حمایت اصلاح‌طلبان از آیت‌الله صانعی

گروه سیاسی: فتوای اخیر آیت‌الله صانعی، مرجع عظام تقلید، بار دیگر واکنش‌ جریان‌های مخالف اصلاح‌طلبان را برانگیخته و البته حملات به ایشان هم، بی‌پاسخ نمانده است. آیت‌الله صانعی در فتوای اخیر خود، اجرای حدود در دوران غیبت معصوم را رد کرده است: آنچه از نگاه منتقدان ایشان، فتوای در رد حکومت اسلامی و دفاع از ایده جدایی دین از سیاست تعبیر شده است. پس از برخی انتقادات پراکنده در سطح سایت‌ها و وبلاگ‌های مخالف اصلاح‌طلبان، سرمقاله روز یکشنبه روزنامه «کیهان» ابعاد تازه‌ای به واکنش‌ها به فتوای آیت‌الله صانعی بخشید. «حسین شریعتمداری» مدیر مسئول این روزنامه، در یادداشت خود با عنوان «این نظریه از کجا آمده است؟!» با اشاره به گفت‌وگوی اخیر آیت‌الله صانعی با روزنامه «اعتماد ملی» که طی آن این مرجع تقلید فرموده بودند: «ایجاد تغییرات در قانون مجازات اسلامی ضروری است اما نه به دلیل نسخ، بلکه بر همان مبنایی که میرزای قمی (ره) فرموده که حدود تنها اختصاص به زمان حضور امام معصوم (علیه السلام) دارد.» انتقادات گسترد‌ه‌ای را به آیت‌الله صانعی که از قدیمی‌ترین شاگردان بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) هستند، مطرح کرد. شریعتمداری در این یادداشت با بیان اینکه «پیش از این نیز، به نمونه‌هایی از اظهارنظرهای آیت‌الله صانعی پرداخته و «بی‌پایه و اساس بودن» آنها و «مخدوش» بودن نظرات ایشان را نشان داده است.» می‌نویسد: «نتیجه این دیدگاه آقای صانعی دقیقا همان نظریه انحرافی «جدایی دین از سیاست» است که تشکیل حکومت اسلامی را قبل از ظهور حضرت صاحب‌الزمان علیه السلام، نه فقط غیرضروری، بلکه حرام می‌داند!». مدیر مسئول کیهان در ادامه یادداشت خود نظر آیت‌الله صانعی را نه فقط مخالف نظر حضرت امام (ره) بلکه در تضاد آشکار با نظر آن بزرگوار دانست و این نظر را با مبانی اولیه و اصول بدیهی عقل و منطق نیز در منافات اعلام کرد. این البته نخستین واکنش شریعتمداری به نظرات آیت‌الله صانعی نبود. کما اینکه وی سال گذشته نیز آیت‌الله صانعی را متهم به تحریف سخنان امام کرده بود؛ اتهامی که واکنش گسترده علاقه‌مندان نهاد مرجعیت، نیروهای خط امام و اصلاح‌طلبان را در پی داشت و البته این واکنش‌ها در نهایت با درخواست شخص آیت‌الله متوقف شد. این مرجع تقلید در پیام کوتاهی با ابراز تشکر و تقدیر از کلیه روحانیون معظم، نمایندگان محترم مجلس، تشکل‌های سیاسی، مطبوعات سراسری و استانی، اندیشمندان دانشگاهی، رسانه‌های مجازی و مجامع علمی نسبت به حساسیت آنها در ارتباط با حفظ حریم مرجعیت شیعه، از آنها خواست این موضوع را خاتمه یافته تلقی کنند و نیرو و توان فکری و علمی و توفیقات الهی خویش را صرف ایجاد آگاهی و زمینه‌سازی برای انتخاب آگاهانه و آزادانه انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی نمایند تا جمله بلند امام امت (سلام الله علیه) که میزان رأی ملت است را تحقق بخشند مبادا که ادامه روند موجود باعث برآورده شدن برخی اهداف پشت پرده بدخواهان و دشمنان آزادی و حریت انسان‌ها شود. با این حال، دور تازه حملات به آیت الله صانعی که به شکل‌ دیگری در تداوم حملات اواخر سال گذشته به نوه و خانواده امام تحلیل می‌شود، نشان از آن دارد که اگر حساسیت‌ها نسبت به حملات به این مرجع نواندیش و منتقد متوقف شود، به آن معنا نیست که حملات و هتاکی‌ها باز ایستد. چنین بود که نیروهای خط امامی و اصلاح‌طلب در پی یادداشت کیهان، بار دیگر واکنش‌ها و هشدارهای خود در دفاع از نهاد مرجعیت را از دیروز از سر گرفتند.

انتقاد شدید مجید انصاری

صریح‌ترین واکنش را «مجید انصاری» عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز از خود نشان داد. وی دیروز در گفت‌وگویی با سایت آفتاب، با اشاره به یادداشت اخیر حسین شریعتمداری درباره اعلام نظر فقهی آیت‌الله صانعی در خصوص حدود شرعی در زمان غیبت، اظهار داشت: «من از این امر بسیار متاسفم که حدود و حریم افراد در کشور ما رعایت نمی‌شود و اشخاص بدون توجه به جایگاه، تخصص و دانش خود و بدون رعایت آداب نقد و نزاکت وارد هر موضوعی می‌شوند و حرمت‌ها را می‌شکنند.» وی با اشاره به حدیثی از امام معصوم که می‌فرماید «خدا رحمت کند کسی را که قدر و اندازه خود را می‌شناسد.» افزود: متاسفانه جناب آقای شریعتمداری نه حریم و حدود افراد، شخصیت‌ها و نهادها را می‌شناسند و نه حدود تخصصی، سیاسی و نزاکتی را رعایت می‌کنند. انصاری در این باره افزود: ایشان باید توجه داشته باشد که اگر فرهنگ هتاکی و حرمت‌شکنی باب شود، برای هیچ کس حریمی باقی نخواهد ماند و فردا در برابر هر اظهارنظر علمی، سیاسی یا هر برداشتی، افراد به خود حق می‌دهند به همین شیوه وارد عمل شوند و جامعه به هرج و مرج اندیشه‌ای و سیاسی و بداخلاقی مبتلا می‌شود. این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: در گذشته و حتی سال‌های قبل از انقلاب همواره حریم حوزه‌ها و مراجع تقلید رعایت می‌شد و اگر اسائه ادبی صورت می‌گرفت با واکنش‌های جدی مردم مواجه بود. قوانین پیش از انقلاب و اکنون نیز، اهانت به مراجع تقلید را جرم محسوب کرده و می‌کنند وی ادامه داد: آقای شریعتمداری از یکسو حق و صلاحیت نقد دیدگاه‌های آیت‌الله صانعی را ندارند و از سوی دیگر حتی اگر در این جایگاه هم بودند، در نوشته ایشان به هیچ‌وجه از اصول نقد علمی خبری نیست. وی تاکید کرد: «آقای شریعتمداری باید از آنچه بر قلم آورده استغفار کند به ویژه آنکه به شخصیت برجسته‌ای چون آیت‌الله صانعی هتاکی کرده است.» انصاری درباره شخصیت آیت‌الله صانعی صانعی و جایگاه وی نزد حضرت امام اظهار داشت: «ایشان از شاگردان برجسته حضرت امام بوده و از سوی ایشان در جایگاه دادستانی کل کشور و عضویت شورای نگهبان قرار داشتند که هر دو حکم نیاز به داشتن اجتهاد دارد.» وی افزود: آیت‌الله صانعی از معدود کسانی هستند که پس از آیت‌الله فاضل لنکرانی، درس خارج فقه ایشان در حوزه، تبیین مبانی فقه حضرت امام است. انصاری تاکید کرد: تعابیری که حضرت امام درباره آیت‌الله صانعی داشته‌اند، بلند و رساست  و ایشان در همه سال‌های قبل و پس از انقلاب تاکنون، مدافع محکم حضرت امام و اندیشه‌های بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی بوده و هستند. وی با تاکید بر اینکه «شکستن حریم فقها و علما تنها آب به آسیاب دشمن ریختن است.» افزود: اینجانب به طور جد نسبت به این حرمت‌شکنی‌ها هشدار می‌دهم و معتقدم حوزه‌های علمیه و مراجع عظام تقلید باید در برابر این نوع برخوردهای هتاکانه واکنش جدی نشان دهند و گرنه فردا هر کسی که قلمی به دست یا رسانه و تریبونی در اختیار دارد، نسبت به فتاوای علما هتاکی خواهد کرد. انصاری تاکید کرد:‌ «نوع برورد آقای شریعتمداری با اظهار نظر فقهی یک فقیه مسلم، همان روشی را به یاد می‌آورد که برخی گروه‌های تندروی قبل و پس از انقلاب مانند گروهک فرقان دانستند و افراط‌گرایی آنها به جایی رسید که به خود حق دادند شخصیتی مانند استاد مرتضی مطهری را به شهادت برسانند.» وی با اشاره به اینکه روزنامه کیهان از پول بیت‌المال اداره می‌شود، خطاب به حسین شریعتمداری گفت: «آقای شریعتمداری شما منصوب مقام معظم رهبری در روزنامه کیهان هستید پس باید بیش از دیگران در حفظ حریم علما و حوزه‌های علمیه تلاش کنید.» انصاری همچنین با اشاره به بخش پایانی یادداشت حسین شریعتمداری گفت: ایشان در انتهای یادداشت خود به بحث‌ها و جدل‌های سیاسی در قبال یک اظهارنظر فقهی گرفتار شده که جای تاسف دارد. انصاری بر این اساس، در پایان گفت: «آقای شریعتمداری باید از ساحت حوز‌ه‌های علمیه و مراجع تقلید و به ویژه شخصیت برجسته آیت‌الله صانعی عذرخواهی کند.»

توضیحات آیت‌الله صانعی پس از یادداشت کیهان

مجید انصاری در این مصاحبه از توضیحات تازه آیت‌الله صانعی هم خبر داده است. وی با اشاره به اینکه پس از خواندن یادداشت آقای شریعتمداری با آیت‌الله صانعی تماس داشته و دیدگاه ایشان را مستقیما جویا شده است، تاکید کرد: آیت‌الله صانعی در گفت‌وگو با اینجانب تصریح داشتند که موضوع اجرای حدود در زمان غیبت امام عصر یک بحث جدی فقهی است که اقوال مختلفی درباره آن وجود دارد؛ از طرفی برخی فقها و از جمله حضرت امام(ره) قایل به اجرای مطلق حدود شرعی در زمان غیبت هستند و عده‌ای دیگر نیز معتقدند که حدود در زمان غیبت جاری نمی‌شود و صرفا باید به دست امام معصوم اجرا شود. این عده به جای حدود، تعزیر را جایگزین می‌کنند که بر اساس مصلحت‌اندیشی و میزانی که حاکم اسلامی پیش‌بینی می‌کند به اجرا در می‌آید. فقهای دیگری نیز هستند که دیدگاه‌های دیگری دارند. وی اضافه کرد: آیت‌الله صانعی در گفت‌وگو با من تاکید داشتند «نظر من این است که در زمان غیبت حدود جاری می‌شود اما مشروط به این که آیین دادرسی صدور و اجرای حکم حد، دقیقا همان آیین دادرسی فقه اسلامی باشد که در آن شهادت یا اقرار 4 نفر و دیگر مسائل به طور ویژه مطرح شده است، بر این اساس اگر به هر دلیلی شرایط تحقق کامل آیین دادرسی فقه اسلامی فراهم نبود، باید تعزیر جایگزین حد شود. انصاری با اشاره به اینکه اصل بحث آیت‌الله صانعی در مصاحبه با روزنامه اعتماد ملی به حد رجم (سنگسار) مربوط بوده، گفت: حد رجم حد سنگینی است و ملاحظاتی به عنوان ملاحظات ثانویه در آن وجود دارد. وی افزود: در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب، حضرت امام نیز برای اجرای حد رجم ملاحظاتی را در نظر می‌گرفتند به سبب آنکه اجرای آن باعث شده بود چهره بدی از اسلام در جهان به نمایش گذاشته شود. بر این اساس ایشان دستور دادند که حکم سنگسار صادر نشود و به جای آن سایر روش‌های مجازاتی جایگزین شود. آیت‌الله شهید بهشتی نیز که در آن زمان ریاست قوه قضائیه را بر عهده داشتند طبق همین دستور حضرت امام عمل می‌کردند. انصاری با اشاره به اینکه «این گونه مباحث، مباحث مهم و پیچیده فقهی است.» اضافه کرد: «آقای شریعتمداری در ابتدای یادداشت خود تاکید کرده‌اند که فقیه نیستند، پس اگر خود ایشان نیز این موضوع را قبول دارند با چه توجیهی به اظهارنظر در مسائل فقهی می‌پردازند.» وی تاکید کرد: اگر دیدگاه‌های آیت‌الله صانعی نیاز به نقد داشته باشد در صلاحیت حوزه علمیه و علماست نه یک عنصر مطبوعاتی که آن هم با ادبیاتی غیرمودبانه و با برچسب زدن اقدام به اظهارنظر کرده است.

ضرورت بر خورد با هتاکان به نهاد مرجعیت

در این زمینه، «سیدناصر قوامی» رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ششم نیز نکاتی را برشمرده است. وی با بیان اینکه «حضرت آیت‌الله صانعی یکی از مراجع مسلم تقلید کنونی هستند و عده کثیری از مردم از ایشان تقلید می‌کنند»، افزود: علما و فضلای بزرگی قبل و پس از انقلاب پای درس آیت‌الله صانعی حاضر شده‌اند و ایشان بدون شک و شبهه یکی از فقهای بزرگ معاصر هستند که افتخار شاگردی حضرت امام را نیز دارند. قوامی با اشاره به یادداشت اخیر شریعتمداری گفت: اگر نظر و دیدگاه یک فقیه با فقیه دیگری مخالف باشد، کسی حق اعتراض به او را ندارند؛ در واقع هیچ فقیهی را نمی‌توان به واسطه نظر فقهی‌اش تخطئه کرد و هیچ فقهیی نمی‌تواند نظرش را به فقیه دیگر تحمیل کند. وی با اشاره به اینکه «برخی فقها و علما هستند که نظر خاصی درباره ولایت فقیه دارند»، گفت آیت‌الله خویی و برخی دیگر از علما و مراجع، ولایت فقیه را در حدی که مورد نظر حضرت امام است، نمی‌پذیرند و آن را صرفا در حد وکالت قبول دارند. یک فقیه تنها می‌تواند در مقابل فقیه دیگر استدلال فقهی بیاورد و حق تخطئه دیدگاه او را ندارد؛ در چنین شرایطی چگونه است که شریعتمداری که هیچ اطلاعی از مبانی فقیه در شرع اسلام ندارد، به خود اجازه تخطئه یک فقیه مسلم را می‌دهد. وی اضافه کرد: «باید دید شریعتمداری را چه کسانی حمایت می‌کنند که اینگونه گستاخانه حریم مرجعیت را می‌شکند. کسانی که خود مدعی هستند که باید به مراجع و علما احترام گذاشت، چگونه است که حرمت علما را می‌شکنند.» وی افزود «روزنامه کیهان از پول بیت‌المال چاپ و نشر می‌شود و سوال این است که چگونه آقای شریعتمداری که مدعی حراست از بیت‌المال است، با پول بیت‌المال به مرجعی اهانت می‌کند که بخش قابل توجهی از ملت از ایشان تقلید می‌کنند.» قوامی در ادامه تاکید کرد: اهانت حسین شریعتمداری به آیت‌الله صانعی در حالی است که حضرت امام همواره تاکید می‌کردند. «اگر کسی به مراجع تقلید توهین کند، رشته ولایت ائمه اطهار با وی قطع می‌شود.»

موسسه امام: روزنامه کیهان بارها نظرات امام را تحریف کرده است

اما در تحولی همزمان، «محمدعلی خسروی» معاون فرهنگی و ارتباطات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی صریح کرد که روزنامه کیهان یکی از تحریف‌کنندگان سخنان امام خمینی است و این روزنامه بارها نظرات امام فقید  را تحریف کرده است. وی همچنین تاکید کرد که موسسه امام برای جلوگیری از ورود به مسائل جناحی و درگیری‌های سیاسی، تاکنون ترجیح داده است در مقابل تحریف نظرات امام از سوی کیهان سکوت کرده و پاسخی ندهد. در پی مقالات اخیر روزنامه کیهان در دفاع از آیت‌الله مصباح یزدی و حمله به آیت‌الله صانعی، خبرنگار این روزنامه کوشید در مصاحبه با معاون فرهنگی و ارتباطات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) مستنداتی برای مقالات اخیر این روزنامه پیدا کند. با این حال، خسروی به جای آنکه مواضع خیر این روزنامه را تایید کند؛ تصریح کرد که روزنامه کیهان یکی از تحریف‌کنندگان سخنان امام خمینی است و این روزنامه بارها نظرات امام فقید را تحریف کرده است. گفتنی است موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) طبق قانون و بر اساس وصیتنامه حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی و تنفید رهبری معظم انقلاب، متولی رسمی نشر آثار و اندیشه‌های امام راحل و مسئول ممانعت از انتساب اظهارت نادرست به ایشان است.