عملکرد دو سویه فناوری اطلاعات به عنوان بزرگترین ابزار توسعه در عصر حاضر که یک سوی آن استفاده از IT در جهت پیشرفت علم، اقتصاد، فرهنگ و... می باشد و جهت دیگر آن فرصت طلبانی که با استفاده ابزاری از این فناوری قدرتمند، اعمال خلاف فراوانی را انجام داده و سودهای کلانی به دست می آورند.از طرف دیگر، اعتیاد به مواد مخدر در جهان امروز و به خصوص در کشور ایران، یکی از مهم تر ین مشکلات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی است که عوارض ناشی از آن تهدیدی جدی برای جامعه بشری محسوب شده و موجب رکود اجتماعی در زمینه های مختلف می شود. همچنین ویرانگری های حاصل از آن، زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را به طور جدی به مخاطره می اندازد، تا آنجا که تحلیلگران مسایل سیاسی و اجتماعی براین باورند که در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده مواد مخدر عامل به تباهی کشیدن و انحطاط اخلاقی جوامع به شمار می رود.پس از بررسی حدود صد سایت که در اینترنت در این زمینه فعالیت داشتند، به طور کلی استفاده منفی از اینترنت و IT در مقوله اعتیاد به چند بخش تقسیم شده، فرهنگ سازی، تبلیغ، فروش و خدمات ارائه شده پس از مصرف مواد مخدر.این مراحل کاملاً پیوسته است. یعنی مجموعه سایت هایی که در این زمینه فعالیت دارند ابتدا فرهنگ استفاده از مواد مخدر را در بیننده جا می اندازند و آن را امری عادی قلمداد می کنند، سپس به تبلیغ مواد مخدر می پردازند.بعد از ایجاد تمایل در بیننده، اقدام به فروش این مواد افیونی می کنند و در نهایت برای این که فرد معتاد دچار مشکلاتی از قبیل آزمون های مواد مخدر برای شرکت در امتحان های کاریابی، ورزشی یا آموزشی نشود خدماتی به وی ارائه می کنند تا بتوانند این آزمون ها را با موفقیت پشت سر بگذارد.
فرهنگ سازی
قبل از این که استفاده از یک وسیله یا ماده به صورت گسترده در جامعه رواج یابد، لازم است که فرهنگ استفاده از آن در اذهان مردم جامعه نقش بندد. بنابر این فروشندگان مواد مخدر سعی دارند ابتدا قبح ذاتی را که از مواد مخدر در افکار مردم نقش بسته است از بین ببرند و برای رسیدن به این هدف سعی می کنند تا مواد مخدر را همانند یک کالای عادی برای مردم و به خصوص جوانان به تصویر بکشند.بنابر این آنها در سایت خود به آموزش کشت و روش استعمال مواد مخدر می پردازند. همچنین در این سایت ها لیست تمامی مواد مخدر قرار دارد. یک مطلب جالب در این سایت ها بازی های مواد مخدری بود که به صورت کاملاً پیشرفته ایجاد شده و جذابیت بسیاری به خصوص برای نوجوانان و جوانان دارد. در این بازی ها کاربر در نقش قاچاقچیان مواد مخدر قرار می گیرد و کارهای مختلفی را که آنها در عالم واقعیت انجام می دهند در یک محیط مجازی انجام می دهد.مطلب جالب دیگر ایجاد مزرعه مجازی کشت مواد مخدر است که در آن کاربر می تواند مراحل مختلف کشت مواد مخدر را از طریق نرم افزار تصویری فرا بگیرد.یکی از کاربران اینترنت در مورد بازی که در ارتباط با مواد مخدر بوده می گوید: برعکس تمام بازی های موجود این بازی حجم بسیار کمی دارد و اصلاً ظاهر گرافیکی ندارد و مثل پنجره های معمولی ویندوز باز می شود و تا مدت ها من به این بازی معتاد شده بودم و زندگیم شده بود این بازی، در این بازی شما به عنوان یک قاچاقچی مواد فروش و قهرمان اصلی بازی باید با سفر به شهرهای مختلف، معاملات مواد مخدر انجام دهید. یعنی اول بازی با مقداری پول مشخص شروع به خرید مواد می کنید و حالا با در نظر گرفتن شانس و تجربه باید در فروش یا خرید مجدد انواع مواد، به موقع و در شهر مناسب اقدام کنید. تازه در این بین ممکن بود که توسط پلیس هم شناسایی شوید، این بازی به گونه ای بود که علاقه را در بین کسانی که مایل به فعالیت های اقتصادی از نوع خرید و فروش مواد مخدر هستند، را تشدید می کرد. در طول بازی، مدت مشخصی برای خرید و فروش وجود داشت و هر اندازه که پول به دست می آمد به عنوان امتیاز محسوب می شد. قیمت ها هم روز به روز و از شهری به شهر دیگر تغییر می کند و بعد از چند بار بازی یک سری منطق های بازی به دست بازیکن می آید. در صورتی که خود نویسنده های بازی معتقد هستند کل بازی براساس شانس و اتفاق است و از هیچ قانون خاصی تبعیت نمی کند. نکات دیگری نیز وجود دارد و آن این که می توانی از چند نزول خوار وام بگیری تا بتوانی معاملات کلان انجام بدهی و این وام ها بهره های متفاوت دارد و این که از چه کسی و چه موقع پول بگیری خیلی مهم است و یکسری خبرچین هم خبرهایی از برنامه هایی آینده پلیس برای دستگیری قاچاقچیان و یا جمع آوری نوع خاصی از مواد (هروئین، کوکائین، اسید، Crack و...) به تو می دهد، یک ویژگی هم دارد وقتی که مدت بازی به پایان می رسد با توجه به پول باقیمانده یک کد چند حرفی هم به تو تعلق می گیرد که می توانی بعداً و در فرصت دیگری بازی را ادامه بدهی.
وی می گوید: زمانی که مشغول این بازی بود م اینقدر جذب بازی می شدم که ممکن بود از تشنگی یا گرسنگی بمیرم یا از فرط خیره شدن به کامپیوتر کور شوم ولی حاضر نبودم که دست از این بازی بردارم. جالب این است که پایه و اساس این بازی خرید و فروش مواد مخدر است که بسیار منفی است و اگر سیگاری باشی، به خاطر فعالیت زیاد مغزی در حین بازی، ناخودآگاه چند پاکت سیگار می کشید، بدون این که متوجه این قضیه باشید.این بازی و بازی های کامپیوتری نظیر آن در کامپیوترها و دنیای اینترنت که چندان هم غیرقابل دسترس برای نوجوانان و جوانان نیست، کم نیستند .هر روز علاقه به بازی های کامپیوتری در میان این قشر بیشتر می شود و جاذبه این بازی ها، امری انکارناپذیر است، به ویژه برای نوجوانان که با ذهن جست وجوگر خود پیوسته به دنبال کشف موضوعات جدید هستند.اما بنابه گفته کارشناسان و صاحبنظران طراحان و برنامه نویسان این بازی ها، علاوه بر ایجاد سرگرمی به دنبال فرهنگ سازی و تأثیرگذاری بر فکر و اندیشه قشر جوان نیز هستند و در کشوری مانند کشور ما که جمعیت جوان بالایی دارد. این خطرات همواره این قشر را در معرض تهدید قرار می دهد.در دنیای کامپیوتر به دلیل ارتباط کاملاً مستقیم و بی واسطه با موضوعی خاص و تمرکز بیش از حد و همچنین علاقه مندی به موضوع که کاربر را از فعالیت های دیگر باز می دارد و با کنجکاوی تمام به سوی استفاده از این وسیله می کشاند، حساسیت نیز بسیار بالاست و به همان اندازه هم خطر آسیب پذیری وجود دارد.فناوری اطلاعات همان طور که همه می دانیم همیشه هم چندان مثبت نیست و اگر در مسیر دقیقی قرار نگیرد، می تواند خطرات زیادی به دنبال داشته باشد که یکی از آنها از بین رفتن قبح مواد مخدر و استفاده از آن است.
نتایج بررسیهای هیأت بینالمللی کنترل مواد مخدر
در گزارش هیأت بین المللی کنترل مواد مخدر استفاده از تکنولوژی را به دو صورت ذکر می کند که گروه های قاچاقچی مواد مخدر به دو صورت متمایز از تکنولوژی جدید استفاده می کنند. این گروه ها از تکنولوژی جدید برای بهبود کارایی روش های تولید و حمل مواد خود از طریق ارتباطات امن و سریع و نیز حفاظت شخصی و فعالیت های غیرقانونی خود در برابر تحقیقات ارگان های انتظامی مواد مخدر استفاده کرده و در برخی مواقع نیز از فنون حمله در این خصوص بهره می گیرند. تکنولوژی های جدید گروه های قاچاقچی مواد مخدر را قادر می سازد تا جرایم سنتی را با روش های جدید مرتکب شود. به عنوان مثال اطلاعات مربوط به محموله های مواد مخدر غیرقانونی خود را به صورت پیام های رمزدار ارسال یا تطهیر پول های ناشی از قاچاق مواد مخدر از طریق انتقال الکترونیکی و ارتکاب جرایم جدید با ابزار جدید مثل استفاده از جنگ اطلاعاتی یا حملات دیجیتالی علیه فعالیت های اطلاعاتی ارگان های انتظامی مواد مخدر از جمله استفاده هایی است که گروه های قاچاقچی از تکنولوژی جدید می نمایند.در این گزارش همچنین ذکر شده قاچاقچیان مواد مخدر از رایانه و تجهیزات الکترونیکی برای ذخیره اطلاعات مربوط به شماره حساب های بانکی، جزئیات مربوط به همکاران، بانک های اطلاعاتی مربوط به اموال و فعالیت های مالی، فروش و سایر سوابق کاری، دستور ساخت مواد مخدر مصنوعی و پست های الکترونیکی و سایر مکاتبات استفاده می کنند. نمایندگان این افراد از طریق تلفن، نمابر، نامه یا رایانه دستورات لازم را در خصوص تحویل محموله ها، معرفی رابط برای سرویس حمل و نقل و محل ارسال پول های حاصل دریافت می کنند.کارت های تلفن، رادیوهای با طول موج بلند، سایت های ممنوعه اینترنتی، رمزبندی و تلفن های همراه امنیت بیشتری را برای قاچاقچیان به وجود آورده است.اعضای سازمان های قاچاقچی مواد مخدر می توانند رایانه های خود را برای مقابله با اقدامات احتمالی نیروهای انتظامی که در زمینه شناسایی و تحقیقات صورت می گیرد، برنامه ریزی کنند. این تکنیک ها از آنجایی که قاچاقچیان مواد مخدر به ندرت مقر خود را برای سازماندهی یا نظارت بر فعالیتهایشان ترک می کنند از ارزش بالایی برخوردار است.
تطهیر پول از طریق اینترنت
پلیس مواد مخدر در هنگ کنگ گزارش کرده که شناسایی عملیات تطهیر پول های ناشی از مواد مخدر به دلیل تجارت الکترونیکی و تسهیلات بانکی اینترنتی بسیار مشکل شده است. قاچاقچیان مواد مخدر عمدتاً با استفاده از کارت های یک بار مصرف تلفن همراه که می توان آن را بدون نام خریداری کرد با یکدیگر در تماس هستند. در چین موردی گزارش شده که در آن مجرمین سعی داشتند، جزئیات و وضعیت یک محموله تجاری را برای جلوگیری از شناسایی آن در بانک اطلاعاتی گمرک تغییر دهند.همچنین قاچاقچیان مواد مخدر در استرالیا از تسهیلاتی که توسط سرویس های حمل و نقل جهانی به کلیه مشتریان جهت ردیابی محموله خود از طریق سایت اینترنتی شرکت ارائه می شود، استفاده می کنند. هر گونه تأخیر در حمل برای قاچاقچیان به منزله آن است که محموله تحت کنترل و نظارت نیروی انتظامی (Controlled delivery) می باشد. به همین دلیل مسئولین نیروهای انتظامی مواد مخدر که درگیر این گونه عملیات باشند بایستی اقدامات خود را در حداقل زمان ممکن انجام دهند تا از سوءظن قاچاقچیان اجتناب شود.همچنین در گزارش هیأت بین المللی مبارزه با مواد مخدر در مورد بسیاری از کشورها که با این مشکل روبه رو هستند توضیحاتی داده شده که همه آنها دلیل بر وجود و بروز پدیده ای است که خطر آن روز به روز جدی تر می شود.دکتر علی هاشمی دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت وگوی اختصاصی با همشهری، در ارتباط با خطر مواد مخدر و قاچاق آن در ایران از طریق اینترنت می گوید: در کشور ما هنوز جریان جدی که نشانگر استفاده از اینترنت برای این کار باشد وجود ندارد و گزارش موثقی در این باره به دست نیامده، اما از آنجایی که دنیای ارتباطات وسعت جهانی پیدا کرده و ابزارهای ارتباطی در فاصله ای بسیار اندک یافته های خود را در اختیار همه کاربران اینترنتی قرار می دهند. نگاه به این مسئله نیز باید در اولویت قرار گیرد و با ابزارهای آگاهی دهنده و اطلاع رسانی دقیق به اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان که مهم ترین طیف استفاده کننده از اینترنت هستند، اطلاعات هشدار دهنده ارائه شود.ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز در این راستا سایت هایی راه اندازی کرده که اطلاعات محققان، کارشناسان و پایان نامه های دقیق و ارزنده دانشجویان در آن وجود دارد که کاربران اینترنت می توانند با مراجعه به آنها از اطلاعات لازم برخوردار شوند.وی همچنین می گوید: سال ها پیش ما جامعه را از مصرف داروها و مواد مخدر صنعتی مصون می دانستیم و آمار جدی در مورد استفاده از این مواد وجود نداشت، اما هم اکنون می بینیم که علیرغم بالا نبودن آمار این مصرف کنندگان اما این خطر جوانان ما را همواره تهدید می کند. در مورد خطرات اینترنت نیز امروز باید هشیار بود و آگاهی های لازم را به جامعه داد. هر چند که در حال حاضر بیشتر مصرف کنندگان مواد مخدر به شکل سنتی آن را تهیه می کنند، اما از ورود روش های دیگر نیز نباید غافل ماند.