اوباما، آماده وتوی تحریم ایران در کنگره

نادعلی بای / کارشناس امور بین‌الملل

به دنبال تصویب طرح شماره 850 در مجلس نمایندگان آمریکا در تابستان گذشته، نسخه مشابه آن به عنوان «ایران عاری از سلاح‌های هسته‌ای» در سنا توسط سناتور کرک و منندز پیشنهاد شد اما با توجه به مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و توافق اقدام مشترک ژنو، کاخ سفید با رایزنی، لابیگری، و حتی هشدار و تهدید به وتو مانع از طرح و تصویب آن در سنا شده است. تعداد حامیان این طرح در اوایل ژانویه به 59 نفر رسیده بود که با اقدامات اوباما و دیدار با سناتورهای دموکرات، حمایت از طرح تشدید تحریم‌های ایران کاهش یافته (13 سناتور دموکرات) و به نوعی سنا عقب‌نشینی کرده است.

هری رید به جریان افتادن دوباره این لایحه را تا زمان مشخص شدن نتایج مذاکرات هسته‌ای بین ایران و 1+5 معوق کرده است. دموکرات‌های سنای آمریکا عمدتا از افزایش تحریم‌ها علیه ایران در جریان توافق هسته‌ای ایجاد شده میان تهران و شش قدرت جهانی امتناع می‌کنند اما جمهوری‌خواهان با ارائه لایحه‌ای که از سوی رابرت منندز و مارک کرک تهیه شده بود خواستار رای‌گیری درباره اصلاحیه‌ای در لایحه دفاعی سال 2013 بودند که رای نیاورد. 42 سناتور جمهوری‌خواه سنا در نامه‌ای به حزب اکثریت سنا تصریح کرده‌اند: «اکنون ما بر سر دو راهی قرار گرفته‌ایم. آیا سنا اجازه خواهد داد ایران زیرساخت‌های هسته‌ای غیرقانونی‌اش را حفظ، اقتصاد متزلزلش را بازسازی و درنهایت اقدام به ساخت بمب هسته‌ای کند؟»

«پاسخ به این پرسش بر‌اساس این تعیین خواهد شد که آیا شما اجازه خواهید داد درباره لایحه ایران عاری از سلاح هسته‌ای که بیش‌از نیمی‌از اعضای سنا با آن موافقند، رأی‌گیری به عمل آید یا خیر؟» در این نامه از سناتور رید خواسته شده به این لایحه در خلال دوران کاری فعلی سنا، یعنی قبل از تعطیلی بعدی این نهاد اجازه رأی‌گیری داده شود. برخی از مقامات جمهوری‌خواه سنا گفته‌اند قصد دارند تا زمانی که به هدفشان مبنی بر رأی‌گیری از این لایحه برسند از تمامی‌ابزارهایی که در اختیار دارند استفاده کنند تا از به حاشیه رفتن آن خودداری کنند. از آنجا که قانون مذکور در حال حاضر در تقویم قانونگذاری سنا وجود دارد، هر یک از اعضای سنا می‌توانند آن را بار دیگر به جریان انداخته و دموکرات‌ها را به مخالفت علنی با آن وادار کنند.

اقدام دیگری که سناتورها می‌توانند انجام دهند این است که این لایحه را به عنوان متمم قانونی به لایحه‌های دیگری که تحت بررسی هستند، اضافه کنند. در صورتی که هری رید این متمم‌های قانونی را رد کند سناتورها می‌توانند در صحن این مجلس تک‌به‌تک سخنرانی کنند و ضمن انتقاد از وی به خاطر نادیده گرفتن لایحه‌ای مورد حمایت 59 نماینده از دموکرات‌های بی‌طرف مانده اعلام موضع کنند. یک سناتور ارشد جمهوری‌خواه گفته است: «این نامه هشداری نهایی به هری رید است که اگر دموکرات‌ها بخواهند این لایحه را رد کنند آنها باید تبعات این فاجعه را گردن بگیرند.»

اعضای مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، در حال حاضر در فکر تصویب لایحه‌ای غیرالزام‌آور هستند تا نگرانی‌های خود را از برنامه اتمی‌ایران نشان داده و به طرف‌های گفت‌وگو با تهران یادآور شوند که در مذاکرات «سختگیرانه» عمل کنند. در ادامه مهمترین رویکردهای مخالف و موافق تحریم ایران، از زمان اجرایی شدن توافق ژنو ارائه می‌شود.

رویکردهای مخالف تحریم در کاخ سفید

سخنرانی سالانه باراک اوباما در کنگره: رئیس‌جمهور آمریکا در 28 ژانویه گفت: «این مذاکرات سخت خواهد بود و ممکن است به نتیجه هم نرسد. مجازات‌های اعمال شده علیه ایران باعث ایجاد فرصت مذاکره شد، ولی بگذارید خیلی روشن بگویم که اگر کنگره در شرایط کنونی بخواهد تحریم‌ها علیه ایران را افزایش دهد، با آن مخالفت خواهم کرد. به خاطر امنیت ملی آمریکا باید به دیپلماسی فرصت موفقیت بدهیم. اگر رهبران ایران بخواهند از این فرصت سوء‌استفاده بکنند آن گاه من نخستین کسی خواهم بود که خواستار افزایش تحریم‌ها شده و آماده هستم تا تمامی‌گزینه‌های ممکن را برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای اجرا کنم. با این حال اگر ایران از این فرصت استفاده کند، آنگاه ایران می‌تواند گام بزرگی در پیوستن مجدد به جامعه جهانی بردارد. بدین ترتیب ما موفق خواهیم شد تا یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای امنیت ملی‌ آمریکا در زمان کنونی را بدون توسل به جنگ حل کنیم. اوباما پیشتر نیز بارها به وتوی هرگونه تحریم تصویب شده علیه ایران هشدار داده بود.

سخنرانی جان‌کری در ایپک: وزیر امور خارجه آمریکا گفت: ایالات متحده متعهد است پیش از اقدام نظامی‌به دنبال راهکار دیپلماتیک و مذاکره با ایران باشد.

جامعه اطلاعاتی آمریکا: اعمال تحریم‌های یکجانبه تازه، چشم‌انداز دستیابی به توافقنامه‌ هسته‌ای جامع با ایران را تضعیف می‌کند. تهدید ایران با تحریم‌های بیشتر پس‌از رسیدن به توافق اولیه در ژنو تهران را متقاعد می‌کند که تا مرحله پایانی به مذاکرات ادامه ندهد.

سخنگویان کاخ سفید: جی کارنی در 6 بهمن گفت: کاخ سفید در صورت نیاز کنگره را پشت سر خواهد گذاشت و دان فایور نیز تاکید کرد، اوباما قلم و تلفن در اختیار دارد و در صورت نیاز از آن استفاده خواهد کرد که کنگره را دور بزند.

سخنگویان وزارت خارجه: «مری‌هارف» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در 11 بهمن بار دیگر گفت: «فکر می‌کنم طبق برنامه اقدام مشترک، هیچ تحریم مرتبط با موضوع هسته‌ای، مجاز نیست. تصویب هر تحریم هسته‌ای جدید و تبدیل آن به قانون بر خلاف مفاد برنامه اقدام مشترک است. به همین دلیل هم هست که رئیس‌جمهور اوباما در سخنرانی «وضعیت اتحادیه» اعلام کرد که هر تحریمی‌که روی میزش بیاید را وتو می‌کند. شکست توافق موقت میان ایران و گروه موسوم به 1+5 ممکن است به اقدام نظامی‌علیه تهران منجر شود.

آلن ایر سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا در 14 بهمن گفت: از طرف ما، هیچ اختلاف‌نظری داخل حکومت در مورد هدف و مطلوب این مذاکرات وجود ندارد و دولت اوباما معتقد است با تداوم این روند و طی این مسیر، ما می‌توانیم استدلالی قوی را به کنگره ارائه دهیم که اکنون زمان اعمال تحریمهای جدید نیست.

حضور وندی شرمن و دیوید کوهن در نشست کمیته روابط خارجی سنا: وندی شرمن معاون وزارت خارجه آمریکا و مذاکره‌کننده این کشور در گفت‌وگوهای هسته‌ای و دیوید کوهن معاون ضدتروریسم وزارت خزانه‌ داری آمریکا برای توضیح در مورد توافق هسته‌ای با ایران در کمیته روابط خارجی مجلس سنا در 16 بهمن حاضر شد.

در این نشست شرمن گفت: «صراحتا بگویم طرح اقدام مشترک برای آن طراحی شده بود که فضای کافی را برای مذاکره و رسیدن به یک راهکار جامع ایجاد کند. کاهش تحریم‌ها «موقت، کاملا محدود و هدفمند» است. کوهن گفت به عنوان بخشی از این کوشش او طی شش هفته گذشته همراه با این پیام که «ایران برای بازرگانی باز نیست»، به بریتانیا، آلمان، ایتالیا، اتریش، ترکیه و امارات متحده عربی سفر کرد، و در تمام دیدارها روشن ساخت آمریکا به تلاش‌های ایران برای طفره رفتن از تحریم‌ها پاسخ خواهد داد.

«بیل کلینتون و هیلاری کلینتون»؛ مخالف تحریم ایران در زمان مذاکرات: بیل کلینتون، رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا که، در 5 فوریه در جلسه ای اختصاصی با سناتورها از آنها خواست از تحریم دوباره ایران بپرهیزند و به گفت‌وگوهای میان تهران و گروه 5+1 فرصت پیشرفت دهند و نباید شانس هر گونه پیشرفت احتمالی در این مذاکرات را نادیده گرفت. هیلاری کلینتون، وزیر سابق امورخارجه آمریکا نیز به کنگره هشدار داد علیه ایران تحریم‌های جدیدی تصویب نکند. خانم کیلنتون با ارسال نامه‌ای سه صفحه ای در 26 ژانویه به سناتور کارل لوین، با اعلام حمایت خود از موضع اوباما، در مورد گفت‌وگوهای اتمی‌با ایران گفته است تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی‌می‌تواند باعث شکست مذاکرات اتمی ‌با این کشور شود.

او در نامه خود از قانونگذاران خواسته است با رئیس‌جمهوری آمریکا همکاری کنند. هیلاری‌کلینتون گفته است هرگونه اقدام یکجانبه کنگره برای تحریم ایران باعث تضعیف همکاری آمریکا با متحدانش و همچنین کمرنگ شدن نفوذ آمریکا بر روسیه و چین برای وادار کردن ایران به ادامه مذاکرات اتمی‌ پس از سال‌ها گفت‌وگوی بی‌نتیجه می‌شود.

خانم کلینتون گفته است: «اکنون که سر انجام، مذاکرات جدی با ایران در حال انجام است، ما باید هر کاری برای امتحان اینکه آیا مذاکرات به یک راه حل دائمی‌ می‌رسد یا خیر، انجام دهیم. و همانطور که اوباما، گفته، ما باید به دیپلماسی یک فرصت برای موفقیت دهیم و همزمان همه گزینه‌ها را روی میز نگه داریم. من شکی ندارم که الان وقت آن است که به دیپلماسی فضای لازم را بدهیم تا به نتیجه برسد. اگر این طور نشد، زمان آن را خواهیم داشت که در آینده تحریم‌های بیشتری وضع کنیم که از حمایت بین‌المللی گسترده‌تری برخوردار خواهند بود و نیز فرصت آن را خواهیم داشت که گزینه‌های دیگر را بررسی کنیم».

رویکردهای مخالف تحریم در کنگره

در شرایطی که جمهوری خواهان حمایت خود از تحریم‌های سخت تر را افزایش داده‌اند، دموکرات‌ها عقب‌نشینی کرده‌اند. حتی باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا که به همراه سناتور مارک کرک، پشتیبان اصلی لایحه تحریم‌ها محسوب می‌شوند هم از تلاش‌های جمهوری خواهان در این زمینه حمایت نمی‌کنند. منندز گفت: «اول اینکه من با افزودن لایحه تحریم ایران به قانون مقابله با تجاوز جنسی در ارتش مخالف هستم. و اصلاحیه خاصی که پیشنهاد شده، لایحه تحریم‌های ایران نیست. این اصلاحیه تنها شامل تحریم کامل نفتی می‌شود و هیچ حمایتی از دموکرات‌ها را ندارد».

هری رید: رئیس اکثریت سنا در 8 اسفند پس از مخالفت با درخواست رای‌گیری جمهوری‌خواهان سنا برای افزایش تحریم‌ها علیه ایران تاکید کرد اکنون زمان تصویب تحریم‌های جدید علیه تهران نیست. با این اظهارات هری رید امید جمهوریخواهان برای رای‌گیری درباره افزایش تحریم‌ها علیه ایران به یاس بدل شد. هری رید، رهبر اکثریت سنا گفت: «ایپک یک بیانیه عمومی‌منتشر کرده مبنی بر اینکه حالا زمان رای به لایحه تحریم‌ها نیست. در این مورد نباید شاهد اقدامات حزبی باشیم و بسیار بد است که جمهوری خواهان سعی می‌کنند مسائلی مانند این را حزبی کنند.»

رید اشاره کرد که هیچ رایی به تحریم‌های ایران داده نخواهد شد. وی گفت: «ما همان جایی هستیم که همیشه بودیم. ما بر ممانعت از دستیابی ایران به توانمندی هسته‌ای تمرکز کرده ایم. تا کنون 10 یادداشت از کرسی‌های دموکراتیک داشته‌ام مبنی بر اینکه حال، زمان تحریم نیست».

کارل لوین: رئیس کمیته نیروهای مسلح سنا: لوین خواهان توقف طرح اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره شده است. او پیشتر جویای نظر هیلاری کیلنتون در مورد تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران شده بود. لوین گفته است نامه هیلاری کلینتون نشانه دیگری است که کنگره آمریکا نباید علیه ایران تحریم‌های جدیدی تصویب کند و این امر می‌تواند اتحاد بین‌المللی را تضعیف کند و یا باعث تقویت تندروهای مخالف مذاکرات در ایران شود. سناتور لوین و سناتور اینگوس اس. کینگ (عضو کمیته نیروهای مسلح و اطلاعات)، در مقاله ای در 27 ژانویه در نیویورک تایمز نوشتند به جای استقبال از این مذاکرات و شش ماه فرصت برای دیدن نتیجه آن، کنگره آمریکا سعی دارد تحریم‌های تازه‌ای را علیه ایران در میان مذاکرات تصویب کند.

ترس ما این است که این مساله روند مذاکرات را تخریب کند و مشکلاتی را برای آمریکا و متحدانش در منطقه بوجود بیاورد.مساله تحریم‌های بیشتر توسط آمریکا می‌تواند توسط شرکای ما به عنوان خرابکاری در مذاکرات تلقی شود. این می‌تواند فشار اقتصادی بین‌المللی به ایران را کاهش دهد و شرکای ما را بترساند. بالاخره این که بر مبنای توافق موقت، ایرانی‌ها شش ماه فرصت دارند تا ثابت کنند در این قضیه جدی هستند. اگر از این آزمون سربلند بیرون نیایند، قطعاً آمریکا به سرعت تحریم‌های تازه‌ای را وضع خواهد کرد و شرکای بین‌المللی ما درک خواهند کرد که ما فرصت مذاکره را به ایران دادیم.

پاتریک لیهی: رئیس کمیته قضایی سنا: سناتور لیهی با اشتباه خواندن تحریم ایران در شرایط کنونی گفت: «رای دادن به طرح جدید تحریمی‌ایران بین موضع آمریکا با دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 درباره ایران شکاف می‌اندازد. سنای آمریکا باید آماده باشد که به محض خلف وعده ایران تحریم‌های این کشور را به صورت آنی و فوری تصویب کند.

کریس کونز: کونز می‌گوید هنوز از این اقدام که تحریم‌ها علیه ایران را افزایش می‌دهد، حمایت می‌کند اما متذکر می‌شود که تصویب آن در شرایط فعلی می‌تواند مانع از به نتیجه رسیدن توافقی شود که میان ایران و شش قدرت جهان از جمله آمریکا صورت گرفته است. بر اساس توافق ایران و شش کشور، جمهوری اسلامی‌موافقت کرده که فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم را تعدیل کند و در مقابل شاهد کاهش تحریم‌ها باشد. «به عقیده من تا زمانیکه به این راحتی به شکاف و تنش میان کنگره و دولت در این باره دامن می‌زنیم، نمی‌توانیم در مورد دیدگاه مشترکمان که کسب اطمینان از عدم تسلیحاتی شدن ایران در حوزه هسته‌ای است، به نتیجه برسیم».

کرستن جیلیبرند: وی پیشتر از حامیان لایحه تحریم بود و در بیانیه ای گفت: «پس از صحبت با رئیس‌جمهور، با خیال راحت می‌توانم زمانی که وی پیش از به رای گذاشتن این لایحه می‌خواهد را به وی بدهم».

جو مانچین: گفت: «من پیش‌نویس این طرح را به این دلیل امضا نکردم که در زمان مذاکره ما با ایران، آن را به رای بگذارند یا تصویب کنند. من تنها آن را به این دلیل امضا کردم که ابزار لازم در اختیار رئیس‌جمهور برای فشار به ایران وجود داشته باشد و به ایران نشان دهیم تا چه میزان در رویکرد تشدید فشار به این کشور جدی هستیم و در صورت لزوم از آن استفاده خواهیم کرد. بهتر است که به صلح فرصت بیشتری داده شود».

ریچارد بلومنتال: هیچ لزومی‌به رای گیری در مورد لایحه تحریم‌ها در طول توافق موقت نیست.

کریستوفر مورفی: دستیابی به یک توافق با ایران امکانپذیر است و راه‌های متفاوتی برای رسیدن به این هدف مهم وجود دارد. پیش بینی من اینست که هیچ نوع بحث و یا اقدام مشخصی برای پیشبرد طرح تحریم‌های جدید علیه ایران در سنای آمریکا ارائه نخواهد شد.

دایان فایننستاین: رئیس کمیته اطلاعات سنا برای جلب رضایت مخالفان اوباما در صحن علنی سنا به طور مبسوط توضیح داد که ایالات متحده چگونه بلافاصله پس از توافق ژنو پیچ و مهره تحریم‌هایش علیه ایران را برای اطمینان بیشتر سفت کرده است. فایننستاین، در سخنانی در صحن علنی سنا ضمن مخالفت با وضع تحریمهای جدید، بر استفاده از راه حل دیپلماتیک درباره ایران تأکید کرد. تحریم‌ها به اندازه کافی گزنده بوده‌اند و به همین خاطر در حال حاضر نیازی به تحریم‌های بیشتر نیست. اما سنا با پیشنهاد قانون ایران عاری از سلاح هسته‌ای، دقیقا مسیر برعکس را طی می‌کند، سناتورها قبل از انداختن آرایشان باید از خود بپرسند در صورت تصویب این لایحه و بعد وتوی آن توسط رئیس‌جمهور چه اتفاقی خواهد افتاد؟!

من صادقانه بر این باورم مذاکرات 1+5 با ایران و بهترین فرصت در 30 سال گذشته برای تغییر رفتار ایران از بین خواهد رفت. تصویب تحریمهای بیشتر بازی کردن در زمین تندروهای مخالف روحانی و ظریف در ایران است. این تندروها خواهند گفت ایران برنامه هسته‌ای‌اش را به ازای تحریم‌های بیشتر متوقف کرده است. از سوی دیگر درحالی که من نگرانی اسرائیل را می‌فهمم و در آن سهیم هستیم، اما نمی‌توانیم اجازه دهیم اسرائیل برای آمریکا تعیین تکلیف کند که کِی و در کجا وارد جنگ شود.

می‌ترسم با اظهار رسمی‌این موضوع که ایالات متحده باید از اسرائیل برای حمله نظامی‌به ایران حمایت کند، این لایحه، تبعیت ایالات متحده از اسرائیل تفسیر شود. من از حامیان تحریم‌های بیشتر می‌پرسم اگر این لایحه به مذاکره‌کنندگان ما قدرت بیشتری می‌دهد، چرا وزیر خارجه، جان کری از کنگره خواست وقت بیشتری به تیم مذاکره‌کننده بدهد.

پتی‌موری و الیزابت وارن دو سناتور دموکراتی هستند که در 25 ژانویه به جمع دیگر سناتورهای دموکراتی پیوسته‌اند که مخالفت خود را با تصویب لایحه تشدید تحریم‌ها علیه ایران اظهار کرده‌اند و گفته‌اند که باید به دولت اوباما فرصت کافی داده شود تا به کوشش برای انجام رایزنی و مذاکره دیپلماتیک با ایران در همکاری با جامعه جهانی ادامه دهد و پس از روشن شدن نتایج این کوشش‌ها در مورد لایحه تشدید تحریم‌ها علیه ایران بحث شود.

نامه نمایندگان کنگره به اوباما و حمایت از دیپلماسی در قبال ایران: بیش‌از 100 نماینده دموکرات در مجلس نمایندگان آمریکا با امضای نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور باراک اوباما، در 15 بهمن حمایت خود را از تلاش‌های دیپلماتیک وی برای حل و فصل مناقشه هسته‌ای با ایران اعلام کردند. این نامه که از سوی «لوید داجت»، نماینده تگزاس و «دیوید پرایس»، نماینده کارولینای شمالی، در اختیار دیگر نمایندگان گذاشته شده است در خصوص اِعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران هشدار می‌دهد. در این نامه حتی هشدار داده شده ‌است که تصویب لوایح جدید هم ممکن است به ائتلاف بین‌المللی که هم‌اینک برای مذاکره اتمی‌با ایران تشکیل شده ضربه بزند.

به گفته تنظیم‌کنندگان این نامه، هر گونه تحریم بیشتر یا صدور قطعنامه‌های مخالف می‌تواند پیشرفت در مذاکرات و رسیدن به «یک توافق نهایی قابل راستی‌آزمایی» را به مخاطره بیندازد. این اولین بیانیه‌ای است که به صورت جمعی از طرف دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا در مخالفت با این اقدام و حمایت از دیپلماسی منتشر می‌شود و مشابه چیزی است که در سنا اتفاق افتاده است. برخی از دستیاران کنگره که این نامه را دیده‌اند اعلام کرده‌اند این نامه توسط برخی از دموکرات‌های یهودی برجسته و حداقل یک عضو رهبریت دموکرات (جیمز کلیبرن) امضا شده است.

کیت الیسون، یکی از نمایندگان دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا که در گذشته نیز حمایت خود را از عدم تحریم ایران اعلام کرده بود در بیانیه‌ای نوشت: تعداد زیادی از دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا علیه اقداماتی که می‌تواند دیپلماسی را تضعیف کند، متحد شده‌اند. مذاکرات با ایران پیچیده است و ما ممکن است نتوانیم دقیقا در عرض شش ماه به یک توافق نهایی دست یابیم ولی ما از هر زمان دیگری به هدف نزدیک‌تر شده‌ایم.

رویکردهای موافق تحریم

سناتور مارک کرک تنظیم کننده طرح تحریمی‌ایران به همراه سناتورهای جمهوریخواه، در واکنش به تهدید اوباما برای وتو کردن لایحه تحریم‌ها علیه ایران، تاکید کردند که بر مواضع خود استوار هستند. کرک گفت: «ناامید نیستم. رئیس‌جمهور این حق را دارد که هرکاری که می‌خواهد انجام دهد.» سخنگوی سناتور بنت نیز تاکید داشت که ارائه لایحه- و نه به رای گذاشتن آن- می‌تواند به مذاکرات کمک کند. سناتور بنت از تلاش‌های دیپلماتیک رئیس‌جمهور حمایت می‌کند و خواستار موفقیت وی در این زمینه است. سوال اصلی این نیست که ما چه زمانی به این لایحه رای می‌دهیم، بلکه این است که آیا ارائه آن می‌تواند به مذاکرات کمک کند یا خیر؟

بنت معتقد است که این اقدام کمک رسان خواهد بود. البته تمام سناتورها هم با به تعویق انداختن رای‌گیری موافق نیستند. دفاتر سناتور جیم اینهوف و مایک یوهانز تایید کردند که این دو سناتور خواستار به رای گذاشته شدن لایحه هستند. چند تن دیگر از سناتورها نیز تاکید کردند که تهدید اوباما مبنی بر وتو کردن این لایحه، باید به چالش کشیده شود. سناتورهای جمهوریخواه قصد دارند با اعمال فشار بر رهبر اکثریت سنای آمریکا وی را برای رای گیری درباره لایحه اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران متقاعد کنند. مارک کرک سناتور جمهوریخواه از جمهوریخواهان خواسته‌ تا با افزایش فشار بر هری رید رهبر اکثریت سنا رای‌گیری در خصوص طرح تحریم‌های ایران را انجام دهد.

جمهوریخواهان کنگره در لایحه ای کاملا بی ربط، خواستار رای به تحریم‌های جدید علیه ایران شدند. آنها در تلاش برای به رای گذاشتن لایحه‌ای که به عقیده بسیاری، آمریکا را در آستانه جنگ با ایران قرار خواهد داد، کار کنگره را با اختلال روبرو کرده‌اند. جمهوریخواهان نتوانستند رای به تحریم ایران را به عنوان بخشی از لایحه دفاع 2013 تصوب کنند و با آزردگی از این مساله، راهکار تحریمی‌سناتور باب منندز و مارک کرک را به جایگزین لایحه «مزایای کهنه سربازان» دموکرات‌ها که توسط سناتور «برنی ساندرز» تنظیم شده، اضافه کردند.

این لایحه که تحریم‌ها علیه ایران را در میانه مذاکرات این کشور و شش قدرت جهان، تشدید می‌کند در اصل از سوی لابی حامی‌اسرائیل در آمریکا (ایپک) حمایت می‌شود. ایپک از زمان آغاز مذاکرات به دلیل سیل مخالفان با تحریم، از اقدام خود عقب‌نشینی کرده است. سناتور «جری موران» با اعلام درخواست افزودن لایحه تحریم‌های ایران به لایحه ای دیگر، رای به قانون مقابله با تجاوز جنسی در ارتش را با مانع روبرو کرد. جمهوریخواهان کنگره همین درخواست را در مورد یک قانون دیگر مطرح کردند. میچ مک کانل، رهبر اقلیت جمهوریخواهان سنا گفت که تحریم‌های ایران در لایحه جایگزین جمهوریخواهان برای لایحه «مزایای کهنه سربازان» توسط سناتور برنی ساندرز پیشنهاد شده است.

مک کانل با اشاره به اقدامات جایگزین گفت: «ما ماه‌ها است که سعی داریم بحث و رای‌گیری در مورد لایحه تحریمهای ایران که از سوی کرک و منندز تنظیم شده را ارائه کنیم. ارائه این لایحه از نظر زمانی مهم است.» دان استوارت، سخنگوی مک کانل گفت: «این کار که از حمایت گسترده دوحزب برخوردار است باید انجام شود و ما از سنا می‌خواهیم که در این راستا اقدام کند.» مک کانل گفت: «برای جمهوریخواهان و دموکراتها مهم است که طرح تحریمهای ایران به رای گذاشته شود. این طرح در لایحه جایگزین ما گنجانده شده و امیدواریم که رهبر اکثریت سنا اگر اجازه ارائه اصلاحات را نمی‌دهد، در کنار ما قرار گیرد. ما طی هفته جاری بحثی طولانی در مورد لایحه کهنه سربازان و تحریم‌های ایران خواهیم داشت».

سناتور منندز در نشست سالیانه کمیته روابط عمومی‌آمریکا – اسرائیل در 12 اسفند در واشنگتن، گفت هنوز لایحه وضع تحریمهای جدید علیه ایران را بهترین راه برای مسلم ساختن عدم تولید تسلیحات اتمی‌و جلوگیری از عمل نظامی‌می‌بیند. منندز گفت نسبت به مقاصد ایران در مذکرات جاری «عمیقا مشکوک» است و بر این عقیده است که فرصت کافی برای وضع تحریم‌های جدید، پیش‌از آن که ایران بتواند تسلیحات اتمی‌تولید کند‌، وجود ندارد.

سناتور منندز گفت در چنین حالتی برای غرب فقط دو گزینه باقی می‌ماند: یک ایران اتمی‌یا عمل نظامی، و افزود به اعتقاد او با تصویب لایحه پیشنهادی برای وضع تحریم‌های جدید، می‌توان از این دو گزینه جلوگیری کرد. منندز، سناتور دموکرات نیوجرسی، و مارک کرک، سناتور جمهوریخواه ایلینوی، تهیه کنندگان اصلی لایحه ای هستند که تحریم‌های جدیدی را بر ایران، در صورت شکست مذاکرات بین‌المللی، برقرار می‌سازد. دولت اوباما با این لایحه به شدت مخالف است و می‌گوید اجرای آن مذاکرات حساسی را که جریان دارد به خطر می‌اندازد. رابرت منندز، معتقد است، مخالفان تحریم بیشتر از ترک میز مذاکره توسط ایران هراسناک هستند؛ ولی اشتباه می‌کنند، چون ایرانی‌ها با تحریم‌های بیشتر، صندلی مذاکره را رها نخواهند کرد.

ایران باید بداند، در شرایطی که در مسیر مذاکرات بخوبی از عهده تعهدات داده شده برنیاید، با جریمه‌های بیشتر و جدی‌تر روبرو خواهد شد. در اینصورت، از کشورها خواسته می‌شود که میزان نفت خریداری شده از ایران را کاهش دهند و تحریم‌های جدید؛ علیه بخش‌های معادن، مهندسی و ساختمان‌سازی ایران اعمال شود. «محمدجواد ظریف» در گفت‌وگو با «تایم» تأکیده کرده بود که تصویب تحریم‌های بیشتر، به معنای «مرگ مذاکرات» است؛ امّا به نظر من، خلاف این مسئله مصداق دارد(خلاف این مساله اتفاق افتاد)». جمله: «خلاف این مساله مصداق دارد»، به چه معناست؟

به این معناست که مذاکره‌کنندگان ایران از زمانی که توافقنامه ژنو را امضاء کردند تا برهه‌ای که به یک تفسیر مشترک از متن ابهام آلود ژنو رسیدند، حداقل 5 مرتبه با تحریم جدید یا اقدام برای تحریم جدید مواجه شدند؛ اما در مقام عمل، هیچ واکنش معناداری صورت نگرفت. اگر واکنش مناسبی بود، الآن شاهد تهدید به تحریم‌های بیشتر، آن هم توسط سنای آمریکا با اکثریت دموکرات‌ها؛ نبودند.

سناتور تد کروز که یکی از منتقدان اصلی سیاست دولت اوباما در قبال ایران بوده می‌گوید: «بسیار فجیع و خطرناک است که دولت اوباما همچنان در سوراخ بدون انتهای مذاکرات پیش می‌رود. ما در مورد کره شمالی نیز شاهد همین مساله بودیم که پیونگ یانگ آمریکا را ترغیب به توقف تحریمها کرد و در مقابل به سمت تولید سلاح هسته‌ای پیش رفت. با این حال باراک اوباما و جان‌کری همچنان تاکید دارند که این اشتباه را بار دیگر تکرار کنند.»

کروز نیز مانند بسیاری از راست‌ها از رئیس‌جمهوری آمریکا می‌خواهد که «شکست دیپلماتیک» خود را تصدیق کند و «به هری رید بگوید که در نهایت مجوز رای به ازسرگیری تحریمهای اقتصادی را صادر کند و به متحد ما اسرائیل نشان دهد که در دفاع اسرائیل از خود در برابر چنین تهدیدی، در کنارش خواهد بود.» شاید این همان کاری باشد که هرکسی در مواجهه با یک رقیب سرسخت انجام می‌دهد اما اوباما هرگز چنین نخواهد کرد. هدف وی تداوم این فرایند است و این یعنی فشارها بر اوباما برای ممانعت از هسته‌ای شدن ایران را باید کنار گذاشت.

اریک کانتور: رهبر جمهوریخواهان در مجلس نمایندگان آمریکا اعلام کرد آمریکا باید بار دیگر به کشوری تبدیل شود که رهبری دنیا را در دست گیرد. وی مدعی شد آمریکا زمانی که به تحریم‌های بیشتر نیاز بوده دیپلماسی را پیش گرفته است. وی گفت: «اگر به رهبران این کشور فرصت داده شود، اسرائیل را از روی زمین محو خواهند کرد و به سلاح هسته‌ای دست‌ خواهند یافت که این مساله تهدیدی برای همه کشورهایی خواهد بود که در برد آن قرار دارند.» وی همچنین از تلاشش برای جلب نظر دموکرات‌ها به منظور تصویب قطعنامه‌ای با هدف تبدیل شدن ایران به کشوری غیر هسته‌ای خبر داد.

برخی از اعضای جمهوریخواه کنگره نیز معتقدند که کشورهای 1+5 از ایران هیچ امضایی بابت هیچ تعهدی نگرفته اند و در حالی از 20 ژانویه بخشی از تحریم‌های ایران کاهش یافته که این کشور به لحاظ حقوقی هیچ تعهد نامه ای را امضا نکرده است. دولت اوباما فقط به دنبال توافق با ایران به هر قیمتی بود‌. تشدید تحریم‌ها در صورت عدم پای بندی ایران به توافق ژنو از هر امضایی موثرتر است و دولت ایران به خوبی از این موضوع آگاه است که در صورت عدم حصول به توافق نهایی و جامع در دوره 6 ماهه، چه پیش خواهد آمد.

شورای شهر لس‌آنجلس: شورای شهر لس‌آنجلس با تصویب طرحی، در 5 اسفند سرمایه‌گذاران در بخش انرژی ایران را از فعالیت و یا عقد قرارداد با دولت کالیفرنیا و حوزه‌های تابعه آن منع کرده است. بر این اساس، لس‌آنجلس نخستین شهر در ایالت کالیفرنیا خواهد بود که با «قانون قراردادهای» ایران که در سال 2010 در این ایالت به تصویب رسیده بود، همراه شده است.

وتوی قانونی یا وتوی تاخیری؟

در مورد دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در وین که از 18 فوریه از سر گرفته شده، مقامات نزدیک به مذاکرات همچنان مطمئن هستند که برخی از اَشکال توافق قابل دستیابی است. با توجه به برگزاری کنفرانس سالانه کمیته امور عمومی‌آمریکا و اسرائیل (ایپک) در واشنگتن در اوایل مارس که نخست‌وزیر اسرائیل نتانیاهو در آن سخنرانی کرد، دولت اوباما با انتقادهای شدیدی در مورد رویکردش روبرو شده است، اما کاخ سفید هم اکنون به صورت موفقیت‌آمیزی فشار بر تحریم‌های جدید علیه ایران را منحرف کرده است و در حال حاضر می‌تواند بواسطه این فشار سیاسی یک توافق نسبتا بی‌تشویش و راحتی را دنبال کند.

دولت اوباما، توانسته یک پیروزی متعادل و معقول را بواسطه متقاعدسازی پشتیبانان دموکرات تحریم‌های شدیدتر ایران به دست آورد، بدین صورت که این سناتورهای دموکرات مطرح کردن لایحه‌شان را با فرصت دادن به مذاکرات دیپلماتیک به تاخیر انداختند. مقامات وزارت خارجه اذعان دارند که آنها در یک فضای بسیار تردید آمیز در کنگره فعالیت می‌کنند و اگر تهران متوجه بشود که اینها تاکتیک‌های تاخیرانداز هستند، مطرح کردن دوباره پیشنهادهای تحریم‌ها با دستپاچگی (زمان و آمادگی کمتری) صورت خواهد گرفت.

در درون تیم مذاکراتی وزارت خارجه، خوش‌بینی محتاطانه‌ای مبنی بر اینکه یک توافق دست یافتنی است همچنان باور همگانی است که در برابر آن اغلب نظرات تحلیلی‌و‌سیاسی که بسیار بدبینانه هستند قرار دارد. سوال آزادی که توجه کمی را ‌به خودش جلب کرده است این است که اگر مذاکرات شکست بخورد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ پیش‌بینی می‌شود که یک سیاست مهار و تشدید تحریم احتمالا به عنوان یکی از اَشکال اِعمال زور (فشار) نظامی‌در پیش گرفته خواهد شد.

مقامات کاخ سفید، وزارت خارجه و پنتاگون، گفته‌اند که همچنان به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پایبندند اما قصد ندارند از ابزار نظامی‌ برای اجرای این هدف استفاده بکنیم. در عوض ترکیبی از زور از طریق تحریم‌ها و مشوق‌ها از طریق دیپلماسی را به کار خواهند برد. این مقامات نمی‌توانند وضعیتی را که مسوولش هستند به آسانی رها کرده و به آسانی پیروز نخواهند شد.

مقامات ایالات متحده اذعان دارند که ایالات متحده اراده و ابزار پافشاری بر نتیجه مدنظر خود را در قبال اجرای برنامه مشترک اقدام با ایران دارد هرچند شاید با ابهام همراه باشد. با توجه به نبرد دشوار با کنگره برای دفاع از برنامه اقدام مشترک و اجرای آن از بیستم ژانویه، فرارسی بیشتر تهران، هنوز زود است. راجع به توافق هسته‌ای اولیه به تهران، مقامات کاخ سفید به شدت علیه یک لایحه سنا- که از پشتیبانی قابل توجه حزب دموکرات برخوردار است- لابی گری می‌کنند و شرایط را برای مذاکرات فراهم آورده و معتقدند وضع تحریمهای جدید مذاکرات را به شکست خواهد کشاند. کاخ سفید امیدوار است علیرغم پشتیبانی اکثریت کنونی سنا از این لایحه، اقدام قانونگذاری را دست کم برای چند ماه به تعویق بیندازند.

ایران در سال 2014 یک دستور کار مهم و از نظر سیاسی بسیار داغ برای ایالات متحده خواهد بود. در حالی که مقامات دولتی در مورد مشکلات دستیابی به یک توافق نهایی با ایران که خواهان آن هستند هیچ گونه تصوری ندارند. اگر مذاکرات شکست بخورد ظهور رویکرد مهار را به جای اقدام نظامی‌پیش بینی می‌کنند. این موضوع بر روابط با اسرائیل و عربستان سعودی فشار بیشتری وارد خواهد آورد.

برخی از قانونگذاران دموکرات در آمریکا طی ماه‌های اخیر در خصوص مسئله تحریم‌ها علیه ایران و برخی موضوعات دیگر با کاخ سفید اختلاف نظر پیدا کرده‌اند و باراک اوباما قصد دارد تا پیش از انتخابات میان دوره ای کنگره در نوامبر 2014، از اختلافات موجود در حزب دموکرات بکاهد. قانون اساسی ایالات متحده به رئیس‌جمهور اختیار داده در صورت تشخیص خود و در جهت حفظ منافع ملی، مصوبات کنگره را وتو کند. روسای جمهور نیز بارها از این حق قانونی خود علیه کنگره استفاده کرده‌اند. اما این اختیار نامحدود نیست و کنگره می‌تواند متقابلاً با تصویب مجدد مصوبه خود، وتوی رئیس‌جمهور را سلب کند.

هر گاه دو سوم مجموع نمایندگان مجلس نمایندگان و سنا در یک جلسه مشترک، مخالفت خود را با وتوی رئیس‌جمهور در خصوص یک لایحه قانونی اعلام کنند، این لایحه جنبه قانونی و لازم‌الاجرا به خود می‌گیرد و رئیس‌جمهور ملزم به اجرای آن می‌شود. اما شیوه دیگری برای مخالفت با لوایح قانونی کنگره وجود دارد. بر اساس قانون، رئیس‌جمهور تنها 10 روز برای تائید یا مخالفت با مصوبات کنگره وقت دارد و اگر در این مدت اعلام نظر نکند، لایحه به صورت خود کار جنبه قانونی بخود می‌گیرد. ممکن است این فاصله 10 روزه با آخرین روزهای دوره دو ساله کنگره مصادف شود و عمر کنگره پیش از پایان مهلت 10 روزه به سرآید.

درچنین صورتی رئیس‌جمهور به جای استفاده از وتوی قانونی « Legal Veto » از وتوی تاخیری « Pocket Veto» استفاده می‌کند و عملا اعلام نظر خود را در خصوص لایحه مزبور به تاخیر می‌اندازد تا کنگره تعطیل شود. ویژگی عمده وتوی تاخیری این است که کنگره نمی‌تواند همانند وتوی قانونی با آرای دوسوم خود وتوی رئیس‌جمهور را باطل اعلام کند. به همین دلیل در آخرین روزهای حیات کنگره، روسای جمهور از وتوی تاخیری بارها استفاده می‌کند به این امید که در انتخابات بعدی با کسب موفقیت بهتر در کنگره، به استفاده از وتوی قانونی برای رد لوایح مزبور مجبور نشوند.

بر‌اساس قوانین کنگره، هر لایحه قانونی که در خلال فعالیت دو ساله کنگره به تصویب نرسد، در دوره بعدی کنگره باید از ابتدا فرآیند قانونگذاری را طی کند. چه بسا با تغییر توازن حزبی در کنگره لایحه مزبور موضوعیت خود را از دست بدهد. پیش‌بینی می‌شود همزمان با به پیش رفتن مذاکرات هسته‌ای در وین، حتی در صورت تصویب طرح تشدید تحریم‌های ایران، تصویب آن به آخرین روزهای کنگره کنونی (صد‌و‌سیزدهم) مقارن شود. کاخ سفید مطمئن است که می‌تواند موضوع ایران را در واشنگتن مدیریت کند.