حماسه تاریخی آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد سال ۱۳۶۱، تنها یک پیروزی نظامی نبود، بلکه نقطه عطفی در تاریخ مقاومت ملت بزرگ ایران محسوب می‌شود. این فتح بزرگ نشان داد که ایمان به نصرت الهی، رهبری دینی، ایثار و جانفشانی، ایستادگی، مقاومت و روحیه جهادی در بین مردم و نیرو‌های مسلح، نه‌تنها موجب پیروزی در میدان نبرد می‌شود، بلکه زمینه‌ساز فتوحات بزرگ در عرصه‌های گوناگون دیگر هم خواهد شد. «خرمشهر را خدا آزاد کرد»؛ جمله معروف و مشهور امام خمینی (ره) است که نه‌تنها بیانگر بعد الهی این حماسه، بلکه نشانه‌ای از آن است که ایمان، مقاومت و اراده ملی، همیشه رمز پیروزی خواهد بود.
تجربه دفاع مقدس که یک برگ زرین و پرافتخار آن فتح خرمشهر بود، ثابت کرده است که انگاره ضعف در توان دفاعی، دشمن را به فکر حمله و تجاوز می‌اندازد. از اینرو جمهوری اسلامی ایران، پس از پیروزی در این دفاع نابرابر، ضمن بهره‌گیری از تجربه هشت ساله جنگ تحمیلی با توسعه توان دفاعی خود در عرصه‌های گوناگون، تقویت نیرو‌های مسلح و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین دفاعی، توانسته است بازدارندگی قوی‌ای را ایجاد کند که هرگونه تهدید را خنثی می‌کند.
در این میان دشمنان ملت ایران، به‌ویژه آمریکا و متحدانش، از دوران دفاع مقدس تاکنون تلاش کرده‌اند تا با تحریم‌ها و فشار‌های حداکثری، اقتصاد کشور و معیشت مردم را تحت فشار قرار دهند که مشکلات بسیاری هم به‌همراه داشته؛ اما از دل این محدودیت‌ها، تقویت توان داخلی حاصل شده و خودکفایی در بسیاری از حوزه‌ها به‌دست آمده است. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب تأکید دارند، اقتصاد مقاومتی و خودکفایی در حوزه‌های راهبردی، بهترین پاسخ به این فشارهاست.
اما جنگ امروز فقط نظامی نیست، بلکه جنگی ترکیبی با تکیه بر جنگ شناختی و ادراکی است که ابعاد رسانه‌ای، فرهنگی و اجتماعی دارد. تقویت هویت ملی، باور‌های دینی و روحیه انقلابی، مجهز بودن به دانش روز و اطلاع از واقعیت‌های موجود در کشور سدی محکم در برابر تلاش‌های دشمن برای تضعیف اراده ملت ایران است.
اما در چنین شرایطی که از گوشه و کنار تهدیداتی علیه ملت بزرگ ایران صورت می‌گیرد، درس‌های حماسه فتح خرمشهر می‌تواند چراغ راهی برای مقاومت فعال و ایستادگی در برابر دشمنان باشد. فتح خرمشهر نشان داد که مقاومت به‌جای عقب‌نشینی، یک راهبرد موفق برای حفظ استقلال و عزت ملی است و این رویکرد امروز در حوزه‌های گوناگون به‌ویژه مقابله شناختی با دشمنان همچنان کاربرد دارد. اگر هم دشمن در طول سال‌های متمادی دست به تهدید زده است. اما نتوانسته آن را عملی کند، همین مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی بوده که ازجمله آنها رهبری حکیم و مقتدر و مردم بزرگ و شهیدپرور ایران بوده است. این دو عامل مهم را اضافه کنید به توانمندی‌های دفاعی بالای جمهوری اسلامی ایران.
دشمنان ایران که پس از تجربه جنگ هشت ساله، هیچگاه توان مقابله نظامی با کشورمان را نداشتند، همواره تلاش کرده‌اند تا در قالب جنگ ترکیبی علاوه بر فشار‌های اقتصادی، با فشار‌های سیاسی، ملت ایران را به عقب‌نشینی وادار کنند. اما تجربه آزادی خرمشهر نشان می‌دهد که حفظ اقتدار و عدم عقب‌نشینی در برابر زیاده‌خواهی‌ها، تنها مسیر موفقیت است. از اینرو در میدان دیپلماسی و مذاکره هم، همانند میدان جنگ، تکیه بر توان داخلی و بهره‌گیری از ابزار‌های فشار متقابل، می‌تواند دشمن را از ادامه مسیر تحمیل خواسته‌های خود منصرف کند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بار‌ها تأکید کرده‌اند که مذاکره نباید به‌معنای پذیرش فشارها باشد. بلکه باید از موضع قدرت انجام شود، درست همان‌گونه که در عملیات بیت‌المقدس، ایران نه‌تنها خاک خود را پس گرفت، بلکه معادلات جنگ را تغییر داد. این درس در عرصه دیپلماسی نیز کاربرد دارد، تحریم‌ها و فشار‌های دشمن، اگر با مقاومت هوشمندانه پاسخ داده شود، خود می‌تواند به فرصتی برای تقویت استقلال کشور تبدیل شود.
یکی از مهم‌ترین درس‌های خرمشهر این است که مقاومت، محدود به یک سرزمین نیست، بلکه می‌تواند به یک جریان جهانی تبدیل شود. امروز، این روحیه در سراسر منطقه گسترش یافته است.
در نگاه کلان‌تر، خرمشهر نه‌فقط یک شهر، بلکه یک مکتب و یک راهبرد است. این حماسه، درس‌هایی فراتر از جنگ دارد؛ درس‌هایی برای دیپلماسی، اقتصاد، سیاست و مقاومت در برابر فشارها. امروز، هرگونه تهدید دشمنان چه در مذاکرات، چه در تحریم‌ها و چه در فشار‌های نظامی باید با اقتدار، تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و ایستادگی هوشمندانه پاسخ داده شود. شاید به‌خاطر همین باشد که فرمانده معظم کل قوا در سال ۱۳۹۵ فرمودند: «خرمشهر‌ها در پیش است؛ نه در میدان جنگ نظامی، در میدانی که از جنگ نظامی سخت‌تر است.»
خرمشهر امروز تنها یک شهر نیست، بلکه نماد مقاومت و سربلندی است. نمادی که همواره پیش روی ماست تا فراموش نکنیم در هرگونه رویارویی با دشمن می‌توان با تکیه بر این درس‌ها، مسیر عزت و سربلندی را پیمود.