سارک

اتحادیه همکاری های جنوب آسیا «سارک» در سال 1985 و به منظور تسهیل توسعه اقتصادی واجتماعی در 7 کشور عضو بنیانگذاری شد. کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش، نپال، بوتان، سریلانکا و مالدیو عضو سارک هستند که در مجموع یک پنجم جمعیت جهان را شامل می شوند و به لحاظ فرهنگی به دو حوزه تمدن اسلامی و هندی بودایی تعلق دارند. کشورهای عضو سارک به رغم آنکه از تنوع قابل توجه قومی، مذهبی و زبانی برخوردارند اما به لحاظ موقعیت جغرافیایی در وضعیتی قرار دارند که به شدت نیازمند همکاری برای رشد اقتصادی خویش هستند. ضیاء الرحمن، رئیس جمهور وقت بنگلادش بادرک این مطلب، پیشنهاد تشکیل سارک را مطرح کرد.
گمان می رود که در تشکیل سارک، دو موضوع اساسی تر مورد توجه رهبران و بنیانگذاران سارک قرار داشته است. اول، این واقعیت بود که کشورهای جنوب شرق آسیا، اتحادیه همکاری های اقتصادی جنوب شرق آسیا(آ.سه.آن) را به وجود آورده و تجربه نسبتا موفقی از توسعه همکاری ها ایجاد کرده بودند که این موضوع به شدت مورد توجه ضیاء الرحمن قرارگرفت. دوم، اینکه شبه قاره هند قبل از استعمار انگلیس و در دوره قدرت خاندان مسلمان گورکانی تجربه وحدت را داشت و ملتهای منطقه اعم از مسلمان، هند و یا بودایی، تجزیه را میراث استعمار پیرانگلیس می دانستند. بنابراین نوعی وحدت طلبی حداقل در سطح نخبگان واقع بین سیاسی وجود داشت.
اما تکوین و تعمیق همکاری ها در سارک با موانعی نیز روبه رو بود که مهمترین آنها، اختلافات هند و پاکستان برسرمالکیت تاریخی کشمیر بوده وهنوز هم تاحدودی تعاملات سارک راتحت الشعاع خود قرار می دهد و گاهی به عامل اصلی ناکامی نشست های سارک تبدیل می شود. در سالهای اخیر که روابط دو کشور هند و پاکستان تا حدودی مثبت و مسالمت آمیز بوده، مناسبات و همکاری های کشورهای عضواتحادیه سارک نیز از وضعیت مناسب و پیشرویی برخوردار بوده است.
دو هفته پیش یکی دیگر از نشست های کشورهای عضو سازمان سارک در دهلی نو با پذیرش افغانستان به عنوان عضو جدید و با 8 کشور برگزار شد. نکته مهم این نشست، پذیرش ایران به عضویت ناظر این سازمان اقتصادی بود که می تواند از جهات اقتصادی ، سیاسی و منطقه ای برای جمهوری اسلامی پیامدها و نتایج مفیدی داشته باشد.
1- سازمان سارک بزرگترین سازمان منطقه ای به لحاظ جمعیتی است که تقریبا بیست درصد جمعیت دنیا را پوشش می دهد. این ویژگی، به عنوان یک بازار مصرف مناسب، زمینه افزایش صادرات ایران به این کشورها را فراهم می کند و برتوان جذب درآمدهای ارزی کشور می افزاید.
2- موقعیت جغرافیایی ایران در واقع به مثابه حلقه واسط و اتصال بین اعضای سارک با کشورهای عربی و اروپایی عمل می نماید. این موقعیت علاوه بر سودآوری در امر ترانزیت کالا و تجارت گمرکی، موجبات ارتقای نقش ایران در این سازمان و ورود آن به دیگر سازمانهای اقتصادی فرامنطقه ای را فراهم می نماید.
3- پذیرش ایران در سالهای اخیر به عنوان عضو ناظر سازمان شانگهای، پیمان آ،سه،آن و سارک و... جمهوری اسلامی را از انزوای القایی برخی کشورهای غربی مبرا ساخته و به بازیگری قدرتمند در عرصه جهانی و منطقه ای تبدیل نموده است.