چالش جدید سرمایه‌داری غرب

پس از گذشت حدود سه سال از بحران مالی جهانی، نه فقط آمریکایی‌ها بلکه بسیاری از مردم جهان خواستار پایان دادن به وضع ناعادلانه موجود هستند و در حال حاضر اعتراضات خیابانی تنها ابزار مردم برای نشان دادن خشمشان از شرایط کنونی اقتصادی است.
اعتراض‌های جهانی علیه سرمایه داری برای رهایی از سلطه حاکمیت ناعادلانه دولت‌ها و سیاستگذاری به سود اقلیت ثروتمند، این نظام را با چالش موجودیت روبرو کرده است.
بحران مالی که تبعات زیادی را برای کشورهای جهان به همراه داشته در حال حاضر تبدیل به بحرانی اجتماعی شده است، بحرانی که خود را در قالب اعتراض‌های فراگیر نشان داده است. ایالات متحده آمریکا به عنوان ابرقدرت اقتصادی، اولین قربانی این اعتراض‌ها در جوامع غربی بود. بعد از آن حرکت مردمی معترض به سیستم ناعادلانه سرمایه‌داری خود را به اروپا رساند؛ازکشور یونان به عنوان یکی از ضعیف‌ترین کشورهای اروپایی عضو اتحادیه اروپا گرفته تا آلمان که قطب اقتصادی اروپا محسوب می‌شود. این درحالی است که کشورهای قدرتمند اقتصادی هم چون انگلستان نیز در امان نمانده اند.
اوضاع کنونی آمریکا به واقع آشفته‌تر از سال‌های گذشته است. شرایط بد اقتصادی- اجتماعی آمریکا به حدی مردم را تحت فشار قرار داده که به گزارش روزنامه نیوزیلندی هرالد، سرکوب و بازداشت مردم هم نمی‌تواند آتش اعتراض‌ها را خاموش کند و هیچ اقدامی اراده راسخ معترضان را از بین نمی‌برد.
این روزنامه می‌نویسد: خیزش‌های اخیر در خاور میانه، آمریکا و اروپا علیه استعمار و سلطه غرب، خبر از بیداری مردم می‌دهد؛ مردمی که در طول تاریخ همواره تحت حاکیمت ناعادلانه‌ترین دولت‌ها زندگی کرده اند.'
مردم آمریکا از آغاز بحران مالی در سال 2008 تا به امروز به لحاظ کیفیت زندگی لحظات خوبی را تجربه نکرده‌اند و امیدشان به آینده بسیار کم است. به گفته کارشناسان، بحران مالی، آغاز فروپاشی سراب سرمایه داری است، چرا که این اتفاق آشقتگی‌ها و نابسامانی‌های عمیقی را در جوامع غربی به وجود آورده است. بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی «بی بی سی» میزان خوشبینی به بهبود وضع اقتصادی در جوامع غربی پایین است. بیشتر از نیمی از پاسخ دهندگان در این کشورها پیش بینی کردند که وضع اقتصاد جهانی از شرایط کنونی بدتر شود؛ به طوری که میزان رشد در کشورهایی مانند ژاپن، بریتانیا و فرانسه، زیر تک رقمی است.
آغاز بیداری در جوامع غربی
بحران در بازار مسکن آمریکا بسیاری را بی خانمان وکاهش رشد اقتصادی بانک‌ها را ورشکسته کرد و مردم بسیاری شغل خود را از دست دادند. به گزارش یورونیوز طبق آمار‌های منتشر شده، قرار بود که در ماه گذشته 95 هزار فرصت شغلی درآمریکا ایجاد شود که این میزان محقق نشد. علی رغم اینکه نرخ بیکاری آمریکا در ماه گذشته کاهش نامحسوسی داشت، ولی همچنان نرخ بیکاری بالای 9 درصد است؛ به طوری که این نرخ در ماه‌های سپتامبر، اوت و ژوئیه، 1/9 درصد و در ماه ژوئن 2/9 درصد گزارش شد.
بعد از گذشت تقریبا 3 سال از بحران مالی، نه فقط آمریکاییان بلکه بسیاری از مردم جهان خواستار پایان دادن به وضع ناعادلانه موجود هستند و اعتراض‌های خیابانی در حال حاضر تنها ابزار مردم است تا به این وسیله خشم خود را از شرایط کنونی اقتصادی نشان دهند.
معترض‌های آمریکایی به همراه مردم کشورهای اروپا خود را «99 درصدی» می‌دانندکه حقوق شان زیر پای منافع یک درصد جامعه تضییع شده است. این معترضین از اتحادیه‌ها و اصناف خواسته‌اند تا به آنان بپیوندند.
موج اعتراض‌ها در آمریکا به بیش از هزار شهر گسترش یافته است. به گزارش یورونیوز، هزاران نفربرای اعتراض به وضعیت اقتصادی در آمریکا، همه روزه با تجمع در خیابان‌های شهر های این کشور دست به تظاهرات می‌زنند. در حالی که طبق گفته پلیس تاکنون صدها تن در این اعتراضات بازداشت شده اند، باز هم گروه‌های مختلفی از جمله مدرسان و کارکنان بخش‌های دولتی به اعتصاب‌کنندگان و تظاهرات ‌های اعتراضی می‌پیوندند.
خفقان سیاسی و فقدان آزادی بیان در جامعه‌ای که خود را به اصطلاح مهد دموکراسی و آزادی بیان می‌داند به گونه‌ای است که هرگونه همراهی و تایید این تظاهرات، را شدیداً با سرکوب مواجه می‌شود. به گزارش آسوشیتدپرس،« لیزا سیمون» مجری رادیو ملی آمریکا از برنامه «ساندپرینت» اخراج شد. این اخراج در پی انتشار ادعاهایی صورت گرفت مبنی بر این که سیمون سیاست اخلاقی رادیو ملی عمومی را با سخنگویی برای گروهی موسوم به «اکتبر 2011» و نقش داشتن در سازماندهی تظاهرات «اشغال میدان آزادی» علیه اصناف واشنگتن دی‌سی، نقض کرده است.
سیمون در واکنش به این اقدام دولت در جمع خبرنگاران گفت: برای من گیج‌کننده است که رادیو ملی به حقوق من به عنوان یک شهروند آمریکایی، از جمله حق آزادی بیان، حق تجمع مسالمت‌آمیز در وقت آزاد و زندگی خصوصی خودم، اعتراض می‌کند.
شرایط کنونی آمریکا به قدری بغرنج است که امیدها به تغییرسنت‌های حکومتی رژیم در این کشور هر روز در حال افزایش است. «گوردون داف» سر دبیر ارشد پایگاه اطلاع رسانی «کهنه‌سربازان امروز» گفت: مردمی که در خیابان‌های آمریکا تظاهرات می‌کنند، مشکل اصلی این کشور، یعنی نظام مالی را درک کرده‌اند. وی با بیان این که حملات یازدهم سپتامبر علت ریشه‌ای مسائل مالی، جنگ‌ها و از بین رفتن حقوق مدنی در آمریکا است،گفت:’اکنون زمان تغییر رژیم در آمریکا فرارسیده است. وی در ادامه افزود:’اکنون زمان تغییر رژیم در آمریکا فرارسیده است و ما دیگر نمی‌توانیم بیش از این به دادگاه‌های محلی و پلیس محلی خود اعتماد کنیم.
تسری آزادی‌خواهی
بازتاب مثبت اعتراض‌ها در آمریکا، مردم اروپا را نیز بیدار کرد.این روزها مردم آمریکا تنها نیستند. بسیاری از مردم کشورهای مختلف اروپا با گرفتن الهام از تحولات آمریکا، در انتقاد به سیستم ناعادلانه اقتصادی- اجتماعی کشورهای خود دست به اعتراض سراسری زده اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، صدها معترض در کشورهای اتحادیه اروپا با الهام گرفتن از «جنبش وال استریت» را تصرف کنید چادرهایی را در شهرهای بزرگ این قاره برپا کرده‌اند.
انگلستان
معترضان در انگلیس با الهام گرفتن از اشغال وال استریت در جنبشی موسوم به «اشغال بورس اوراق بهادار لندن» روبروی محل بورس اوراق بهادار لندن تظاهرات کردند. طرح‌های ریاضت اقتصادی دولت انگلیس و صرف هزینه‌های گزاف در جنگ عراق و افغانستان و کاهش امکانات رفاهی، باعث شد تا موج گسترده‌ای از اعتراضات در لندن شکل گیرد و هر روز دامنه این تظاهرات گسترش یابد.
معترضین لندنی چادرهایی را خارج از کلیسای «سنت پل» زدند و اعتراض خود را به شکاف طبقانی موجود، عملکرد ضعیف اقتصادی دولت ائتلافی و نظام سرمایه داری کشورهای غربی نشان دادند. به گزارش رسانه‌ها، این معترضان که نسبت به نظام بانکداری و طمع ورزی شرکت‌های بزرگ خشمگین هستند، می‌گویند به دلیل اشتباهات طبقه حاکم در کشور، این مردم هستند که مورد مجازات قرار می‌گیرند.
این در حالی است که دولتمردان انگلیسی حاضر به اصلاح امور نیستند، به طوری که دولت انگلیس می‌گوید تحصن‌های اعتراض‎آمیز، راه حل بحران کشور نیست و در عوض مدعی است که سیاست‎های ریاضتی لندن، تنها راه برون رفت از این بحران است.
به گزارش یورو نیوز؛علی‌رغم حضور سنگین پلیس لندن، مردم بر خواسته‌های خود استوارند. این معترضان اکثراً از قشرهای متوسط و ضعیف و مخالف سرمایه داری هستند. از نکات قابل توجه این است که رویکردهای این معترضان همانند معرتضان «99 درصد» آمریکایی است، به طوری که یکی از معترضین شهر لندن می‌گوید:’اگر قدرت در پول باشد، یک درصد مردم از آن برخوردارند، اما نکته اصلی این است که ما 99 درصد بقیه را متحد کنیم و به آنها بگوییم مهم نیست که چقدر پول داریم، مهم این است که اگر متحد باشیم، تمامی قدرت بر انحصار ما درخواهد آمد. پس از چند هفته تجمع شهروندان لندن در برابر کلیسا سنت پل، بالاخره مقام‌های مذهبی دربرابر اعتراض‌ها تسلیم شدند و از معترضان حمایت کردند. به گزارش بی بی سی، «رون ویلیامز» بلندپایه‌ترین مقام‌ مذهبی انگلستان و اسقف اعظم «کانتربری» در مقاله‌ای در روزنامه «تایمز مالی» پشتیبانی خود را از سندی که کلیسای کاتولیک چندی پیش انتشار داد ابراز داشت.
در این سند، مالیات بر معاملات مالی، جدایی عملیات بانکداری از فعالیت‌های سرمایه گذاری در شبکه بانکی و افزایش سرمایه بانک‌های خصوصی به عنوان راه‌های جلوگیری از تکرار بحران مالی توصیه شد.
دکتر ویلیامز در مقاله خود با اعتراف به سیستم ناعادلانه انگلیس نوشته است: جامعه در مجموع بر این نظر است که بهایی سنگین را برای اقدامات غیرمسؤلانه دست اندرکاران فعالیت‌های بانکی پرداخته است؛در حالی که این سیستم تغییر چندانی نیافته و این افراد هنوز دریافت کنندگان پاداش‌های کلان هستند.
آلمان
همچنین هزاران نفر از مردم در سراسر آلمان در اعتراض به سیستم سرمایه‌داری و نفوذ و سلطه بانک‌ها همه روزه تظاهرات می‌کنند.
تظاهرکنندگان با راهپیمایی و تجمع مقابل ساختمان پارلمان در قسمت مرکزی برلین، تغییر سیستم و قرار دادن جایگزین‌های دموکراتیک به جای سرمایه‌داری را خواستار شدند.
این در حالی است که معترضان با الهام از جنبش ‘تسخیر وال استریت،تصمیم به تداوم این اعتراض‌ها دارند. در فرانکفورت نیز دهها هزار تظاهرکننده با برپا کردن خیمه‌های اعتراضی، تجمع کردند. تظاهرات‌هایی نیز در «کولوگن»،« اشتوتگارت»، «مونیخ» و «دوسلدورف» برگزار شد.
چند هزار شهروند آلمانی در شهر فرانکفورت پایتخت اقتصادی این کشور همزمان با برپایی تظاهراتی مشابه در برلین، به راهپیمایی پرداختند. معترضان به شرایط اقتصادی که خود را عضو جنبش «اشغال فرانکفورت» می‌نامند، در برابر مقر بانک مرکزی اروپا در این شهر تجمع کردند.
یکی از اعضای جنبش اشغال فرانکفورت می‌گوید:’دلیل اصلی که من اینجا هستم این است که ما در حال گذار به زمانی هستیم که در صورت درگیر شدن مردم با مسائل موجود، امکان تغییر وجود دارد و من باور دارم که ضروری است تا اتفاقاتی رخ دهد.
در حالی که آلمان به همراه فرانسه به دنبال راه حلی برای بحران یونان هستند، اوضاع اقتصادی خود این کشور نیز در حال بدتر شدن است. به گزارش یورونیوز شمار بیکاران آلمانی در ماه اکتبر به طور غیرمنتظره‌ای افزایش یافت. در دوسال گذشته این نخستین بار است که آمار بیکاری در بزرگترین اقتصاد اروپا، روند صعودی را طی می‌کند. طبق آمار منتشر شده با بیکار شدن 10 هزار نفر، شمار بیکاران در آلمان به حدود 3 میلیون نفر رسید و نرخ بیکاری از 9/6 درصد به 7 درصد افزایش یافت.
یونان
بیش از 100هزار معترض یونانی، با برگزاری تظاهرات در خیابان‌های آتن، چند هفته قبل اعتصاب عمومی را آغاز کردند. اعتصاب دریونان در حالی آغاز شد که کارکنان بانک‌ها، دانش آموزان و دانشجویان، اصناف و کارکنان خدمات بخش عمومی نیز به صف اعتصاب‌کنندگان پیوستند.
«نیکوس آناستاپولوس» یکی ازمعترضان با اشاره به اعمال نزدیک به دو سال تدابیر ریاضتی بر مردم از سوی دولت، گفت:«ما دیگر نمی‌توانیم این وضعیت را تحمل کنیم. این وضعیت بسیار ناامید کننده، ناراحت‌کننده و تلخ است.» اعتصاب کارگران بندرهای یونان موجب سرگردانی کشتی‌های بزرگ و کوچک و توقف عبور و مرور دریایی شد. از سوی دیگر، کارکنان وزارت دارایی یونان که چند روزی دفاتر خود را تصرف کرده ‌و از آن‌جا خارج نشده‌اند، اعلام کردند به اعتصاب خود ادامه خواهند داد.
کارکنان شرکت برق و انرژی یونان هم یک ساختمان دولتی را اشغال کردند تا از ارسال صورت حساب‌های جدید مالیاتی که دولت بر املاک بسته است، جلوگیری کنند. این در حالی است که «گریگوریس نیتوس» معاون پارلمان یونان با اشاره به تصویب لوایح ریاضتی جدید دولت یونان گفت: 295 نماینده در این رأی گیری مشارکت داشتند که 154 نفر به آن رأی موافق داده و 141 نفر با آن مخالفت کردند. بنابراین، لایحه پیشنهادی وزارت دارایی با اکثریت آرا تصویب شد.
تصمیم نخست وزیر یونان برای کناره گیری و انتخاب نخست وزیر جدید نیز نتوانسته نگرانی مردم این کشور را در مورد آینده وضعیت اقتصادی خود کاهش دهد.
یک شهروند یونانی در این باره می‌گوید نمی‌دانم پاپادموس چگونه می‌خواهد شرکای ما را که الان به ما پول قرض می‌دهند را راضی نگه دارد. چون ما دیگر پولی نداریم. مجبور شده‌ایم از دیگران پول بگیریم، برای همین باید در مقابل کسانی که به ما کمک می‌کنند مطیع باشیم
آینده
تحولات اروپا به قدری با سرعت اتفاق می‌افتد که هر روز خبر تازه‌ای از موج اعتراض‌ها را از گوشه و کنار به گوش می‌رساند. در شرایط کنونی پیش بینی آینده آمریکا و اروپا که توامان با بحران اقتصادی، افزایش بیکاری، کاهش هزینه‌ها و خدمات عمومی، افزایش مالیات، بدهی دولتی و معضلات اجتماعی فراوان است؛ کاری بس دشوار است.
ولی آنچه که مشخص است این است که رویکرد دولتمردان و همان یک درصد اقلیت، همچنان در نقطه مقابل 99 درصد است. ثروتمندان غربی به این سادگی‌ها در مقابل این اعتراض‌ها تسلیم نمی‌شوند و فقط به فکر افزایش سرمایه‌های خود هستند.
«رول کال» روزنامه کنگره آمریکا، در گزارش خود شرایط کنونی را این طور تبیین می‌کند:«به نظر می‌رسد قانونگذاران آمریکایی با سرعت بیشتری نسبت به بقیه مردم این کشور در حال ثروتمندتر شدن هستند.»طبق گزارش این روزنامه اعضای کنگره در سال 2010 به طور کلی بیش از 2 میلیارد دلار ثروت خالص داشتند که این رقم از سال 2008، حدوداً 28 درصد افزایش داشته است. این روزنامه گزارش می‌دهد:«حدود 90 درصد این افزایش برای 50 تن از ثروتمندترین اعضای کنگره بوده است. میانگین اعضای کنگره بسیار ثروتمندترازمیانگین خانواده‌های آمریکایی هستند؛ تمامی قانون‎گذاران آمریکایی از تمامی شهروندان معمولی این کشور ثروتمندتر هستند.»
بدون در نظر گرفتن خانه‌ها، میانگین ثروت خالص هر یک از اعضای کنگره نزدیک به 4 میلیون دلار است. این در حالی است که بر پایه گزارش بانک مرکزی آمریکا، ثروت خالص یک خانواده آمریکایی با محاسبه خانه‌های شخصی حدود 500 هزار دلار است.