دولت امروز و نقد دولت ديروز / مصطفي قرباني

پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي / در توصيه‌هاي پانزده‌گانه رهبر معظم انقلاب به دولت، تأکيد ويژه اي بر موضوع نقد وجود داشت. به گونه‌اي که دو مورد از اين پانزده مورد به اين موضوع اختصاص داشت. مقام معظم رهبري در اين زمينه هم دولت را به «رعايت سعه‌ي صدر و آرامش در قبال انتقادهاي منصفانه» و هم به «رعايت انصاف در انتقاد از اقدامات و سياست‌هاي دولت‌هاي گذشته» توصيه کردند. بنظر مي‌رسد انتقادهاي منتقدان و نوع واکنش رئيس‌جمهور و دولتمردان به اين انتقادها سبب شده تا رهبر معظم انقلاب اينگونه بر اين موضوع تأکيد کنند. در واقع، توصيه رهبر معظم انقلاب در اين خصوص به دولت اين است که همانگونه که انتظار داريد که منتقدان در نقد عملکرد شما جانب انصاف را رعايت کنند، شما نيز بايد در نقد عملکرد دولت گذشته منصافانه قدم برداريد. 

اما در ارتباط با مورد اول بايد گفت چون دولت به عنوان مجري قانون عهده دار اجراي بسياري از اموري است که به طور مستقيم و غير مستقيم با زندگي آحاد مردم در ارتباط است، طبيعي است که از سوي آنان مورد انتقاد قرار گيرد. حال، انتقاد از دولت هم هميشه به معناي زير سوال رفتن تلاش‌هاي دولت نيست، بلکه از نظرگاه منتقدان در فلان زمينه ممکن است خللي وجود داشته باشد که لازم است تا از طريق انتقاد، وجود اين خلل ها گوشزد شود. بنابراين، از همه انتقادها نبايد برآشفته شد، بلکه از ديدگاهي آسيب شناسانه نيز مي توان به نقدهاي منتقدان نگريست و از اين منظر مي توان انتقاد را به مثابه فرصت دانست. نکته ديگر اينکه در عملکرد هر فرد، مجموعه يا دولتي طبيعي است که نقاط ضعف و قوت فراوان وجود دارد و آنگاه که ما در جايگاه منتقد قرار مي‌گيريم و بناي نقد عملکرد آنها را داريم، بايستي جانب انصاف را رعايت کنيم.

با اين وجود، در انتقادات دولت کنوني از عملکرد دولت‌هاي گذشته گاه شاهد آن بوديم که جانب انصاف رعايت نشده است. در واقع، دولت به جاي آنکه از طرح ها و برنامه هاي خود براي ساماندهي به وضعيت کشور در حوزه هاي مختلف سخن بگويد در برخي موارد ترجيح داده است تا ضعف هاي دولت قبل را بازگو کند. اين امر هرچند از سوي دولت هاي گذشته نيز مسبوق به سابقه بوده است، اما بخوبي نشانگر ضعف در نظام برنامه ريزي کشور است، بدين معنا که چون در برنامه‌ريزي‌هاي دولت ها نگاه راهبردي وجود ندارد، دولت هاي بعدي کارهاي خود را در ادامه اقدامات دولت قبل تعريف نمي‌کنند و آنگاه که مصادر امور را در اختيار مي‌گيرند چون راهي را که اينان براي اداره و پيشبرد امور مملکت انتخاب مي‌کنند، بعضا تفاوت‌هاي فاحشي با دولت‌هاي قبلي دارد، بنابراين به جاي قدرداني و انتقاد منصفانه از عملکرد دولت‌هاي قبلي، بعضا به انتقادهايي دور از ضوابط روي مي‌آورند. اين موضوع هرچند به تعبير مقام معظم رهبري "ايرادي هم ندارد" و تا حدودي طبيعي به نظر مي‌رسد اما اين موضوع، علاوه بر اينکه از سرعت پيشبرد امور مي‌کاهد، زمينه ساز جدايي و چند قطبي سازي در ميان نيروهاي سياسي کشور نيز مي‌شود. بنابراين، بايستي با نگاهي راهبردي و کلان به امور نگريست تا در اين صورت، هر دولتي به جاي اينکه به تخريب اقدامات دولت هاي قبل از خود روي آورد، خود را ادامه دهنده راه آنان بداند. حال، اگر چه در گذشته اين نقص وجود داشته است اما در شرايط کنوني نيز نبايد همچنان اين روند ناقص را ادامه داد، بلکه بايستي با نگاهي راهبردي درصدد رفع اين نقيصه برآمد.