- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
مایکل روبین و پاتریک کلاوسون ازصاحبنظران مسایل ایران که مقالات و کتابهای زیادی در این خصوص تالیف کرده‌اند درمقاله‌خود تصریح کردند درحالیکه توجه بین المللی به برنامه هسته‌ای ایران و لافهای احمدی نژاد معطوف است جامعه ایران با روزگار ناارامی مواجه است و به‌صورت روزافزونی الگوهایی در حال ظهور مجدد است که شبیه رخدادهای‌سالهای پیش از انقلاب اسلامی است.
سرخوردگی سیاسی، اعتراص های داخلی، ناکامی حکومت در پاسخگویی به انتظارات مردم مبنی بر موفقیت های اقتصادی و ناارامی های کارگری از جمله این رخدادهااست . اوجود این رژیم اسلامی ایران درسهای گذشته را یاد گرفته و مصمم است این اشتباهها را تکرار نکند حتی اگر نارضایتی سیاسی افزایش یابد.
درادامه این مقاله تصریح شده است پیروزی احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته ایران ، هم ایرانی ها و هم غرب را بهت زده کرد. یشتر دولتهای غربی تصور می کردند اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور سابق ایران و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام پیروز انتخابات خواهد بود . بسیاری از اساتیددانشگاه‌نیز ازنتیجه‌انتخابات تعجب کردند . ماراندکی به‌اهنگرزاده‌ای توجه می‌کردند که شهردار تهران شده بود.
ویلیام اوبیسن مردم شناس دانشگاه براوندر زمان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری ایران در تهران بود. وی در مصاحبه‌ای به تاریخ پانزده ماه ژوئن سال دوهزارو پنج با شورای روابط خارجی امریکا رفسنجانی را نامزد نخست انتخابات ریاست جمهوری ایران خواند و گفت نظام روحانی ایران از محمد باقر قالیباف حمایت می‌کند. وی درمصاحبه‌اش حتی به نام احمدی نژاداشاره‌ای هم نکرد و این امر درست دو روز پیش از پیروزی احمدی نژاد در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری بود.
نیویورک تایمز هم عملکرد بهتری دراین زمینه نداشت و فقط چهار مرتبه به نام احمدی نژاد به عنوان شهردار تهران اشاره کرده بود . انتخاب احمدی‌نژاد تازه ترین رخداد از سری انتخابات تعجباوری است که‌ایران در دهه‌های اخیر به وجود اورده است . در واقع بررسی تاریخ ایران در سی سال گذشته‌نشان می‌دهد ایران در شگف زده کردن مردم خود و جهانیان عالی عمل می‌کند.
این بدان معنانیست که تاریخ در این کشور تکرار خواهد شد اما به خاطر داشتن این مطلب ارزشمند است که تقریبا سه دهه پس‌از حکومت شاه قدرت وی سیر نزولی طی کرد . کنون نیز درایران میان مردم و حکومت تنش های عمیقی وجود دارد. این وضع حاکی از بروز نزاع محتمل میان رژیم ایران و مردم این کشور است که سیر ارام ان اغاز شده است
در ادامه این مقاله فصل نامه مطالعات خاورمیانه تصریح شده است با توجه به پیشینه ایران در تغییر جهت ناگهانی و دور از انتظار رخدادها ، غیر عاقلانه است اگر تصور کنیم دولت احمدی نژاد به ارامی و بدون مشکل حکومت خواهد کرد .
به گزارش پایگاه اینترنتی این فصل نامه امریکایی ، مایکل روبین و پاتریک کلاوسون در ادامه مقاله خود افزودند در حالی که واشنگتن و اکثر کشورهای اروپایی توجه خود را بر دیپلماسی مطرح پیرامون خودداری ایران از تبعیت از موافقت نامه پادمانهای پیمان منع گسترش سلاح های هسته‌ای ان پی تی ، متمرکز کرده‌اند جمهوری اسلامی در داخل در حال به پاخیزی است.
در ادامه این مقاله تحولات جامعه شناختی پیش از انقلاب اسلامی بررسی شده است . انقلاب اسلامی ، ایران رااز بنیاد دچار تغییر کرد . ناظران معدودی در داخل یا خارج از ایران تصور می‌کردند بازگشت حکومت مذهبی به قدرت ممکن باشد . ر اوایل سال هزارو نهصدو هفتاد و هشت ایران به شدت تقلا می‌کرد تا ظرف یکسال شبیه اروپا شود این در حالی بود که ایت‌الله خمینی ایران را در مسیری هدایت می کرد که‌مخالف مفاهیم غربی‌از مدرنیسم بود . نقلاب ایران از بسیاری جهات گسترده بود. از یک نظر ظاهرا انقلاب ایران مردمی‌ترین انقلاب تاریخ است زیرا دستکم ده درصد مردم در ان مشارکت داشتند.
میزان مشارکت مردمی در انقلاب سال هزارو هفتصد و هفتادو شش امریکا ، انقلاب سال هزارو هفتصدو هشتادونه فرانسه و انقلاب بولشویکی سال هزارو نهصدو هفده روسیه کمی بیشتر از یک درصد جمعیت این کشورها بود . فزون بر این ، انقلاب تغییرات شگرفی را در جامعه ایران به ارمغان اورد و روند مدرنیزه شدن به‌شیوه غرب را که از نخستین سالهای حکومت رضا شاه مشخصه اصلی زندگی ایران شده بود به شدت تغییر داد. لاوه‌براین انقلاب اسلامی در سراسر منطقه اگر نگوییم کل دنیا تاثیر گذاشت و نهضتهایی رابرانگیخت که سبب بی‌ثباتی حکومتها شد . تروریسم را تسریع کرد و به‌یکی از خونبارترین جنگهای پس از جنگ جهانی دوم منجر شد.
در ادامه این مقاله خاطر نشان شده است انقلاب ایران از بسیاری جهات فوق العاده بود . این رخداد تقریبا همه ناظران خارجی را و تقریبا همه مردم ایران را به همان اندازه شگفت زده کرد . گرچه برخی مورخان با نگاهی به بیست تا سی سال گذشته می گویند انقلاب اسلامی نتیجه منطقی تکامل سیاسی ایران بود، تحلیل جدی از چگونگی وچرایی این رخداد نوعی‌احساس نارضایتی باقی می گذارد که سبب شده است مسایل به صورت کامل روشن نباشند. شاید بهترین راه درک انقلاب اسلامی ایران این باشد که‌بدانیم‌این انقلاب در واقع تا حدودی یک رخداد ناهمگون بود.
در ادامه این مقاله خاطر نشان شده است اینکه مخالفان شاه در پشت پرچم اسلام جمع شدند بزرگترین مساله تعجب اور برای غرب بود . انچه که تا حدود زیادی دریک دهه گذشته بدان توجه نشده این است که ائتلافی از روشنفکران اصلاح طلب و روحانیون تشکیل شد. این نوع ائتلاف هم در پیروزی محمد مصدق نخست وزیر ایران و هم پیروزی‌انقلاب مشروطه دراوایل قرن بیستم نقش اساسی داشت در ادامه این مقاله فصلنامه مطالعات خاور میانه امده است دهه هزار و نهصد و شصت دوران رشد تعلقات اسلام گرایانه در میان روشنفکران ایرانی بود.
به گزارش پایگاه اینترنتی این فصلنامه تحقیقاتی امریکایی، مایکل روبین و پاتریک کلاوسون در ادامه مقاله خود افزودند بر خلاف شهرنشینان فقیر یا طبقه متوسط سنتی ایران، روشنفکران فوق برای پذیرش قدرت روحانیون کمتر مستعد بودند و بیشترتعلقات عقیدتی داشتند . غالبا جریان مخالف حکومت در ایران تحت تاثیر عقاید خارجی قرار می گیرد. انزوا از خصوصیات سیاسی ایرانیان نیست.
شخصیت کلیدی تغذیه کننده این ایدئولوژی علی شریعتی روشنفکر برجسته ایرانی در دهه‌هزار و نهصد و شصت بود. وی زمانی که دوره دکترای خود را در مطالعات اسلامی و جامعه شناسی در پاریس سپری می کرد کتابهای فرانتس فانون، چه‌گوارا و ژان پل‌سارتر را ترجمه کرد . وی حتی در تظاهرات علیه جنگ الجزایر شرکت کرد و زخمی شد. پس از بازگشت به ایران در سال هزار و نهصد و شصت و پنج در حسینیه ارشاد سخنرانی هایی ایراد کرد.
این جلسات نشستهایی مذهبی بود که بازماندگان نهضت مصدق‌تامین نیمی از هزینه‌های ان را بر عهده داشتند. سخنرانی‌های شریعتی فوق العاده پرطرفدار بود و نوارهای سخنرانی وی و متن اندر کشور پخش می‌شد. شریعتی محبوبترین نویسنده برای جوانان قبل از انقلاب و ایرانی های شهری بود که فکر می کردند مدرنیسم می‌تواند با ارزشهای اسلامی سازگاری داشته باشد . شریعتی قبل‌از مرگ ناگهانی‌اش در سال هزار و نهصد و هفتاد و هفت از طریق مرتبط ساختن اسلام با جهان سوم به واسطه‌درهم‌امیختن احساسات ضد امریکایی فرهنگی و سیاسی ، اسلام را مطرح ساخت . علاوه بر این شریعتی مذهب را از مالکیت انحصاری روحانیون جدا ساخت . نابراین تعجبی ندارد زمانیکه‌جمهوری اسلامی به قدرت رسید تلاش کرد مانع بسط اندیشه‌های شریعتی شود . اوجود این ایده‌های شریعتی هنوز هم اثار قوی در جامعه ایران دارد.
درادامه این مقاله تصریح شده است با انکه نظام روحانی ایران از شریعتی متنفر بود امام خمینی موضعی خنثی اتخاذ کرد زیرا وی از نظر سیاسی زیرک بود و از میزان محبوبیت شریعتی اطلاع داشت . ظاهرا امام خمینی در واکنش به شور و اشتیاق اسلام ضد امریکایی که در پدیده شریعتی مشهور شد ، استفاده از بسیاری از اصلاحات جهان سومی را اغاز کرد . با ان که سخنان امام خمینی در سال هزار و نهصد و شصت و سه علیه شاه که به تبعید وی منجر شد ضد اصلاحات چپگرایانه یعنی اصلاحات ارضی و حق رای زنان بود گفتمان وی تا اواخر دهه هزار و نهصد و هفتاد به گونه‌ای تغییر یافت که ظاهرا اسلام را با مارکسیسم سازگارنشان میداد. وی می‌گفت طبقه‌پایین برکت زمین است یااین که در جامعه اسلامی هیچ روستایی بدون زمین نخواهد بود.
غایت ما اسلام است و نه سرمایه‌داری و فئودالیسم . نویسندگان این مقاله در ادامه خاطرنشان کردند همراه شدن اسلام و نگرش جهان سومی معجونی بود که به فعالان روحانی اجازه داد مسئولیت هدایت مخالفان شاه را عهده‌دار شوند . البته لیبرال‌های ناموفق ایران چنین استدلال می‌کردند که سرکوب لیبرالها توسط شاه وتحمل منتقدانمسلمان علت عهده‌دار شدن هدایت جریان مخالف شاه توسط روحانیون بود نه‌این که زیرکی روحانیون عامل این مسئله باشد.
هدی‌بازرگان اولین نخست وزیر لیبرال پس از پیروزی انقلاب اسلامی می گفت باوجود قدرت نیروهای‌امنیتی مراکز مذهبی و مساجد به‌پناهگاههایی تبدیل شده بودند . راین باره بایدگفت این مسئله اصلا مصداق ندارد زیرا در دهه هزار و نهصد و هفتاد بیش از ششصد عالم مذهبی دستگیر، تبعید، شکنجه‌یا کشته شدند. راخرین سال سلطنت شاه، پلیس به بیش‌از بیست مرکز مذهبی حمله کرد . رواقع در دهه هزار ونهصد و هفتاد روحانیون روزگار سختی‌می‌گذراندند. رسال هزار و نهصد و هفتاد و پنج شاه نیروهای ژاندارم خودرا به حوزه علمیه قم فرستاد و اکثر حوزه‌های علمیه روحانیون را در مشهدویران کرد . وزه علمیه قم‌مهمترین مرکز مذهبی ایران بود.
البته اهمیت حوزه علمیه مشهد کمتر از حوزه علمیه قم نبود . شاه این اقدام را به‌بهانه ایجاد فضای سبز اطراف حرم امام هشتم انجام داد . در ان زمان روحانیون ایران نمی توانستند از مسیر سنتی فرار به عراق استفاده کنند . البته در عراق نیز صدام به مراکز حوزوی شیعی در نجف و کربلا انقدر فشار وارد می کرد که شمار علما و طلاب حوزه‌ها به ششصد نفر کاهش یافته بود.
در ادامه این مقاله فصل نامه مطالعات خاور میانه به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون به دو عامل مهم در پیروزی روحانیون برای عهده دار شدن مسئولیت هدایت مخالفان شاه اشاره شده است . به گزارش پایگاه اینترنتی این فصل نامه امریکایی ، دو عاملی که در این زمینه نقش کمکی برای روحانیون ایران ایفا کردند عبارت بودند از:
الف مخالفان چپگرا و لیبرال چندان با نفوذ نبودند. حزب توده سایه‌ای از پیشینیان خود بود ، روههای چریکی چپ تازه نیز چنداناهمیتی نداشتند و جبهه لیبرال ملی تا حدود زیادی تصمیم گرفته بود به‌اجبار باید از رهبری روحانیون تبعیت کند زیرا روحانیون برای بسیج کردن توده‌های مردم از موقعیت بهتری برخوردار بودند.
عامل دوم مطرح در این زمینه ان بود که امام خمینی رهبری مومن و دارای شخصیت پرجذبه، اریزما ، بود . ی از اینکه‌از نظر سیاسی فردی حکومت خواه باشد راضی نبود . وی نه تنها درباره مسایل سیاسی سخن می گفت بلکه خودش را وقف ایجاد اساس سازمان دهی سیاسی کرده بود . وی به صورت خاص سالها بخش اعظم انرژی خودرا صرف تبلیغ اسلام کرده بود که معمولا کار دون پایه‌ترین روحانیون بود . علاوه بر این سخنرانی‌های پرطرفدار وی در قالب نوار و به‌تعداد زیاد توزیع می‌شد.
وی ایدئولوژی روشنی برای حاکمیت روحانیون تدوین و بیان کرده بود ، لایت فقیه .، حال انکه روحانیون وابسته به شاه هرگز پیش از ان به چنین فکری نیفتاده بودند . مام‌خمینی افزون بر اینکه یک سازمان دهنده سیاسی متعهد و نظریه پرداز صریح سیاسی بود حضور هدایتگری داشت و نوع زندگیش کاملا بااصول مورد نظرش همخوانی داشت . رای نمونه با ان که بسیاری از دیگر فعالان روحانی پس از پیروزی انقلاب فوق‌العاده ثروتمند شدند امام‌خمینی زندگانی ساده‌ای داشت و درهنگام فوت دارایی کمی به جاگذاشت.
در ادامه این مقاله تصریح شده است درک اینکه چگونه‌مخالفتهای پنهان با شاه به انقلاب تبدیل شد شبیه درک یک فرد کور از فیل است . بدین معنا که درک این مساله به‌نظر شخص بستگی دارد که‌کدام‌قسمت فیل رالمس کرده باشد . تفسیرهای زیادی می‌توان درباره حقایق به صورت صرف ارائه داد. ررسی نقش عوامل خارجی و کنترل انها بر سرنوشت ایران را می‌توان با درک نقش جیمی کارتر درمعقوله حقوق بشر و تبدیل این امر به‌مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری سال هزارونهصدو هفتادو شش درک کرد.
بلافاصله پس‌از به قدرت رسیدن جیمی کارتر شاه به گروه های مخالف لیبرال در داخل کشور اجازه داد گردهمایی‌های تظاهرات امیز نیمه عمومی برپا کنند . در نوامبر سال هزارو نهصدو هفتادو هفت که شاه به امریکا سفر کرده بود مخالفان شاه انقدر جسارت پیدا کرده بودند که پلیس امریکامجبور شدبرای متفرق ساختن تظاهر کنندگان مخالف شاه که در مقابل کاخ سفید تجمع کرده بودند به گاز اشک اور متوسل شود . دت گاز به قدری بود که چشمان شاه و جیمی کارتر را نیز سوزاند.
در ادامه این مقاله فصل نامه مطالعات خاورمیانه به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون امده است برگزاری مراسم های یادبود متعدد در شهرهای مختلفایران به صورت همزمان به مناسبت درگذشت مصطفی‌خمینی فرزند بزرگ و دستیار اصلی امام خمینی نقش مهمی در تحولات پیش از انقلاب داشت.
به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه مطالعات خاورمیانه ، سیاری نیروهای امنیتی شاه را مسئول مرگ پسر امام خمینی می دانستند با وجود سرکوب ها اسلامگراهای ایران مراسم های مذهبی سالیانه محرم را برگزار می کردند . ان سال این مراسم با همان سطح پایین برگزار می شد تا اینکه در هفتم ژانویه هزار و نهصد و هفتاد وهشت مطبوعات مقاله‌ای چاپ کردند که در ان امام خمینی را به فساد اخلاقی متهم کردند . لاب خشمگین باانتشاراین مطلب علمای ارشد خود را هرچند مایل نبودند وادار کردند تاکلاسهای تدریس خود را تعطیل کنند.
تجار بازار تهران نیز بازار راتعطیل کردند با وارد شدن اعتراص ها به روز دوم پلیس مداخله کرد و پنج نفر را کشت. ینهمان جرقه اتفاقات بود که در واقع چاپ مقاله فوق ان را فراهم کرد . این کشتارها جرقه ای از تظاهرات را در قالب اربعین های کشتار های قبلی پدید اورد . با وجود تلاش های روحانیون بلند مرتبه برای حصول اطمینان از ارام بودن مراسم های اربعین مراسم تبریز از کنترل خارج‌شد و در پی ان اشوب بزرگی به وجود امد . چهل روز بعد شورش های دیگری در چندین شهر دیگر رخ داد که سبب شد پس از ان اربعین بعدی با تظاهرات بیشتری همراه شود . این جرقه هفدهم ژوئن متوقف شد در این مقطع فعالان اسلامگرا تصمیم گرفتند با تحصن در منازلشان اعتراص خود را نشان بدهند. حتمالا انها با این احتیاط این کار را کردند که نشانه های دال بر خسته شدن هواداران انها وجود داشت.
بسیج سیاسی اوایل سال هزار و نهصد و هفتاد و هشت توسط فعالان روحانی دستاور بزرگی به شمار می رفت. بر خلاف این افسانه که فعالان روحانی می‌توانند از طریق استفاده از شبکه مساجد مردم را بسیج کنند این فعالان مجبور بودند در مقابل مخالفتهای زیادی که از جانب علمای روحانی بلند پایه مطرح می شد و اکثر مساجد را درکنترل خودداشتند روابط و تماسهایی در سراسر کشور بوجود بیاورند . فعالان سیاسی که اغلب شاه انها را به روستاها و شهرهای کوچک و دورافتاده‌تبعید کرده بود بایدمراسم های چهلم متعارف را که رخدادی بسیار ارام با حضور اعضای خانواده ها و دوستان متوفی بود به یک اعتراص توده‌مردمی تبدیل کنند . افرارسیدن تابستان سال هزار و نهصد و هفتاد و هشت ظاهرا نهضت اعتراص ها از رشد خود بازمانده بود البته درگیری ها ادامه داشت.
سیاری از ایرانی هامسئولیت مرگ صدها نفر را در اتش سوزی سینما رکس ابادان به گردن نهضت مخالفان شاه می انداختند زیرا فعالان اسلامگرا به نمادهای غربزدگی از قبیل سینماها و مشروب فروشی ها حمله می کردند . س از ایناتش سوزی شاه با مخالفان تماس برقرار کرد به طوری که دولت اشتی ملی تشکیل داد که براساس ان تقویم کشور به تقویم هجری تغییر یافت . قمارخانه ها تعطیل شد ، احزاب سیاسی فعالیتشان قانونی شد و از امام خمینی دعوت شد به‌کشور بازگرددالبته وی در پاسخ گفت تازمانیکه شاه در مسند قدرت باشد چنین کاری نخواهد کرد.
در ادامه این مقاله فصل نامه مطالعات خاورمیانه به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون تصریح شده است اگر مخالفان لیبرال ضد شاه از فرصت به وجودامده در سایه دولت اشتی ملی کاملا استفاده می کردند تحولات جالبی رخ می داد اما انها نگرش دیگری داشتند .
به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه مطالعات خاورمیانه ، صلاح طلبان مدرن تصور می کردند می توانند از محبوبیت دین استفاده کنند بنابراین در مخالفت با پیشنهاد حکومت برای مذاکره بامخالفان انهااز کار امام خمینی پیروی کردند . برخی صاحبنظران از اینتصمیم لیبرال ها به‌شدت انتقاد کردند و ان را تسلیم شدن مذبوحانه در برابر روحانیون دانستند . بدین ترتیب اسلامگراها ابتکار عمل را در دست گرفتند . در چهارم سپتامبر سال هزار و نهصد و هفتاد و نه که پایان ماه رمضان بود انبوهی‌از مردم درتهران تجمع کردند که تعداد انها به صدها هزار نفر رسید . این در حالی بود که حکومت فقط یک مراسم عادی را پیش بینی می کرد . ه‌روز بعد تظاهرات گسترده دیگری به وقوع پیوست که به رخداد فوق العاده‌ای تبدیل شود.
رچه تعداد مخالفان چهار میلیون نفر نبوده حکومت شاه مجبور شد اعتراف کند شمارشرکتکنندگان بیش از صدها هزار نفری بود که سه روز قبل در مراسم روز عید فطر شرکت داشتند در این تظاهرات بود که برای نخستین مرتبه شعاردرخواست استقرار جمهوری اسلامی همه گیر شد . اه باوضع مقررات حکومت نظامی در شهرهای بزرگ به این تظاهرات پاسخ داد . البته هنوز دولت اصلاح طلب در مسند قدرت بود. از لحاظ نظری این سیاست ترکیب هوشمندانه از تهدید و تشویق بود اما در عمل این راهبرد ناکارامد و بی حاصل بود.
در نخستین روز حکومت نظامی تظاهراتی در میدان ژاله تهران برگزار شد که به حرکتی خونبار مبدل شد . ایعاتی در کشور مبنی بر اینکه در تظاهرات میدان ژاله هزاران نفرکشته شده اند پخش شد البته تحقیقات پس از پیروزی انقلاب اسلامی فقط کشته شدن هشاد و هفت نفر را دراین تظاهرات تایید کرد . در ادامه این مقاله تصریح شده است مشکل شاه این بود که وی نظامی را تشکیل داده بود که پیرامون شخص خودش بود و اتخاذ همه تصمیمات مستلزم موفقیت وی بود .
شاه با خودخواهی فوق العاده‌ای حکومت می کرد با وجود این شاه شخصیتی نداشت که بتواند با چالش های جدی مقابله کند . بیماری مهلک شاه وضع را بدتر کرده بود شاید وی نباید به امرای ارتش‌خود اجازه میداد مردم را سرکوب کنند . سرکوبهای محدودی که وی مجوز ان راصادر کرد فقط به خشم عمومی منجر شد.
پیشنهادهای اشتی جویانه شاه از قبیل بیانیه اکتبر که در ان وی‌از کاهش نقش فعال خود سخن گفت نشانه‌هایی بر ضعف وی تلقی می شد به ویژه انکه امام خمینی وقتی شاه اخراج وی را از عراق خواستار شد به‌شدت انتقادهای خود افزود و محبوبیت وی در کشور افزایش یافت . دسترسی خبرنگاران بینالمللی و ایرانی ها به‌امام خمینی در پاریس واقعا ساده بود رسانه ها و در دسترس بودن واقعا مهم است.
در ادامه این مقاله فصل نامه مطالعات خاورمیانه به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون خاطرنشان شده است انچه مهر سرنگونی شاه را زد موجی از اعتصابها بود که از ماه سپتامبر گسترش یافت. به گزارش اینترنتی این فصل نامه تحقیقاتی ، کارگران صنعت نفت اعتصاب کردند که این کار خط ورشکستگی دولت رابه همراه داشت شمار تعطیلی بانکها افزایش یافت در نتیجه هرج و مرجی در اقتصاد کشور بوجود امد بندرها معمولا تعطیل بودند که در نتیجه سیر واردات کالاهایی که زندگی مردم به ان وابسته بود کاهش شدید یافت . ریازدهم دسامبر سال هزار و نهصد وهشتاد و هشت که مصادف با عاشورا بود میلیونها نفر در خیابان های ایران تجمع کردنمد و خروج شاه را از کشور خواستار شدند . سرانجام شاه در شانزدهم ژانویه ایران را ترک کرد و دیگر هرگز کشورش را ندید.
درادامه این مقاله پس از گذر از تحولات دورانانقلاب تصریح شده‌است بررسی کامل‌تر حکومت جمهوری اسلامی در دو دهه و اندی گذشته این برداشت کلی ما را تقویت می‌کند که جهت حرکت ان اغلب به صورت ناگهانی و پیش بینی نشده تغییر کرده است . ه جای پرداختن به انبوه مثالها ، ر بررسی سریع دو دهه گذشته جمهوری اسلامی در می یابیم که مردم ایران به سرعت از شور و حال انقلابی افتادند زیرا اقتصاد کشور به‌بحران رسید و جنگ ایران و عراق یک نسل از ایرانی هارا از بین برد . مارزیادی از بچه ها دراین دوره بدنیا امدند و با جنگبزرگ شدند . اید نیمی از مردم‌ایران پس از بازگشت امام خمینی به کشور به دنیا امدند و بزرگ شدند . طلاعات انهادرباره‌زندگی پیش از انقلاب بیشتر بر اساس ادراکات انهامبتنی بود و کمتر براساس تجربه.
انچه انها فراموش کرده بودند فساد جامعه ای بود که شاه بران حکومت می کرد و نابرابری هایی‌که میان داراها و ندارها وجود داشت انچه انها از این دوران به یاد می اورند همراهی ایران با جامعه بین المللی بود . درادامه این مقاله خاطرنشان شده‌است انتخابات ریاست جمهوری سال هزار و نهصدو نود و هفت پیش بینی‌های بینالمللی و مردم ایران را کاملا معکوس کرد . کثر ناظران پیش بینی می کردند علی اکبر ناطق نوری رئیس مجلس ان وقت پیروز انتخابات شود. وی از حمایت ضمنی رهبری‌برخوردار بود اما محمد خاتمی وزیر فرهنگ گمنام سابق و رئیس کتابخانه ملی ایران با جوانان ارتباط برقرار کرد و درسراسر کشور مبارزات انتخاباتی انجام داد . موجی از هیجان کشور را فرا گرفته بود . بیست و نه میلیون نفر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند حال انکه چهارسال قبل این رقم شانزده میلیون نفر بود . پیروزی خاتمی با بیست میلیون رای ضربه ای مهلک بود.
وی از بیست و نه استان ایران در بیست و چهار استان بیشترین ارا را کسب کرده بود . نتخابات ریاست جمهوری سال هزار و نهصد و نود وهفت چهره انقلاب را هم درداخل و هم در خارج تعییر داد. در حالیکه اسلام رادیکالی ظاهرا در بسیاری نقاط جهان اسلام محبوبیت می یافت میلیونها ایرانی با ارا ی خود با این نگرش مخالفت کردند و بجای اسلام رادیکال به اصلاح طلبانی رای دادند که ظاهرا باارمانهای لیبرالی‌غرب وجوه مشترک زیادی داشتند. اهرا اصلاحات راهی به سوی اینده بوده زیرا اکثریت قاطعی از مردم ایرانبویژه جوانان از ان حمایت می کردند.
در ادامه این مقاله فصل نامه‌مطالعات خاورمیانه به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون امده است داستانهشت سال ریاست جمهوری‌خاتمی نشان می دهد چگونه همه امال مردم ایران نقش بر اب شد. به گزارش پایگاه اینترنتی نشریه‌فوق ، اصلاح طلبان حتی پس از پیروزی در انتخابات مجلس و در دست گرفتن قوه مقننه نتوانستند قدرت را از دست نهادهایی خارج کنند که زیرنظر ایت الله‌علی خامنه‌ای بودند شاید خاتمی عنوان ریاست جمهوری را برده‌بود اما این عنوان در ایران با اختیارات رئیس جمهور در غرب همراه‌نبود . هبر ایران باقدرت وتوی نامحدود و کنترل مطلق دستگاههای امنیتی ، شور را در اختیار دارد . مانیکه خاتمی انتخاب شد جوانان ایرانی و روشنفکران این کشور وهمچنینناظران و دولتهای غربی پیش بینی می کردند سرانجام اصلاحات به ایران رسیده‌است.
تنها پرسش مطرح این بود که چقدر سریع این تحول در ایران رخ خواهد داد . ین همان مساله‌ای بود که سیاستهای غرب را شکل می داد یعنی اینکه ببینند چگونه می توان از خاتمی و ارمان اصلاحات حمایت کرد اما در نهایت ریاست جمهوری خاتمی همانند پیروزی اش تعجب اور بود زیرا نشان می دهد با وجود حمایت بسیاری از ایرانی ها از اصلاحات قدرت مردمی برای تغییر ماهیت اساسی جمهوری اسلامی کافی نبود.
در ادامه این مقاله خاطرنشان شده است قطع نظراز صداقت خودخاتمی مشخصه نخستین سالهای ریاست جمهوری خاتمی ، نبش‌اصلاحات مطمئنی بود که باچوب لای چرخ گذاشتن تندروهایی مواجه می‌شد و سرنوشت محتوم انها زباله‌دان تاریخ
بود . رداشت جنبش اصلاحات از این امر که تاریخ باانهاست از این وضع قوت می گرفت که انها از یک طیف روشنفکری حاشیه‌ای به یک نیروی اجتماعی قدرتمند تبدیل شده بودند حامیاننگرش اندیشه دیگر در اوایل دهه نود در حاشیه صحنه روشنفکری ایران ظاهر شده و زمینه را برای پدیده خاتمی اماده کرده بودند .
انها از طریق بازگردان فضای سیاسی برای بحث درباره ازادی ها ، احترام به حقوق مدنی و رابطه میان حکومت و دینانجام داده بود . کی از شخصیت های برجسته این طیف عبدالکریم سروش بود که‌در سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی در واقع رهبرانقلاب فرهنگی در مقابل نفوذ غرب در دانشگاهها بود . وی در ان دوره از حامیان سرسخت سیاستهای تندروانه بود . نبوه نوشته های فلسفی وی در محکومیت سیاسی شدن دین در میان برخی روحانیون جوانتر که‌معتقد بودند رابطه نزدیک روحانیون با حکومت به ضرر اسلام بود محبوبیت داشت . تندروها به شدت از سروش انتقاد می کردند و عوامل انصار حزبالله به‌وی حمله کردند تااینکه وی مجبور شد از سخنرانی در ملا عام دست بکشد . س از انتخاب خاتمی مباحثات روشنفکری به شدت اغاز شد خط قرمز های قدیمی مبنی بر خودداری از زیر سوال بردن حاکمیت روحانیون شکست.
محسن کدیور به‌صورت علنی به بحث ولایت فقیه که‌بنیاد حکومت روحانیون است حمله کرد و ان را مغایر قران ، نت شیعی و دموکراسی ای خواند که به‌نظر وی بهترین شیوه اداره جامعه بود . ر سال هزار و نهصد و نودو نه دادگاه تندروی ویژه روحانیت که نهادی غیرمعروف درنظام مذهبی ایران است کدیور را به هیجده ماه زندان محکوم کرد امااینحکم سبب محبوب تر شدن وی شد.
در ادامه این مقاله به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون تصریح شده است در دوران خاتمی ایت الله‌العظمی حسینعلی منتظری که از زمان کنار گذاشته شدن از جانشینی امام خمینی یک مطرود سیاسی بود بار دیگر در عرصه سیاسی ایران ظاهر شد.
به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه مطالعات خاورمیانه ، منتظری حملات شدیدی به حاکمان مذهبی ایران و اصل حاکمیت روحانیون کرد . انقلابی‌ها به شدت از وی متنفر بودند و او را در بازداشت خانگی نگاه داشته بودند اما جرات نداشتند کار بیشتری درباره وی انجام بدهند زیرا می دانستند وی در جامعه ایران احترام زیادی دارد . رواقع پیروزی خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری به کمرنگ تر شدن محدودیتهای اجتماعی منجر شد . حکومت ایران در ابتدای امر اجازه چاپ روزنامه ها و مجلات بیشتری را صادر کرد اما به تدریج کتابفروشان فقط به چاپ اثار کلاسیک از قبیل اشعار فارسی ، مطالب مذهبی ، تبلیغات ضد امریکایی و ضد اسرائیلی و مجموعه هایی از اشعار تاریخی بدون حاشیه نویسی مبادرت کردند .
چاپ هر گونه مطلب اصیل ، تخیلی تحلیلی خطرناک بود زیرا هنوز شور و حال انقلابی وجود داشت امابا پیروزی خاتمی بار دیگر روشنفکران فرصتهای تازه ای برای ابراز عقیده از طریق چاپ کتاب ، مجلات و فیلم پیدا کردند . خستین کافی نت درسال هزار و نهصد و نود و هشت افتتاح شد دسترسی به اینترنت پنجره ای رو به غرب بود اصلاح طلبان با کشاندن مباحثات به میانمردم فضای سیاسی راکاملا دگرگون ساختند و همواره به تندروها یاداور می شوند که بیست میلیون نفر با رای خود به خاتمی قدرت داده اند اصلاح طلبان در ارائه تعریف مجدد از مباحثات سیاسی به نحوی که به سود انها بود مهارت داشتند برای نمونه انها بر حاکمیت قانون در مقابل قدرت نیروهای انقلابی در سایه تاکید داشتند .
تندرو های ایران در مقابل شور و هیجان مردمی برای ایجاد تغییرات باافزایش ازار و اذیت اقلیت های قومی و مذهبی مقابله به مثل کردند . این شیوه تاکتیکی رایج با پیشینه ای طولانی در ایران بود در اواخر سال هزار و نهصد و نود و هشت عوامل حکومتی به بیش از پانصد خانه که بهایی ها در ان بیش از یک دهه در اختیار خود داشتند یورش بردند . ر این ساختمانها اموزش های عالی برای بهایی هایی عرضه می شد که ازشرکتانها در کلاسهای دانشگاههای دولتی ممانعت می شد . در این حملات مطالب درسی موجود در ان که برای‌تدریس علومی از قبیل دندانپزشکی و حسابداری استفاده می شد توقیف شد .
در اوایل سال هزار و نهصد و نود ونه مقامات ایران سیزده یهودی را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل دستگیر کردند . مدارک چندانی در این زمینه وجود نداشت البته اگر سندی موجود بود ایناقدام با اعتراص های شدید بینالمللی مواجه شد به طوریکه رژیم ایرانمجبور شد ازتهدید خود برای اعدام انها صرفنظر کند شاید بحران در روابط عمومی همان چیزی بود که نیروهای امنیتی تندرو می خواستند زیرا این امرمی توانست میان مردم ایران و غرب فاصله بیندازد و پوچی قدرت خاتمی را نشان بدهد . حدودیت های استفاده از زبان اذری افزایش یافت وضعیت برخورد با کردها نیز بدتر شد تا حدی که در سال دو هزار و یک همه شش عضو کرد مجلس‌دراعتراص به این وضعیت استعفا کردند .
در ادامه این مقاله خاطرنشان شده است اما در خارج از فضای ازار و اذیت اقلیت ها تندروهای ایران موفقیت اندکی داشتند . روهی از تندروها یک سری از قتل های زنجیره ای مخالفان روشنفکر را به راه انداخت که معروفترین انها قتل داریوش فروهر و همسرش در سال هزار و نهصد و نود و هشت بود . فروهر یک ملی گرای افراطی بود که در اواخر دهه‌هزار و نهصد و پنجاه حزب پان ایرانسیم را بنیان نهاده بود . ین حزب ضد شاه ، ضد روحانیون ، ضد اعراب ، ضد ترک ها و ضد یهودیان بود . به سرعت معلوم شد قتل فروهرهابخشی از قتل های زنجیره ای مخالفان حکومت بود . در وضعی متفاوت با گذشته جمهوری اسلامی ایران ، ین سرکوب ها از طرف گروههای فشار تندرو سبب خشم شدید ، مقاومت و تحقیقات رسمی کمیته ای شد که‌خاتمی ان را مامور این کار کرده بود .
در ژانویه هزار و نهصد و نود و نه وزارت اطلاعات اعتراف کرد درقتل های زنجیره ای دخالت داشته است . وزیر اطلاعات وقت استعفا کرد و بیست و هفت نفر از نیروهای اطلاعاتی دستگیرشدند . ر ژوئن همانسال سعیدامامی سرکرده این گروه به استناد گزارشهای موجود در زندان با خوردن داروی بهداشتی خودکشی کرد . یشتر مردم بر این باور بودند که وی به منظور جلوگیری از افشای نام مقامات بالاتر دخیل در این ماجرا به قتل رسیده است.
مایکل روبین و پاتریک کلاوسون در ادامه مقاله خود تصریح کردند تندروها بخاطر تداوم کنترل خود بر بسیاری از نهادها در جلوگیری از اقدامات اصلاح طلبان موفقیت داشتند .
به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه تحقیقاتی مطالعات خاورمیانه ، هنوز در مجلس تندروها اکثریت را در دست داشتند بنابراین دولت خاتمی درتصویب لوایح و تبدیل انها به قانون با مشکلاتی مواجه بود . خاتمی برای جلب رای اعتماد مجلس به اعضای کابینه اش مجبور بود تندروها در بسیاری از مناصب کلیدی قرار بدهد و مجلس در نهایت به عبدالله نوری که نامزد وزارت کشور و یکی از موثرترین نیروهای اصلاح طلبان بود رای اعتماد نداد و عطاالله مهاجرانی وزیر فرهنگ را به شدت زیر سوال برد .
وضع قوه قضائیه برای خاتمی حتی از مجلس هم درد سرساز بود این قوه به شدت در کنترل تندروها بود . همترینمانع اصلاحات ساختارقدرت انقلاب موازی و غیر منتخب بود در داخل جمهوری اسلامی نهادهای عادی بانهادهای انقلابی برابر و موازی هستند برای نمونه سپاه پاسدارانانقلاب اسلامی موازی ارتش است اما به تسلیحات و تسهیلات بهتری دسترسی دارد . اتمی رئیس جمهور بود و در عین حال رهبری قدرت بسیار بیشتری داشت . بنیادهای انقلاب بانکهای خودشان را اداره می کردند که این بانکها در مقایسه با بانکهای دولتی مشمول نظارتها و مقررات بسیار کمتری بود . پس از انتخاب خاتمی نهادهای انقلابی موضوع تهاجمی اتخاذ کردند وقتی رحیم‌صفوی فرمانده سپاه‌پاسداران انقلاب اسلامی درباره اصلاح طلبان گفت برخی از افراد باید سرشان قطع و زبانشان بریده شود . ایت الله خامنه ای وی را مواخذه و توبیخ نکرد.
در ادامه این مقاله خاطرنشان شده‌است با نگاهی به گذشته می توان فهمید نقطه عطفی که تندروهاباز ابتکار عمل را بدست گرفتند هزار ونهصد و نود و نه بود که پلیس و گروههای فشار به خوابگاههای دانشگاه تهران حمله کردند . انشجویان کوی دانشگاه تهران به سانسور مطبوعات اعتراص کرده بودند با وجودفشارهای‌شدید رژیم ایران صدها هزار نفر از تظاهرکنندگان در خیابانها تجمع کردند و برای رویارویی با حکومت اماده شدند.
خاتمی دوهفته هیچ چیزی نگفت و پس‌از ان در یک بیانیه به‌صورت ملایم‌این اقدامات را محکوم کرد . وی دل و جرات رویارویی را نداشت و بجای این کار می‌خواست وحدت روحانیون را حفظ کند . لیس صدها نفر از دانشجویان را بازداشت کرد که هم اکنون نیز شماری از انها در زندان به‌سر می برند . یچاتهامی علیه گروههای فشار مطرح نشد بسیاری از این افراد موتورهایی را سوار بودند که فقط سپاهی ها در اختیار داشتند . قدام نکردن خاتمی در این باره سبب بروز شکاف میان وی و کسانی که وی را انتخاب کرده بودند شد در حالیکه ایرانی های خواستار اصلاحات گسترده و شاید هم پایان حکومت مذهبی بودند.
خاتمی خودش را برای به کمال رساندن انقلاب اسلامی و نه جایگزین کردن ان به حکومت دیگر وقف کرده بود . رحالیکه بسیاری از غربی‌ها خاتمی را اصلاح طلبی ارام می دیدند وی در باطن محصول نظام ایران و بیقرار از به مخاطره انداختن ان بود. وی باافرادی که خواهان استقرار حکومت سکولار در ایران براساس الگوی غرب بودند هیچ وجه اشتراکی نداشت.
وضع وخیم‌اقتصادی نیز سبب سرخوردگی بیشتر مردم شد . اورود شمار بیشتری از جوانان ایرانی به عرصه کار مشکل بیکاری به شدت نمود پیدا کرد . ر دوران ریاست جمهوری خاتمی تعداد افراد شاغل دو میلیون نفر افزایش یافت در حالیکه شمار افرادی که به سن اشتغال رسیده بوند سه برابر رقم فوق بود . این چهار میلیون جوان زاییده دوران جنگ که جویای کار بودند مشکل جدی اشتغال بوجود اوردند بانک جهانی درباره بحران بیکاری ایرانگفته‌است اگر ایران در مسیر اشتغال زایی سریع تر حرکت نکند نارضایتی‌مردمی نظام اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی کشور را تهدید خواهد کرد.
در ادامه این مقابله به قلم مایکل روبین و پاتریک کلاوسون خاطرنشان شده است یکی از رخدادهای مهم که نشان دهنده خشم از حکومت بود نامه استعفای سال دو هزار و دوی ایت الله جلال الدین طاهری امام جمعه اصفهان بود به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه مطالعات خاورمیانه ، طاهری که یک انقلابی مورد احترام بود بخاطر دیدگاههایش درحمایت ازاصلاحات معروف است.
وی در نامه اش از خواص حاکم بخاطر زندگی‌فاسد شاهانه شان به شدت انتقاد و گروههای فشاری را محکوم کرد که با اقداماتشان انقلاب را خدشه دار می سازند. اهری جایگاه خاصی داشت زیرا وی درحکم مستقیم امام خمینی منصوب شده بود. کی از منابع جالب کسب اطلاعات درباره نگرش های مردمی نظرسنجی های دولتی است. رسال دو هزار و یک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جزئیات نظرسنجی انجام شده از 16274 نفر را منتشر کرد.
از شرکت کنندگان در این نظر سنجی پرسیده شده بود از میان سه گزینه حمایت از وضع موجود، صلاح وضع موجود و تغییرات بنیادی دراین وضع کدام را انتخاب می کنید یازده درصد از پاسخ دهندگاناز وضع موجود حمایت کردند ، ش درصد خواستار اصلاح وضع موجود شدند و بیست و سه درصد تغییرات بنیادی را خواستار شده بودند . تایج این نظرسنجی را باعنایت به این مساله باید تعبیر کرد که در پاسخ به این پرسش که پرسیده شده بودایامردم ایران می توانند از رژیم کنونی بدون احساس ترس و واهمه انتقاد کنند گفته بودند خیر.
مجلس نیز در سال دو هزار و دو یک نظرسنجی انجام‌داد که هفتاد و چهاردرصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی از سرگیری روابط با امریکا حمایت کرده بودند، چهل و شش درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی نیز گفته بودند به نظرشان سیاستهای امریکا درباره ایران تا حدودی درست است. جالب توجه این است که سازمان دهندگان این نظرسنجی به دستکم هشت سال زندان محکوم شدند. تعجبی ندارد که از ان تاریخ به بعد هیچ نظرسنجی در ایران انجام نشده باشد. با وجود این نظرسنجی‌های تلفنی و حرفه‌ای روزنامه لس انجلس تایمز نشان می‌دهد که‌فقط یک چهارم ایرانی‌ها از حکومت کنونی کشورشان حمایت می کنند.
درادامه این مقاله خاطرنشان شده است فضای ناخرسندی از عملکرد حکومت در شماری از ناارامی‌های داخلی مشهود شد در سال دو هزار و یک پس از عملکرد وحشتناک تیم فوتبال ایران در رقابت های جام جهانی یک رشته شورش ها براه افتاد. ظاهرا این تظاهرات زمانی اغاز شد که یکی از شبکه‌های فارسی زبان مستقر در لس انجلس گفت حکومت ایران به تیم ملی فوتبال دستور داده است تا در مسابقه خود نتیجه را حریف واگذار کند تا اینکه پس از مسابقه زنان و مردان ایرانی در خیابانها برای شادی تجمع نکنند. در ژوئن سال دو هزار و سه نیز موج دیگری از تظاهرات دانشجویی بوقوع پیوست.
در ادامه این مقاله تصریح شده است با انکه تندروها هم اکنون در ایران قدرت را در دست دارندجریانهای‌اجتماعی قدرتمندی علیه‌انها درجریان است. دو عامل بسیار قدرتمند در ایران ، هانی شدن و مشکلات نسل پس از جنگ است که‌بلافاصله پس از انقلاب به دنیا امدو هر دوجریانفوق علیه کنترل قلدرها بر قدرت کار می کند . حتمال بوجودامدن ترکیب انفجاری از نخبگان فرهنگی مخالف طبقه سیاسی حاکم و جوانان مستاصل وناامیدی است که با جامعه هیچ ارتباطی ندارند. در حالیکه بیشتر مسلمانان در بهترین تعبیر درباره غرب بی تفاوت هستند ایرانی‌ها درصدر تماس بیشتر بادنیای خارج بویژه امریکا بوده‌اند. درنقطه مقابل این امر تندروهای ایران از ان هراس دارند انچه که به نظرانها تهاجم فرهنگی غرب است ارزشهای ایران اسلامی را ضعیف کند.
مایکل روبین و پاتریک کلاوسون در ادامه مقاله خود خاطر نشان کردند علاوه بر شبکه های تلویزیونی ماهواره‌ای یک راه رایج‌دیگر برای گریز از سانسور رسمی تهدید در ایران اینترنت است . به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه پژوهشی مطالعات خاورمیانه ، استفاده از اینترنت در ایران در سالهای اخیربسیار افزایش یافته است که علت این امر پیشرفت فناوری ها و تعطیل شدن مطبوعات اصلاح طلب توسط تندروها است.
تااواسط سال دوهزار وچهار شمار کاربران اینترنتی در ایران به‌پنج‌میلیون نفر رسید . کارت های اینترنتی برای استفاده ساعتی در شبکه با قیمت اندک در اکثر مغازه ها و کیوسک های روزنامه فروشی ایران موجود است . تندروها که می دیدند حدود یکصد هزار وبلاگ در ایران فعال شده که فشارهای سیاسی خود را برای کاربران اینترنت در سال 2004 افزایش دادند. انسورسیاسی در ایران مساله ای رایج است زیرا از سال دو هزار و یکتاکنون فعالیت ای اس پی ها و کافی نت ها منوط به حضور دولت بوده است.
بیش از ده هزار سایت سیاسی و نه مستهجن در ایران بسته شد. لبته می توان با زیرکی فنی این مشکل راحل کرد . تندورهای ایران در سال دو هزار و چهار قوانینی درباره جنایت های اینترنتی وضع و بازداشت اداره کنندگان سایت های سیاسی را اغاز کردند.
در ادامه این مقاله خاطرنشان شده ست چالش دیگری نیز در ایران مطرح است وان زنان هستند . به استناد امار دولتی در ایران در سال هزار و نهصد و نود و شش ، یک و هشت دهم میلیون زن شاغل وجود داشت و سیزده و یک دهم میلیون نفر از زنان خانه‌دار بودند . ر سال دوهزار برای نخستین بار شمار پذیرفته شدگان دختر در ازمون سراسری بیش از پسر بود . ینروند در سالهای اخیر تسریع شده است تجربه جهانی نشان می دهد با بهبود استانداردهای اموزشی زنان شمار بیشتری از انها شاغل می شوند.
گرشمار زنان جویای کار از 15 به 25 درصد افزایش پیدا کند یعنی وضعی که هم اکنون در تونس حاکم است و اگر تولید ناخالص داخلی ایران در سطح‌کنونی یعنی چهار و نیم درصد در سال باشد نرخ بیکاری در سال دوهزار و ده‌در ایران به بیست و سه درصد خواهد رسید حتی اگر تصور شود ادارات دولتی به شدت نیرو جذب کرده‌باشند . شواهد بسیار اندکی وجود دارد مبنی براینکه نخبگان سیاسی ایران بخواهند اصلاحاتی انجام دهند که‌برای استفاده‌از توان بالقوه نیروی کار کشور لازم است از درامدهای افزوده نهضتی تاکنون برای سرمایه گذاری ها با هدف اشتغال زایی استفاده نشده است وهنوز به‌دشواری هایی که زنان به اشتغال در بخش خصوصی با ان مواجه هستند پرداخته نشده است .
ظاهرانخبگان سیاسی راحت تر هستند به جای اصلاحات میزان مهاجرت به‌ویژه دربین تحصیلکرده ها افزایش یابد . ر این اثنا سرخوردگی سیاسی و اقتصادی مزید بر علت مشکلات اجتماعی شده است . دولت اذعان دارد که دو میلیون نفر از مردم ایران از مواد مخدر عمدتا تریاک استفاده می کنند البته برخی براوردها بالاتر از این رقم است . فحشا نیز در ایران در حال افزایش است .
براوردهای رسمی حاکی از ان است که در حال حاضر حدود 3.. هزار فاحشه درایرانوجوددارد . مواردی از رسوایی های اخلاقی در کشور بروز کرده که قضات دادگاه و امدادگران دولتی در به فحشاکشاندن دختران جوان دخیل بوده اند . ه خاطر افزایش استفاده از تزریق مواد مخدر و افزایش فاحشه گری ایران دربرابر مشکل جدی ایدز اسیب پذیر است این بیماری در کشور ریشته دوانده است.
در مجموع باید گفت بسیاری از نخبگان و زیرک ترین ایرانی‌ها، این کشور راترک کرده اند و شمار فزاینده‌ای از ایرانی‌ها درمعرص خطرفقر وبی‌هویتی اجتماعی قرار دارند . ین دو جریانادعای جمهوری اسلامی را مبنی بر اینکه درصدد ترویج عدالت اجتماعی است تضعیف می کند.
مایکل رویین و پاتریک کلاوسون که هر دو از کارشناسان معروف امریکایی مسایل ایران هستند در ادامه مقاله خود این پرسش را مطرح کردند با توجه به همه مطالب گفته شده فوق ایران هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارد . به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه مطالعات خاورمیانه، بی تردید از برخی جهات میان سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و اختلافات موجود در جمهوری اسلامی امروز تشابهات وجود دارد . م در ان زمان و هم اکنون مردم ایران از حاکمیت کشورشان جدا و سرخورده هستند.
مردم عاد ی ایران همانطورکه در اواخر دهه هزار و نهصد و هفتاد از فساد مقاماتارشد رژیم شکوه داشتند هم اکنون نیز چنین نگرشی دارند . قیمت بالای نفت سبب نشده است محبوبیت حکومت در میان مردم افزایش یابدوبیکاری یک مشکل جدی است . نابرابری میان فقرا و اغنیا هنوز هم مشهود است . شکاف میان متنعمان ومحرومان یک مشکل جدی است . شمار بسیار اندکی از مردم ایران نتایج انقلاب را ثروتمند شدن طبیعی خود می‌دانند
. ه شاه و نه رهبر عالی کنونی ایران می توانست و می تواندارتباطات را درکنترل خود دربیاورند . در دهه هزار و نهصد و هفتاد شاه‌نتوا و مدارس جدیدی در خارج از شهرهای بزرگ باز شده است اما دانشگاهها و دبیرستانها همانند دوران شاه به‌کانونتزریق افکار مخالفان تبدیل شده است . در حالیکه قبل از انقلاب اسلامی دانشجویان و پلیس در دانشگاه اریامهر درگیر می شدند در سالهای اخیر دانشگاه تهران به‌کانون اعتراص ها تبدیل شده است. هم شاه و هم رهبری ایران تلاش کرده‌اند تا از طریق توسل به گروههای فشار با تظاهرات و مخالفان مقابله کننده برای نمونه در بیست و دوم نوامبر سال هزار و نهصد وهفتاد و هفت گروههای فشار مصادف با عید قربان به تجمع هزار نفری در نزدیک تهران حمله کردند.
استفاده شاه از این شیوه های خشونت امیز علیه‌ایرانی های مذهبی سبب خشم مردم شد. دو دهه پس از انقلاب نیز گروههای فشار هوادار رژیم ایران با حملات خود به روشنفکران برجسته و مخالفان مهم جامعه ایران را بهت زده کردند . ر واقع گروه فشارانصار حزب الله مسئول تظاهرات سال هزار و نهصد و نود ونه بود. ینحقیقت که همه حکومتهای ایران برای پیشبرد سیاستهایش به استفاده از گروههای فشار نیاز دارد بازگو کننده نبود سیستم‌های عادی حکومتی است و نشان می دهد رفتارهای مردمی مانع از رسیدن حاکمیت سیاسی به اهداف خود از طریق اقدامات سیاسی اشکار می شود.
مایکل روبین و پاتریک کلاوسون در ادامه مقاله خود خاطر نشان کردند نزاع میان مرکز قدرت و حاشیه‌های ان از مشخصه های جامعه ایران در مواقعی است که نارضایتی عمومی از حکومت زیاد و ضعف حکومت مشهود است . به گزارش پایگاه اینترنتی فصل نامه مطالعات خاور میانه برای نمونه در سال هزارو نهصدو هفتادو هشت ناارامی های مدنی تبریز انقدر شدید شد که شاه برای برقراری نظم از ارتش استفاده کرد.
در سال هزارو نهصدو هفتادو نه سینما رکس ابادان به اتش کشیده شد . هم اکنون نیز ابادان در استان خوزستان کانون نارضایتی است . وضع استان بلوچستان نیز همین گونه است بطوریکه سو قصد به جان محافظ احمدی‌نژاد بخشی از این وضع است . اارامی‌های کارگری نیز در حال افزایش است . تفاوتهای رهبری نیز درایران حائز اهمیت است بدین معنا که امام خمینی شخصیتی پر جذبه بود . کنون درایران هیچ رهبری واحدی وجود ندارد زیرا تشتت در مخالفان حکومت ایران بوجود امده است . حال این سوال مطرح است که ایا ایران انقلاب دیگری را تجربه خواهد کرد . ین مساله نامشخص است امابی تردید جامعه ایران در حال خروش است . ی تردید ایرانی‌ها در تنظیم چشم انداز اینده به‌گذشته نظر دارند.
