سپر نامرئی امنیت ملی

جمهوری اسلامی ایران در حالی وارد مرحله‌ای تازه از حکمرانی داده‌محور و اقتدار ژئواستراتژیک شده که جریان‌های معاند همچنان درک دقیقی از تحول بزرگ این حوزه ندارند. امروز هر نقطه از سرزمین ایران زیر پوشش شبکه‌ای از داده‌های مکانی، سامانه‌های سنجش از دور، ایستگاه‌های هیدرولوژی و زیرساخت‌های ژئودتیکی قرار دارد؛ شبکه‌ای که مانند سپری هوشمند، نقش تعیین‌کننده‌ای در امنیت ملی، مقابله با تهدید‌ها و مدیریت هوشمند بحران‌ها ایفا می‌کند.
«امیر فخری» رئیس سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح، در نشست اخیر خود با رسانه‌ها تأکید کرد، اطلاعات مکانی دیگر یک ابزار فنی صرف نیست؛ بلکه پایه‌ای برای قدرت ملی به شمار می‌آید. او با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه و موج مراجعات شرکت‌های فعال در حوزه تحلیل‌های فضایی خاطرنشان کرد، فضای نبرد امروز از زمین و هوا فراتر رفته و وارد عرصه «جغرافیای داده‌ها» شده است؛ جایی که سرعت، دقت و عمق تحلیل‌ها می‌تواند موازنه قدرت را تغییر دهد.
بر همین اساس، سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح طی ماه‌های گذشته دغدغه شرکت‌های داخلی را درباره تداوم فعالیت‌های تخصصی‌شان به شورای عالی امنیت ملی، وزارت کشور و نهاد‌های اطلاعاتی منتقل کرده است. این پیگیری‌ها نشان می‌دهد، جمهوری اسلامی ایران به نقش بخش خصوصی در جنگ سایبری و نبرد داده‌محور واقف است و اجازه نخواهد داد که عوامل بیرونی یا موانع اداری، مسیر این توانمندی راهبردی را مختل کنند.
اهمیت اطلاعات مکانی فقط در میدان نبرد نیست؛ بلکه در حکمرانی، مهار بحران و صیانت از سرمایه‌های سرزمینی نیز نقش حیاتی دارد. فخری با اشاره به رصد مستمر منابع آب، خشکسالی، فرونشست زمین و پایش رودخانه‌ها و سدها، تصریح کرد که بخش زیادی از تصمیم‌سازی‌های کلان کشور اکنون بر مبنای داده‌های دقیق مکانی انجام می‌شود. ایجاد اندیشکده حکمرانی آب با همکاری وزارت دفاع و تدوین بسته‌های راهبردی برای مدیریت منابع حیاتی، نمونه‌ای روشن از این رویکرد جدید است.
در کنار این، توسعه سامانه‌هایی، مانند «اطلس مخاطرات محیطی» و دیجیتال‌سازی گسترده عکس‌های هوایی، سطح قابل توجهی از خدمات را برای مردم و دستگاه‌ها برخط و دقیق کرده است. این زیرساخت‌ها امروز جزئی از امنیت ملی هستند؛ زیرا در لحظات بحران، زمان طلایی تصمیم‌گیری را حفظ می‌کنند.
از آنجا که بیش از ۸۰ درصد اخبار و تحلیل‌های جهانی ماهیت مکانی دارند، همین واقعیت موجب شده قدرت‌های بزرگ دنیا بیش از ۷۰۰ ماهواره تصویربرداری، ده‌ها شناور اقیانوس‌شناسی، شبکه‌های گسترده GNSS و ایستگاه‌های زمین‌شناسی را برای رصد لحظه‌ای جهان به کار بگیرند. ایران نیز با وجود تحریم‌ها، بخش مهمی از این زنجیره را با اتکا به ظرفیت بومی ایجاد کرده است.
واقعیت این است که هر کشوری که زمین خود را دقیق‌تر بشناسد، آینده‌اش را مطمئن‌تر می‌کند. ایران امروز در این میدان جلوتر از بسیاری از کشور‌های منطقه حرکت می‌کند و همین برهم‌زننده بسیاری از محاسبات دشمنان است؛ آنانی که سال‌ها تلاش کردند ایران را از فناوری‌های زیرساختی دور نگه دارند، اما اکنون ناچارند اقتدار جدید کشور در جغرافیای داده‌ها را به رسمیت بشناسند.