گام همسایگان برای رسیدن به اقتصاد و امنیت برتر

سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به پاکستان را باید نقطه عطفی در سیاست خارجی دو کشور در همگرایی منطقه‌ای دانست که در کنار منافع مستقیم برای دو کشور می تواند تاثیرات بسیاری بر آینده تحولات منطقه داشته باشد.

پایگاه بصیرت / قاسم غفوری

در تحولی مهم در سیاست جارجی، دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران در سفری رسمی به پاکستان با مقامات ارشد این کشور دیدار کرد. این سفر در حالی صورت گرفته است که محور اصلی سیاست خارجی ایران را توسعه روابط با کشورهای همسایه تشکیل می‌دهد که در کنار ظرفیت‌سازی‌های بومی برای همگان در عرصه‌های مختلف می تواند گامی مهم در جهت خنثی سازی تحریم‌ها و البته نقش آفرینی واحد کشورهای منطقه در معادلات جهانی باشد.

در همین حال جمهوری اسلامی با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و تکیه بر متخصصان و دانشمندان جوان خویش توانسته است در عرصه های مختلف فنی و علمی دستاوردهای بسیاری را کسب نماید که آمادگی دارد تا آن را در اختیار همسایگان قرار دهد. دانشی بومی که انحصار گرایی غرب را خواهد شکست. چنانکه از اهداف اصلی مخالفت‌ها و کارشکنی‌های غرب در برنامه‌های هسته ای ایران را جلوگیری از الگو شدن علمی آن برای کشورهای منطقه و دشمنی غرب با علم و دانش ایرانیان تشکیل می‌دهد.

به هر تقدیر نگاهی بر کارنامه روابط ایران و پاکستان نشان می‌دهد که دو کشور با تکیه بر ظرفیت‌های فرهنگی، دینی، اعتقادی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی با دغدغه‌های مشترگ منطقه‌ای و جهانی تلاش کرده‌اند تا روابطی رو به گسترش را محقق سازند. چنانکه در طول چند دهه اخیر طرفین تلاش کرده‌اند تا تمامی ظرفیت‌ها را به کار گیرند که بازدید رئیس جمهور از مقبره اقبال لاهوری سندی بر این راهبرد وحدت گرایانه است.

در همین راستا نیز از اهداف این سفر شامل توسعه همکاری‌های استانی و مرزی و افزایش مبادلات تجاری از ۳ میلیارد دلار فعلی است که طرفین بر لزوم افزایش آن تا 10 میلیارد دلار تاکید دارند. توسعه پایانه‌ها و بازارچه‌های مرزی از ابعاد مهم مناسبات اقتصادی میان دو کشور است که همکاری در بنادر یکدیگر همچون چابهار و مکران، کویته می‌تواند تکمیل کننده این فرایند باشد.

این همگرایی اقتصادی چنان است که محمد اتابک، وزیر صمت، اعلام کرد که توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و پاکستان با حضور سران دو کشور امضاء می‌شود. او این توافق را نتیجه سال‌ها مذاکره دانست و آن را گامی مهم در جهت گسترش تجارت با همسایگان توصیف کرد. سفیر ایران در اسلام‌آباد نیز با اشاره به سفر رئیس جمهور به پاکستان بیان کرد که در این سفر ۱۱ تفاهم‌نامه همکاری امضا خواهد شد و همچنین ۴ پرواز جدید از شهرهای پاکستان به ایران افتتاح خواهد شد. این رویکرد اقتصادی در حالی که از یک سو ایران تحت تحریم های شدید غرب قرار دارد و از سوی دیگر ضعف اقتصادی پاکستان بهانه‌ای برای فشارهای غرب بر این کشور شده، می‌تواند گامی مهم در تقویت توان اقتصادی و مقابله واحد دو کشور در برابر تهدیدات اقتصادی و فشارهای خارجی باشد. در این میان اجرایی شدن خط لوله صلح یا همان انتقال انرژی از ایران به پاکستان که همواره از سوی مقامات و مردم دو کشور نیز مورد توجه بوده می‌تواند گامی مهم در این زمینه باشد.

الزام به همگرایی نظامی و امنیتی میان دو کشور را بیشتر می‌سازد. این مهم از سوی ایران و پاکستان به خوبی مورد توجه بوده است که توافقات امنیتی و دفاعی میان دو کشور در مراوداتی که شهید سپهبد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با همتایان پاکستانی داشته‌اند، نمودی از این رویکرد است

بعد مهم دیگر سفر رئیس جمهور به پاکستان را توافقات و همگرایی امنیتی تشکیل می دهد. مرزهای طولانی ایران و پاکستان (900 کیلومتر) و همجواری آنها با افغانستان که 20 سال اشغالگری غرب و نیز توطئه‌های پس از خروجشان، فضای امنیتی نامناسبی را به منطقه تحمیل و زمینه ساز فعالیت گروه‌های تروریستی شده است، الزام به همگرایی نظامی و امنیتی میان دو کشور را بیشتر می‌سازد. این مهم از سوی ایران و پاکستان به خوبی مورد توجه بوده است که توافقات امنیتی و دفاعی میان دو کشور در مراوداتی که شهید سپهبد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با همتایان پاکستانی داشته‌اند، نمودی از این رویکرد است.

در ادامه همین روند نیز در سفر اخیر رئیس جمهور پزشکیان به اسلام آباد، وزیر دفاع پاکستان با تاکید بر لزوم توسعه افزایش همکاری‌های نظامی با جمهوری اسلامی ایران گفت که اسلام‌آباد خواهان مشارکت بادوام بین دو کشور برای صلح و ثبات در منطقه است. خواجه محمد آصف پس از دیدار با امیر سرتیپ عزیز نصیرزاده وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در اسلام‌آباد در جمع خبرنگاران افزود: ما دو کشوری هستیم‌ که تا ابد برادر خواهیم ماند. دیدار فعلی، روابط ایران و پاکستان را بیش از پیش تقویت کرده و منجر به ورود این مناسبات به مرحله‌ای جدید و عالی می شود. وی افزود: ما نگاه رو جلو به توسعه همکاری‌های نظامی با ایران و همچنین مراودات تجاری و اقتصادی داریم.

لازم به ذکر است در مقطع کنونی که از یک سو روند بازگشت مهاجرین غیر قانونی افغانستان از دو کشور شتاب گرفته است و از سوی دیگر دشمنان امنیت منطقه به دنبال تبدیل این فرایند طبیعی به یک چالش امنیتی هستند، همگرایی میان دو کشور در حل آرام و مسالمت آمیز، همراه با رعایت کرامت انسانی مهاجرین امری مهم می باشد.

نکته دیگر در حوزه تبادلات امنیتی آنکه برگزاری رزمایش‌های مشترک نظامی زمینی و دریایی گواهی بر این تلاش واحد امنیت بومی محور می باشد. در همین راستا نیز پاکستان در طول دفاع مقدس 12 روزه ایرانیان در برابر جنگ تحمیلی رژیم صهیونی و آمریکا حمایتی مقتدرانه از ایران در محکوم سازی متجاوزان داشته و در عرصه جهانی نیز نقش آفرینی بسیار موثری را به نمایش گذاشت. پاکستان نشان داد که دوستی قابل اعتماد برای روزهای سخت است، چنانکه ایران نیز در تنش اخیر میان هند و پاکستان، میانجی‌گری‌ها و تحرکات دیپلماتیک بسیاری در پایان دادن به این منازعه و برقراری ثبات در شبه قاره صورت داد.

نکته پایانی آنکه جهان امروز دیگر پذیرش نظام سرمایه‌داری تک قطبی را ندارد و جهان در مسیر چند جانبه گرایی قرار گرفته است. از یک سو نظم نوینی در جهان جریان دارد که در تعاملات منطقه محور و اتحادیه‌هایی همچون بریکس و شانگهای تبلور یافته است. ایران و پاکستان به عنوان عضو شانگهای که روابط گرمی نیز با کشورهایی همچون روسیه و چین دارند از ظرفیت بالایی برای نقش آفرینی در این معادلات از جمله طرح یک جاده یک کمربند برخوردار هستند. از سوی دیگر در معادلات منطقه ای نیز ماهیت جنایتکار و اشغالگر رژیم صهیونی و آمریکا فضایی از بحران را به منطقه تحمیل کرده است. حال آنکه ایران و پاکستان نشان داده اند که دارای دیدگاه و رویکردی واحد در برابر این جنایتکاران هستند. امروز در حالی جهان علیه رژیم آپارتاید صهیونی قیام کرده است که ایران و پاکستان نقشی موثر در این زمینه داشته‌اند و همگرایی آنها می تواند تسریع کننده این فرایند بویژه در میان کشورهای اسلامی باشد.

به هر تقدیر می توان گفت که سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به پاکستان را باید نقطه عطفی در سیاست خارجی دو کشور در همگرایی منطقه‌ای دانست که در کنار منافع مستقیم برای دو کشور می تواند تاثیرات بسیاری بر آینده تحولات منطقه داشته باشد. رویکردی که می‌تواند به الگویی برای سایر کشورهای منطقه مبدل گردد چنانکه تهران همواره تاکید دارد که هیچ محدودیتی برای همگرایی میان همسایگان و رسیدن به اهداف با ظرفیت‌های بومی قائل نیست.

منبع: سایت بصیرت