در هفته‌های اخیر بحث استفاده یا عدم استفاده از سلاحهای غربی در خاک روسیه، اروپاییان و آمریکا را سخت به خود مشغول کرده است. این بدان معناست که اوکراین بتواند جنگ دفاعی را علناً به جنگ تهاجمی تبدیل کند و نقاط حساس روسیه را هدف گیرد. این کار بدون اجازه و بدون همکاری نظامی کشور‌های غربی ممکن نخواهد بود. اما در حالی که فرانسه و همچنین برخی کشور‌های هم‌جوار اوکراین و ناتو از ورود علنی‌تر به جنگ سخن می‌گویند، آمریکا و آلمان اکراه نشان می‌دهند. به عبارت بهتر، شاهد تشدید دامنه جنگ میان روسیه و اوکراین (طی هفته‌های آتی) خواهیم بود. یکی از اصلی‌ترین دلایل تمایل برخی بازیگران غربی مبنی بر ورود به صحنه جنگ با روسیه، شکست مطلق ناتو در اوکراین است. مناطق شرقی اوکراین و در راس آن دونتسک و لوهانسک در معرض تصرف کامل از سوی روس‌ها قرار دارد و اوضاع در خارکیف دومین شهر اوکراین نیز به ضرر زلنسکی و همراهانش رقم خورده است. در چنین شرایطی پیش بینی می‌شود اگر مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین صورت گیرد، بخشی از خاک اوکراین قطعا از این کشور جدا شده و مناطق شرقی تبدیل به جمهوری‌های خودمختار یا حتی بخشی از روسیه خواهند شد. نکته مهم‌تر اینکه شکست میدانی و فرامتنی زلنسکی در جنگ اوکراین، مترادف با شکست اعضای ناتو در مواجهه سه ساله اخیر با روسیه محسوب می‌شود. در این صورت، ناتو دچار یکی از سخت‌ترین شوک‌های ممکن پس از پایان جنگ جهانی دوم خواهد شد.
اختلاف نظر‌هایی که ادامه دارد
کشور‌های اروپایی که در مورد میزان کمک‌های نظامی به اوکراین اختلاف نظر‌های زیاد دارند، در عین حال جز ارسال مدام کمک چارۀ دیگری نمی‌بینند. به تازگی بلژیک یک پیمان امنیتی دوجانبه با اوکراین به امضا رسانده و فرانسه نیز صحبت اعزام نیروی آموزشی را مطرح کرده است. به نوشتۀ روزنامۀ لوموند رئیس ستاد ارتش اوکراین از فرانسه به خاطر اعزام کادر آموزش نظامی تشکر کرده، پاریس نیز توضیح روشنی در این باره نداده است. در مقابل، مقامات روسی می‌گویند ورود رسمی ناتو به فاز تهاجمی (در مقابل روسیه)، معنایی جز آغاز جنگ مسکو و ۳۱ بازیگر عضو پیمان آتلانتیک شمالی نخواهد داشت. در این میان برخی اعضای ناتو مانند مجارستان نسبت به تشدید ماجراچویی فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها در جنگ اوکراین هشدار داده و اعلام کرده اند علی رغم وجود ماده ۵ اساسنامه ناتو در خصوص دفاع یا حمله جمعی، از این قاعده تبعیت نخواهند کرد.
تاکنون امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، چند بار از امکان اعزام نیروی زمینی به اوکراین سخن گفته و هر بار نیز با انتقاد‌های تند از سوی اپوزیسیون داخلی و برخی دولت‌های اروپایی مواجه شده است. آن‌ها قویا معتقدند که مکرون در حال هدایت کل اتحادیه اروپا به سوی جنگ و ناامنی است. تقویت موقعیت احزاب راست افراطی در انتخابات پارلمانی پیش رو در اتحادیه اروپا، قطعا منجر به محدود شدن دامنه قدرت و نفوذ رئیس جمهور فرانسه در قاره سبز و متعاقبا، کنترل برخی رفتار‌های ناتو خواهد شد. رفتن سربازان فرانسوی به اوکراین – حتی در حد مستشار - عملاً به معنای ورود به جنگ و رویارویی مستقیم با روسیه خواهد بود. این در حالی است که ماکرون همچنان تأکید می‌کند که «ما با روسیه در جنگ نیستیم.»
جنگی که آغاز شده است
اما این دوگانگی زبان دیپلماتیک اندک اندک و به ناچار به صراحت نزدیک می‌شود. مذاکرات میان فرانسه و اوکراین در مورد اعزام مستشار نظامی که «بسیار حساس» توصیف شده، از ماه‌ها قبل ادامه دارد. اما بعد از نشستی ویدئویی میان وزرای دفاع دو کشور، رئیس ستاد ارتش اوکراین که در جلسه حضور داشت، در کانال تلگرام خود نوشت: «من به اقدام فرانسه در اعزام مشاور برای آموزش دادن به نظامیان اوکراین درود می‌فرستم. من جواز بازدید از مراکز آموزشی‌مان را امضا کرده‌ام تا آن‌ها (فرانسوی‌ها) بتوانند با زیرساخت‌ها و نفرات ما آشنا شوند...»
نه فرانسه و نه اوکراین این پیام رئیس ستاد ارتش را تکذیب نکردند. تنها چند ساعت بعد، وزارت دفاع فرانسه در شبکۀ «ایکس» نوشت که «دو کشور در این باره مذاکره می‌کنند.»
حمله به خاک روسیه رخ خواهد داد؟
این در حالی است که ارتش اوکراین در مقابله با روس‌ها به دشواری افتاده و توان مقاومت را تا اندازه‌ای از دست داده است. در عین حال، طی چند هفتۀ اخیر اروپاییان و سازمان ناتو این بحث را پیش کشیده‌اند که اوکراین شاید بتواند به کمک سلاحهای دوربرد، به خاک روسیه ضربه بزند. این سلاحهای دوربرد را البته آمریکا و دولت‌های اروپایی باید در اختیار کی‌یف قرار دهند. استولتنبرگ، دبیرکل ناتو گفت: «وقت آن رسیده که در برخی محدودیت‌ها تجدید نظر کنیم. اوکراین کاملاً حق دارد که برای دفاع از خود، برخی اهداف نظامی را در خارج از خاک خود (یعنی در روسیه) هدف قرار دهد.»
وزیر خارجۀ لیتوانی نیز صریحاً گفته است: «ما برای اعزام سرباز به اوکراین آماده‌ایم، به شرطی که فرانسه رهبری ائتلافی را در این جهت به عهده گیرد.»
حتی جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا که به محافظه‌کاری و مماشات شهرت دارد، روز گفت: «باید میان ترس از بالا گرفتن جنگ و وظیفۀ اوکراینی‌ها در دفاع از خود، تعادلی ایجاد کنیم.»
اقدامات تحریک کننده بلژیک علیه روسیه
در همین روز اعلام شد که بلژیک و اوکراین یک پیمان دفاعی دوجانبه امضا کرده‌اند که از جمله بلژیک را برای ده سال آینده متعهد به کمک می‌کند. در چارچوب همین پیمان، قرار است بلژیک تا سال ۲٠۲٨، سی هواپیمای جنگی اف-۱۶ به اوکراین تحویل دهد. بدین ترتیب به نظر می‌رسد که در نگاه اروپاییان، جنگ اوکراین به این زودی پایان نخواهد یافت.
قدر متیقن مواضع بازیگران اروپایی، تشدید بحران میان غرب و روسیه است. به نظر می‌رسد هر اندازه دستاورد‌های میدانی روس‌ها در شرق اوکراین افزایش پیدا می‌کند، برخی بازیگران ناتو ریسک‌های بیشتری را در قبال صحنه نبرد با مسکو می‌پذیرند. بنابراین، ما با یک بحران فراگیر و یک گره کور راهبردی میان روسیه و اروپا مواجه هستیم که قرار نیست به سادگی باز شود. از این رو حتی در صورت انعقاد پیمان صلح میان کی یف و مسکو، گارد بسته روسیه و ناتو در قبال یکدیگر باقی خواهد ماند.