
حمله به تأسیسات نفتی یمن و بازداشت خارجیان متهم به آشوبگری در پایتخت یمن و فرار جمعی زندانیان نشانگر آن است که القاعده دوباره در یمن قوت گرفته است.
روز ۱۵ سپتامبر به دنبال کوشش جنگجویان برای راندن دو ماشین حاوی بمب کار گذاری شده به درون دو پالایشگاه حضرموت و مآراب در شرق یمن چهار بمب گذار احتمالی و یک مأموریت امنیتی کشته شدند. با پیام اینترنتی روز ۷ نوامبر در وب سایت مورد استفاده یک گروه افراطی، مسئولیت این حملات ناکام را گروهی که خود را نماینده القاعده در یمن نامید، برعهده گرفت. در این بیانیه چنین آمده بود: «این عملیات تنها جرقه های نخستین بودند و پیامدهای آن سهمگین تر و تلخ تر خواهد بود.» مفسران با توجه به خام بودن حملات علیه پالایشگاه ها نتیجه می گیرند که گروه مزبور به دنبال فرار گروه کثیری از هواداران القاعده از زندانی در صنعا که روز سوم فوریه رخ داد شروع به عضوگیری جدید کرده است. از ۲۳ نفر فراریان زندان، دونفر آنها در حمله به پالایشگاه کشته شده اند و دو عضوبرجسته گروه که در رابطه با حملات ۶ اکتبر القاعده به تانکر نفتکش لیمبورگ زندانی شده بودند، دو هفته بعد به دنبال تهاجم نیروهای مخصوص به دو خانه در پایتخت به قتل رسیدند.
ایالات متحده و متحدان اروپایی اش به طور پیوسته اتحادراهبردی خود را در سالهای اخیر و در پاسخ به حملات جنگجویان و ناآرامی های منطقه ای و قومی گسترش دادند.
کانون القاعده
به دنبال انهدام پایگاه های گروه القاعده در افغانستان در سال ۲۰۰۱ و همبستگی رو به افزایش برخی گروه ها با آن، آگاهان سیاسی نظرات بسیار مختلفی را ابراز می دارند. گروهی به شبکه آشوبگری به هم پیوسته بین المللی معتقدهستند و دیگران فقط وابستگی اسمی بین گروه هایی با عملکرد مستقل را باور دارند.
القاعده یمن به دنبال حمله به پالایشگاه ها کوشید خود را تحت فرماندهی مستقیم رهبری القاعده نشان دهد. بیانیه مربوطه چنین می گفت: این عملیات در پاسخ به رهنمودهای رهبر ما شیخ اسامه بن لادن [...] صورت گرفت که در آن به هواداران دستور داده بود، اقتصاد غربی را هدف قراردهند و مانع ثروت مسلمانان شوند. اشاره این بیانیه ها به نوارهای بن لادن برای حمله به تأسیسات نفتی می تواند نشانگر فقدان هماهنگی مستقیم بین القاعده یمن و محفل بن لادن باشد. القاعده ریشه هایی قومی در یمن دارد و شخص بن لادن توسط گروهی از کارشناسان متهم به دخالت شخصی در نخستین عملیات این گروه یعنی انفجار در هتلی در عدن در ۲۲دسامبر۱۹۹۲ شده است. پروفسور جوزف کاستینر به گروه ناظر ISN چنین می گوید: «یمن جایگاهی طبیعی برای القاعده است. گسترش القاعده در یمن اتفاقی نیست. بنابراین من در نمی یابم که چگونه القاعده دچار ضعف یا قوت و اینک ظهور مجدد شده باشد. من فکر می کنم آنها همواره به همین شکل وجود داشته اند و به محض آن که توانایی کافی پیدا کنند حمله خواهند کرد. وضعیت فعلی القاعده در یمن صرفاً مسأله کانون یا گروهی جدید است که توانسته اند رشد کنند.» گروهی که خود را به نام القاعده در یمن می نامد، ظاهراً حرکتی کوچک، واحد و پیوسته است که عقایدی مشترک با جهان نگری و روش عملیات شبیه سایر عناصر القاعده دارد.
عضوگیری خارجی
وزیر کشور یمن روز دوشنبه تأکید کرد که ۷خارجی شامل یک دانمارکی، یک انگلیسی، یک سومالیایی، ۳ استرالیایی و یک اروپایی بدون اعلام هویت ملی روز ۱۷اکتبر به دنبال حمله پلیس در صنعا دستگیر شدند وبه ارتباط با حلقه القاعده در قاچاق سلاح به سومالی و جمع آوری بودجه برای حملات تروریستی اعتراف کردند. دونفر از استرالیایی ها محمد ایوب و عبدالله ایوب فرزندان رهبر قبلی جماعت اسلامی استرالیا یعنی عبدالرحیم ایوب هستند. گروه بنیادگرای جنوب شرق آسیا مسئولیت تعدادی از حملات بمب گذاری در جزیره بالی را به عهده گرفته و به نظر می رسد که روابط نزدیکی با القاعده داشته باشد.
سازمان اطلاعات امنیتی استرالیا (ASIO) با مادر این دوبرادر ماه قبل از دستگیری آنها در صنعا مصاحبه کرده بود و در همان زمان روزنامه دیلی تلگراف سیدنی گزارش کرد که ایوب ارتباطی با برنامه ناموفق بمب گذاری ایستگاه کینگز کراس سیدنی در ۲۰۰۵ داشته است.
این مصاحبه و بازداشت های بعدی نشانگر درجاتی از هماهنگی بین ASIO و سازمان امنیت ملی یمن است که در ۲۰۰۲ به منظور پیوستگی سازمان های اطلاعات خارجی ایجاد شده است.
اگر در دادگاه ثابت شود که دخالت ایوب در قاچاق اسلحه القاعده احتمالاً به مقصد نیروهای سومالی بوده - می تواند به عنوان دلیلی از ارتباطات پیشرونده میان گروه های جنگجو در خاورمیانه و جهان تلقی شود.
سکونت دادن
رئیس یکی از دانشگاه های صنعا یعنی شیخ عبدالمجید الزندانی که شخصیتی متناقض دارد گزارش های مربوط به ۳ استرالیایی مظنون به عضویت در القاعده و ماجرای تحصیل آنها در آن دانشگاه را انکار کرد و خبرنگاران را به شرکت در «تهاجم خبری بیگانه علیه دانشگاه و یمن» متهم ساخت. در ۲۴فوریه ۲۰۰۴ وزارت خزانه داری ایالات متحده، الزندانی را به عنوان «تروریست خاص بین المللی» به دلیل اتهام تأمین مالی القاعده در یمن معرفی کرد و این اقدام را به عنوان گامی در تنگ کردن محاصره اقتصادی به دور القاعده توصیف کرد. کاستینر معتقد است که احتمال دارد الزندانی که در افغانستان همراه بن لادن بود، علی رغم داشتن عنوان ریاست دانشگاه هنوز ارتباطاتی با رهبری القاعده داشته باشد.
او می گوید، به نظر من الزندانی قادر به تماس های رسمی یا ملاقات بن لادن نیست ولی مطمئنم افرادی وجود دارند که ارتباط میان این دو را برقرار می سازند. حکومت یمن از اقدام علیه این چهره صاحب نفوذ و رهبر حرکت سلفی ها در حزب مخالف اصلاح خودداری کرده است. عامر می گوید: رئیس جمهور یمن چند روز قبل از دانشگاه بازدید کرد و اتهام ارتباط دانشگاه با تروریست ها را انکار کرد و گفت: «حضور او در دانشگاه نشانه آن است که این دانشگاه ارتباطی با تروریست ها ندارد.» عامر می افزاید، رئیس جمهور قبل از انتخابات ریاست جمهوری در سپتامبر برای تمام فارغ التحصیلان دانشگاه الایمان موقعیت شغلی ایجاد کرد، ولی احتمال این که دانشگاه مذکور از تروریسم حمایت کند هنوز وجود دارد.
مرد در سایه
یمن با احراز رتبه صد و پنجاه و یکم از ۱۷۷ کشور موجود در فهرست سازمان ملل از نظر شاخص های توسعه انسانی فقیرترین کشور عرب محسوب می شود. کاستینر می گوید، من فکر می کنم رئیس جمهور یمن در سال ها کوشیده است که ارتباطات دوستانه ای با ایالات متحده داشته باشد زیرا به دنبال فروپاشی اتحاد شوروی برای تضمین سیاست و ایمنی یمن حتی در برابر عربستان سعودی نیروی قابل توجه دیگری در منطقه وجود نداشت. کاستینر می افزاید، پس از بحران ناشی از ناو کول، رئیس جمهور یمن به صورت مرد در سایه مبارزه با تروریسم در یمن درآمد. کاستینر اضافه می کند که رئیس جمهور نمی تواند حتی با اتحاد کامل با آمریکا از عهده جداسازی کامل عناصر ایدئولوژیک در یمن برآید.
رئیس جمهور صالح اخیراً به لندن سفر کرد تا کنفرانس کمک رسانی را افتتاح کند. در این کنفرانس مسئولانی از کشورهای عربی، سازمان ملل، اتحادیه اروپا و بانک جهانی شرکت داشتند و قرار بود در مورد جمع آوری ۵ میلیون دلار برای اقدامات مبارزه با فقر تصمیم گیری کنند.
رئیس جمهور صالح در سال های اخیر اصلاحات دموکراتیک اندکی را پیاده کرده است و در انتخابات ریاست جمهوری سپتامبر گذشته پس از اعلام تمایل به کنار گذاشتن قدرت، ۷۷/۲ درصد آرا را به دست آورد. احزاب مخالف معتقدند که رئیس جمهور درصدد تضمین دستیابی پسرش احمد به نخست وزیری است.
عامر می گوید: مخالفان، اتهام تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری را مطرح کرده اند و از بهره گیری رئیس جمهور از امکانات دولتی به منظور اهداف انتخاباتی گلایه داشته اند، ولی آمریکا از موضع رئیس جمهور در مبارزه با تروریسم راضی است. آزادی نظام قضایی و مطبوعات هنوز مسائل مهمی هستند، عامر در ۲۳ اوت ۲۰۰۵ بازداشت شد و مورد اهانت قرار گرفت. او می گوید: در مورد ربودن من توسط مردان مسلح که سوار بر ماشین ارتش بودند، این مسأله مورد تحقیق قرار نگرفت و برخی از همکاران من در مطبوعات مورد حمله قرار گرفتند. عامر گفت، من بدین علت دستگیر شدم که روزنامه الوسط در گزارشی به موضوع بورس دولتی برای دانش آموزان فقیر یمنی از جیب فرزندان عناصر کویتی گزارش داد. با توجه به گرفتاری دولت بوش در عراق و فرونشستن تدریجی بحث برقراری دموکراسی در حکومت های اقتدارگرای عرب به نظر نمی رسد رئیس جمهور صالح به منظور اصلاحات قابل توجه تحت فشار چشمگیر قرار گیرد و درنتیجه اقتدار GPC(حزب کنگره مردم) کاهش خواهد یافت.