندگی ولیفقیه در بسیج مستضعفین، در نشست با مسئولان بسیج دانشجویی کشور، بر ضرورت پایبندی به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب تأکید کرد و گفت: «عمل به این رهنمودها، مسیر پیشرفت و اثرگذاری بسیج دانشجویی را هموار میسازد.» وی حفظ خط فکری انقلاب، تقویت علمی و فرهنگی، ایستادگی در برابر انحرافات و ترویج امید را از اولویتهای بسیج دانشجویی دانست و افزود: «رهبر معظم انقلاب بر کتابخوانی، کرسیهای آزاداندیشی، روحیه جهادی و فعالیت مستمر در حوزههای علمی، فرهنگی و سیاسی تأکید دارند.» حجتالاسلام رضایی خودسازی اخلاقی، دفاع هوشمندانه از نظام، ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی و ارتباط با مردم را از دیگر محورهای مهم بیانات رهبری فرزانه انقلاب عنوان کرد و از دانشجویان خواست با بصیرت و تحلیل دقیق، نقش مؤثرتری در تبیین گفتمان انقلاب ایفا کنند.
اردوغان زیر تیغ مخالفان!
اپوزیسیون ترکیه به رهبری حزب «مردم جمهوریخواه» همچنان به تلاش خود برای جمعآوری امضا به منظور برگزاری انتخابات زودهنگام و آزادی «اکرم اماماوغلو»، شهردار بازداشتشده استانبول ادامه میدهد. این کارزار، که از اواخر مارس آغاز شده، با حمایت گستردهای مواجه شده است. «اکرم اماماوغلو»، رقیب اصلی «رجب طیب اردوغان» در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۸، در ۱۹ مارس به اتهام ارتباط با سازمانهایی که به تروریسم و فساد متهم هستند، بازداشت شد. در پی این بازداشت، حزب اپوزیسیون کارزاری برای آزادی او و برگزاری انتخابات زودهنگام ترتیب داد. طبق گزارشها، تا ۱۳ آوریل بیش از ۱۰ میلیون امضا جمعآوری شده و روزانه ۱۶۰۰ امضا در استانبول به دست میآید. برگزارکنندگان این کارزار هدف دارند تا ۲۸ میلیون امضا جمع کنند، معادل آرای «اردوغان» در انتخابات ۲۰۲۳. این درخواستها در حالی است که دولت ترکیه بارها اعلام کرده است انتخابات ریاست جمهوری بعدی در بهار ۲۰۲۸ برگزار خواهد شد.
▼ اخبار کوتاه
◄ بر اساس گزارش روزنامه «ایندیپندنت»، «ایلان ماسک» مدیرعامل تسلا، به دلیل انتقادهای مکرر و حملات علیه خود و شرکتش، قصد دارد از کابینه دولت ترامپ کنارهگیری کند. این گزارش، که به نقل از رسانههای آمریکایی منتشر شده، اشاره دارد که نفوذ ماسک در دولت کاهش یافته و او از حملات بیرحمانه گروههای چپ افراطی خسته شده است.
◄ «منشه امیر» تحلیلگر صهیونیست با اذعان به نگرانی شدید مقامات صهیونیستی از توافق احتمالی ایران و آمریکا گفت:«در این توافق، نه برنامه هستهای ایران محدود میشود و نه موضوع موشکها و گروههای نیابتی ایران لحاظ شده است.» او همچنین هشدار داد: «در صورت حمله به ایران، اسرائیل با واکنش شدید موشکی و پهپادی ایران مواجه خواهد شد تا جایی که به کمک آمریکا، بریتانیا و سایر کشورها نیاز خواهد داشت.»
◄ ائتلاف«الفتح» عراق اعلام کرد: «احمد الشرع، معروف به «ابومحمد الجولانی» سرکرده هیئت تحریرالشام که خود را رئیس موقت سوریه خوانده است، یک شخصیت تروریستی معروف است و پس از عضویت در تشکیلات تروریستی القاعده و اعلام بیعت با این تشکیلات، تاریخش به خون عراقیها آغشته است.» این ائتلاف همچنین گفت: «در صورت اجازه داشتن الجولانی برای حضور در بغداد، فراخوانهای فزایندهای برای برگزاری تظاهرات و فعالیتهای اعتراضی وجود دارد.»
◄ اندیشکده صهیونیستی «مطالعات امنیت ملی» هشدار داد خروج تدریجی آمریکا از سوریه، شکستی استراتژیک برای رژیم صهیونیستی خواهد بود. این گزارش، تصمیم پنتاگون در ۱۸ آوریل مبنی بر کاهش نیمی از نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه را نشانهای از روند رو به پایان حضور نظامی واشنگتن در این کشور دانسته است. بر اساس تحلیل این اندیشکده، ترکیه اصلیترین عامل فشار بر آمریکا برای خروج از سوریه است و سعی دارد جای واشنگتن را بگیرد.
◄ «چارچوب هماهنگی شیعه» در عراق اعلام کرد، در انتخابات پارلمانی آتی عراق در قالب لیستهای متعدد انتخاباتی مشارکت خواهد کرد. همچنین توافق شد، احزاب شیعه پس از کارزار انتخاباتی دوباره تحت عنوان چارچوب هماهنگی، ائتلاف کنند. چارچوب هماهنگی، ائتلافی از احزاب و لیست های بیت شیعه عراق است که پس از انتخابات 2021 تشکیل شد.
◄ «جان الیوت» سخنگوی سابق پنتاگون گفت: «سه نفر از مقامهای ارشد و عالیرتبه وزارت دفاع بابت افشای اطلاعات محرمانه برکنار شدند و این مسئله میتواند در نهایت گریبان هگست را بگیرد. اختلال در روند فعالیتهای کاری وزارت دفاع آمریکا به یک مشکل بزرگ برای ترامپ بدل شده است.»
◄ روزنامه «الریاض» گزارش داده است، عربستان سعودی و ایران در پی تحولات ژئوپلیتیکی در حال توسعه روابط دوجانبه خود هستند و در ادامه گفت: «این روند از مارس ۲۰۲۳ آغاز شده و پس از ازسرگیری روابط دیپلماتیک، فصل جدیدی از همکاریهای میان ریاض و تهران رقم خورده است. دو کشور در پی رویدادهایی، مانند «طوفانالاقصی» و جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه و لبنان، همکاریهای خود را تقویت کردهاند.»