دونالد ترامپ جمهوریخواه از همان ابتدای شروع دورهٔ ریاستجمهوری خود، سودای کسب جایزهٔ صلح نوبل را در سر میپروراند.
پیش از او، اوبامای دموکرات در سال ۲۰۰۹، تنها چند ماه پس از شروع ریاستجمهوریاش، به صلح نوبل رسیده بود و حالا ترامپ میخواهد آن جایزه را برای حزب جمهوریخواه هم تکرار کند.
او پیشتر کنایه زده بود که اوباما «بدون پایان دادن به هیچ جنگی» این جایزه را گرفته، اما او به هشت جنگ پایان داده است. دست ترامپ اخیراً از جایزهٔ صلح نوبل کوتاه ماند، اما او از همین حالا برای نوبل سال آینده دورخیز کرده است.
ترامپ از کدام جنگها سخن میگوید؟
رئیسجمهور آمریکا میگوید به هشت جنگ از جمله جنگها بین صربستان و کوزوو، هند و پاکستان (کشمیر)، ارمنستان و آذربایجان، کنگو و رواندا، تایلند و کامبوج، مصر و اتیوپی، اسرائیل و ایران و اسرائیل و حماس (جنگ غزه) پایان داده است. این ادعای ترامپ در حالی مطرح شده که در اصل، برخی از این جنگها اصلاً وجود خارجی نداشتهاند.
جنگ غزه
ترامپ در حالی خود را ناجی مردم غزه و پایاندهندهٔ این جنگ دوساله معرفی میکند که هنوز تنها فاز اول آتشبس بین حماس و اسرائیل اجرایی شده و نسبت به تداوم این آتشبس، تردیدهای بسیاری وجود دارد.
بهویژه آنکه اسرائیل و آمریکا بر خلع سلاح حماس اصرار دارند، اما نیروهای حماس تأکید کردهاند که خلع سلاح کامل را نمیپذیرند. از سوی دیگر، رئیسجمهور آمریکا خود با حمایتهای سیاسی و تسلیحاتی از رژیم صهیونیستی، شریک جرم اصلی اسرائیل در جنگ غزه به شمار میرود.
جنگ اسرائیل و ایران
رئیسجمهور آمریکا همچنین معتقد است که به جنگ اسرائیل و ایران هم پایان داده است.
این ادعا در شرایطی مطرح شده که خود ترامپ از همان ابتدا چراغ سبز تجاوز اسرائیل به خاک ایران را صادر کرده بود. او به همین هم بسنده نکرد و در ادامه با بمبهای چندتنی به تأسیسات هستهای ایران حمله کرد.
در نهایت، ضربات شدید موشکهای ایران به تأسیسات اسرائیل و ناکامی این رژیم در رسیدن به اهدافی از جمله ایجاد آشوب در ایران، موجب شد تا اسرائیل مجبور به درخواست آتشبس شود.
ترامپ در حالی خود را پایاندهندهٔ این جنگ معرفی میکند که هم در آغاز آن و هم در گسترش آن نقش داشته است و در تمام مدت این جنگ نیز از هیچ کمک تسلیحاتی به رژیم صهیونیستی دریغ نکرده است؛ تا جایی که ذخایر تسلیحاتی آمریکا با کمبود جدی روبهرو شدند.
جنگ هند و پاکستان (کشمیر)
دو کشور هند و پاکستان دهههاست که بر سر منطقهٔ کشمیر با یکدیگر اختلاف دارند و سه جنگ عمده را در سالهای ۱۹۴۷، ۱۹۶۵ و ۱۹۹۹ پشت سر گذاشتهاند. در سال ۲۰۲۵، این درگیریها به تنشهای نظامی و کشته شدن شماری از نیروهای هر دو طرف منجر شد.
هند، پاکستان را به حمایت از شبهنظامیان متهم کرد و پاکستان نیز اتهام نقض حقوق بشر را در مورد هند مطرح کرد. این تنشها در مهٔ ۲۰۲۵ با حملات هوایی هند به پاکستان به اوج خود رسید.
ترامپ ادعا میکند که به این جنگ پایان داده است؛ ادعایی که هندیها آن را رد میکنند. دهلینو تأکید کرده که این آتشبس از طریق مذاکرات مستقیم نظامیان دو کشور حاصل شده است.
علاوه بر این، فعلاً تنها آتشبس بین دو کشور برقرار است و تنشها میان آنها به قوت خود باقی است و هیچ توافق دائمی نیز بین آنها امضا نشده است.
صلح جمهوری آذربایجان و ارمنستان
مسئولان ارشد ارمنستان و جمهوری آذربایجان در اوت ۲۰۲۵، توافقنامهٔ صلحی را در حضور و میانجیگری دونالد ترامپ در کاخ سفید امضا کردند.
به واسطهٔ این توافقنامه، حقوق انحصاری برای توسعهٔ کریدور زنگزور برای ۹۹ سال آینده به آمریکا واگذار شد. دولت این کشور این کریدور را «مسیر ترامپ» نامید و بدین ترتیب، این آمریکا و ترامپ بودند که بیش از همه از این توافق سود بردند.
با وجود برقراری این توافق، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اختلافات سیاسی دو کشور ارمنستان و آذربایجان همچنان به قوت خود باقی است و نمیتوان چندان به پایداری این توافق صلح امیدوار بود.
صلح باکو و ایروان، آن هم در کاخ سفید، بار دیگر فرصتی برای رئیسجمهور آمریکا فراهم کرد تا خود را بهعنوان عامل مهم این صلح معرفی کند؛ این در حالی است که به عقیدهٔ بسیاری از کارشناسان، آزمون واقعی، اجرای تعهدات و تغییر رفتار طرفین در میدان عمل خواهد بود، نه امضای یک سند سیاسی.
تحلیلگران غربی معتقدند که اختلافات دیرینه میان دو کشور، فراتر از موضوعات مرزی، شامل مسائل انسانی، فرهنگی و تاریخی نیز هست که تاکنون راهحل عملی برای آنها ارائه نشده است.
بازداشت زندانیان، ابهام در وضعیت اسیران جنگی و اتهامات مربوط به تخریب اماکن مذهبی و تاریخی همچنان در فهرست نگرانیهای دو کشور قرار دارند. کارشناسان میگویند که هرگونه توافق پایدار باید به تضمین حقوق اقلیتها، بازگشت امن آوارگان و پایبندی به احکام مراجع بینالمللی منجر شود.
به باور آنها، بدون اقدامات مشخص برای اعتمادسازی و رفع تنشهای عمیق، خطر بازگشت درگیریها همچنان بالاست. در حالیکه واشنگتن میکوشد این توافق را بهعنوان موفقیتی در دیپلماسی منطقهای معرفی کند، حتی رسانههای تحلیلی آمریکا نیز اذعان کردهاند که این صلح به دلیل اختلافات عمیق میان دو کشور، چندان پایدار نخواهد بود.
جنگ مصر و اتیوپی اصلاً آغاز نشد
مصر و اتیوپی از سال ۲۰۱۱ بر سر سد بزرگ رنسانس اتیوپی (GERD) با یکدیگر اختلاف دارند. قاهره معتقد است که این سد جریان رود نیل را کاهش میدهد. با وجود بالا گرفتن این تنشها بین مصر و اتیوپی، اساساً هیچ جنگی رخ نداده و اختلافات همچنان باقی است.
این در حالی است که ترامپ مدعی است به این جنگ پایان داده است. از سوی دیگر، هیچ توافق رسمی نیز بین مصر و اتیوپی برای پایان اختلافات آنها منعقد نشده است.
تایلند و کامبوج
تنشهای این دو کشور همسایه سالهاست که ادامه دارد. این تنشها در ۲۴ ژوئیه (۲ مرداد) بار دیگر شعلهور شد. موج این درگیریها به کشته شدن شماری از نیروهای دو کشور و همچنین آوارگی هزاران نفر منجر شد.
در نهایت، این مالزی بود که با میانجیگری خود خواستار آتشبس فوری بین تایلند و کامبوج شد.
گرچه گزارشهایی مبنی بر تهدیدات تجاری آمریکا علیه این دو کشور مطرح شده، اما در نهایت این مالزی بود که زمینهٔ اصلی مذاکرات و توافق آتشبس بین پنومپن و بانکوک را فراهم کرد.
کنگو و رواندا
تنشهای نظامی و قومی بین رواندا و کنگو سابقهای دیرینه دارد. این درگیریها هر چند وقت یکبار دوباره شعلهور میشود.
در سال ۲۰۲۵، دولتهای رواندا و کنگو توافقنامهای را با میانجیگری آمریکا و قطر در واشنگتن امضا کردند، اما به عقیدهٔ کارشناسان، این درگیریها به دلیل اختلافات عمیق دو کشور ادامه خواهد یافت. در حال حاضر نیز رواندا حاضر به خارج کردن نیروهای خود از کنگو نشده و اختلافات و تنشها همچنان ادامه دارد.
صربستان و کوزوو
ترامپ در حالی ادعا میکند به جنگ بین صربستان و کوزوو پایان داده که در واقعیت، اصلاً چنین جنگی بهصورت تمامعیار ایجاد نشده است.
کوزوو در سال ۲۰۰۸ اعلام استقلال کرده، اما صربستان این منطقه را به رسمیت نمیشناسد؛ این تنشها شامل مسائل اقتصادی، حقوق اقلیتهای صرب در کوزوو و مرزهای شمالی است. این تنشها در سال ۲۰۲۵ به مرز درگیری رسید، اما به جنگی تمامعیار منجر نشد.
گرچه گزارشهایی از فشارهای دیپلماتیک ترامپ بر این دو منطقه مطرح شده، اما این ادعا که او به جنگ بین صربستان و کوزوو پایان داده، کاملاً بیاساس است.
از سوی دیگر، بین این دو منطقه هیچ توافق جدیدی امضا نشده و تنشها همچنان ادامه دارند.
ترامپ، مرد صلح یا جنگ؟
ترامپی که خود را شایستهٔ صلح نوبل میداند، در همین مدت حضور کوتاه خود در کاخ سفید، به خاک یمن و ایران تجاوز کرده و از سوی دیگر، با پشتیبانی تمامعیار از اسرائیل در کشتار هزاران نفر از مردم غزه نیز مشارکت داشته است.