بازخوانى نگاه و اندیشه امام خمینى(ره) به هشت سال دفاع مقدس / رضا مهرعطا

پایگاه بصیرت، گروه حماسه و جهاد/ برخى حقایق به رغم اهمیت و عظمتى که دارند به دلیل کثرت تکرار یا گذشت روزگار و یا دلایل دیگرى، آن گونه که شایسته و بایسته است مورد توجه و بررسى قرار نمى‏ گیرند.

این امر در میان حقایق تکوینى نیز جارى است، مانند وجود خورشید، زمین، آسمان، وجود خود انسان و پدیده دیگرى که به دلیل کثرت دیدن یا ارتباط با آنها گویى اهمیت خود را از دست داده‏ اند.

در بین حقایق انقلاب اسلامى، دیدگاه‏هاى بلند، بزرگ و شگفت ‏انگیز امام راحل(ره) بعضاً همین گونه است. نسل‏ هاى جدید انقلاب، آنان که امام را ندیدند و در زمان ایشان نبودند، تا حدى طبیعى است که از این دیدگاه‏ها بى خبر باشند، چه رسد به بررسى و واکاوى یا مطالعه و تمرکز بر روى آنها که به راستى باید از آنها به عنوان "گنجینه انقلاب" نام برد؛ گنجینه‏ اى که گویى دست نخورده و بکر برجاى مانده و کسى نیز به سراغ آن نمى‏ رود و احساس نیاز نیز بدان نمى ‏کند!

اما نسل انقلاب نیز از این گنجینه غافل مانده و به لحاظ محتوایى از آن غبارروبى و غفلت‏ زدایى نمى‏ کند!

یکى از این دیدگاه‏ها، مسئله هشت سال دفاع مقدس است. بازخوانى نظرات امام راحل(ره) دراین باره حقیقتاً امرى ضرورى و بسیار آموزنده به شمار مى ‏آید. این تأکید به هیچ وجه از باب ارادت به امام نیست، بلکه به دلیل محتواى دیدگاه ایشان نسبت به جنگ و حقایق نهفته در آن است.

نگاه امام خمینی(ره) به جنگ

نگاه امام خمینى(ره) به جنگ داراى مؤلفه‏هاى خاصى است که به برخى از آنها اشاره مى‏ کنیم؛

1ـ جنگ اعتقادى

امام(ره) همواره به جنگ از دریچه "محتوایى" مى‏ نگریست و به همین دلیل، آن را "جنگ اعتقادى" مى ‏دانست: "جنگ ما جنگ عقیده است و جغرافیا و مرز نمى‏ شناسد و ما باید در جنگ اعتقادى‏مان بسیج بزرگ سربازان اسلام را در جهان به راه اندازیم..."(1)

"ما مى‏ گوییم تا شرک و کفر هست، مبارزه هست و تا مبارزه هست ما هستیم. ما بر سر شهر و مملکت با کسى دعوا نداریم. ما تصمیم داریم پرچم لا اله الاالله را بر قلل رفیع کرامت و بزرگوارى به اهتزاز درآوریم..."(2)

2ـ نگاه امام(ره) مقطعى نبود

نگاه حضرت امام به جنگ هیچ گاه مقطعى نبود، بلکه کلى، کلان و به روز بود. یعنى هم اکنون و در هر زمان زنده و بالنده است و روشنگر همیشگى راه و رسم انقلاب به شمار مى‏رود.

"من مجدداً به همه ملت بزرگوار ایران و مسئولین عرض مى‏کنم، چه در جنگ و چه در صلح، بزرگ‏ترین ساده ‏اندیشى این است که تصور کنیم جهانخواران خصوصاً امریکا و شوروى، از ما و اسلام عزیز دست برداشته ‏اند. لحظه ‏اى نباید از کید دشمنان غافل بمانیم. در نهاد و سرشت امریکا و شوروى کینه و دشمنى با اسلام ناب محمدى(ص) موج مى‏زند... ملتى که درخط اسلام ناب محمدى(ص) و مخالف با استکبار و پول‏پرستى و تحجرگرایى و مقدس‏ نمایى است، باید همه افرادش بسیجى باشند و فن نظامى و دفاعى لازم را بدانند؛ چرا که در هنگامه خطر ملتى سربلند و جاوید است که اکثر آن، آمادگى لازم رزمى را داشته باشند... و الا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند(3)

3ـ نگاه امام چند بعدى بود

امام(ره) هیچ گاه تجاوز عراق به ایران را صرفاً "نظامى" نمى‏ دانست، بلکه اولاً این تجاوز را از سوى استکبار مى‏دید، و ثانیاً آن را هم ه‏جانبه و چند بعدى برمى ‏شمرد: "همه مى‏ دانند که تحمل هشت سال فشار و سختى فقط براى اسلام عزیز بوده است؛ لذا مسئولین باید در دفاع از اسلام محکم‏تر از همیشه با تمام قوا در مقابل تجاوز نظامى، سیاسى و فرهنگى جهانخواران بایستند، چرا که امروز دنیاى استکبار خصوصاً غرب خطر رشد اسلام ناب محمدى(ص) علیه منافع نامشروع خود را درک کرده است..."(4)

براساس این دیدگاه عمیق باید اذعان کرد که جنگ ما پایان نیافته است، زیرا اگر جنگ نظامى تمام شد صرفاً یک بعد این تجاوز بوده و ابعاد دیگر همچنان ادامه دارد.

"همه مى‏دانند که ما شروع کننده جنگ نبوده‏ایم... و استکبار از همه کمین گاه‏هاى سیاسى و نظامى و فرهنگى و اقتصادى خود به ما حمله کرده است..."(5)

"من در اینجا به جوانان عزیز کشورمان، به این سرمایه‏ ها و ذخیره‏هاى عظیم الهى و به این گل ‏هاى معطر و نوشکفته جهان اسلام سفارش مى‏کنم که قدر و قیمت لحظات شیرین زندگى خود را بدانید و خودتان را براى یک مبارزه علمى و عملى بزرگ، تا رسیدن به اهداف عالى انقلاب اسلامى آماده کنید..."(6)

چه کسى عمق نگاه امام(ره) را درمى‏یابد؟

وجه دیگر "نگاه چند بعدى امام به جنگ" به واقع عمیق و پرشکوه است.

"امروز جنگ حق و باطل، جنگ فقر و غنا، جنگ استضعاف و استکبار و جنگ پابرهنه ‏ها و مرفهین بى ‏درد شروع شده است؛ و من دست و بازوى همه عزیزانى که در سراسر جهان کوله‏ بار مبارزه را بر دوش گرفته‏ اند و عزم جهاد در راه خدا و اعتلاى عزت مسلمین نموده‏اند، مى ‏بوسم..."(7)

"تنها آنهایى تا آخر خط با ما هستند که درد فقر و محرومیت و استضعاف را چشیده باشند. فقرا و متدینین بى‏ بضاعت، گردانندگان و برپادارندگان واقعى انقلاب ما هستند..."(8)

در این نگاه، عراق واقعاً حقیر و کوچک‏تر از آن است که ذکر شود! بلکه کسانى به جنگ ما آمده ‏اند که نه تنها ملت ایران بلکه همه بشریت را هدف خویش قرار داده و قصد دارند همه جهان را در سیطره استکبارى خویش قرار دهند.

اهداف جنگ

اهداف جنگ و به تعبیر صحیح ‏تر اهداف ما از دفاع مقدس وایستادن در برابر دشمنان در نگاه امام(ره) نیز بسیار متعالى و شکوهمند است. این اهداف نشان مى‏ دهد که آن مرد سترگ گویى مأموریتى الهى داشت تا زمینه ظهور بزرگ منجى عالم بشریت را در ابعاد بشرى و جهانى آماده سازد و هرگز به ابعاد انقلاب اسلامى  از جمله جنگ، به طور نازل و محدود نمى‏ نگریست (چنان که در عنوان "جنگ اعتقادى" نمونه‏ اى از آن را دیدیم).

الف: دفاع از اسلام

"همه مى‏ دانند که تحمل هشت سال فشار و سختى فقط براى اسلام عزیز بوده است..."(9)

"همه مى ‏دانند که ما... براى حفظ موجودیت اسلام در جهان، تنها از خود دفاع کرده‏ایم و این ملت مظلوم ایران است که همواره مورد حمله جهانخواران بوده است..."(10)

ب: ایجاد هسته‏هاى مقاومت در همه جهان

ما از خوانندگان فهیم درخواست مى‏کنیم از این به بعد، سخنان حضرت امام(ره) و ابعاد جهانى اندیشه و نگاه ایشان را با دقت و توجه بیشترى دنبال کنند:

"باید هسته‏ هاى مقاومت را درتمامى جهان به وجود آورد و در مقابل شرق و غرب ایستاد. شما درجنگ تحمیلى نشان دادید که با مدیریت صحیح و خوب مى‏ توان اسلام را فاتح جهان نمود. شما باید بدانید که کارتان به پایان نرسیده است."(11)

"من بار دیگر از مسئولان بالاى نظام جمهورى اسلامى مى‏ خواهم که از هیچ کس واز هیچ چیز جز خداى بزرگ نترسند و کمرها را ببندند و دست از مبارزه و جهاد علیه فساد و فحشا، سرمایه ‏دارى غرب و پوچى و تجاوز کمونیسم نکشند، که ما هنوز در قدم‏ هاى اول مبارزه جهانى علیه غرب وشرقیم..."(12)

ج: ایجاد حکومت بزرگ اسلامى

مرحله بعدى درنگاه امام، به وجود آوردن حکومت بزرگ اسلامى در جهان است:

"باید دولت جمهورى اسلامى تمامى سعى و توان خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید، ولى این بدان معنا نیست که آنها را از هدف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانى اسلام است منصرف کند..."(14)

"روشنفکران اسلامى همگى با علم و آگاهى باید راه پرفراز و نشیب دگرگون کردن جهان سرمایه ‏دارى و کمونیسم را بپیمایند و تمام آزادیخواهان باید با روشن بینى و روشنگرى راه سیلى زدن بر گونه ابرقدرت ها و قدرت ها خصوصاً امریکا را بر مردم سیلى‏ خورده کشورهاى مظلوم اسلامى و جهان سوم ترسیم کنند."(15)

"امروز جهان تشنه فرهنگ اسلام ناب محمدى(ص) است ومسلمانان در یک تشکیلات بزرگ اسلامى رونق و زرق و برق کاخ‏ هاى سفید و سرخ را از بین خواهند برد..."(16)

وظایف، تکالیف و مسئولیت‏ها

چنان که اشاره شد، نه تنها تحقق آرمان‏هاى بزرگ اسلامى درکلام امام خمینى(ره)، ممکن و شدنى و "تجربه شده" است، بلکه به عنوان "وظیفه" مورد تأکید قرار گرفته است.

الف: تشکیل بسیج 20میلیونى

"واجب است پیشکسوتان جهاد و شهادت در همه صحنه‏ها حاضر و آماده باشند... باید... تا رسیدن بر تشکل واقعى و حقیقى بسیج و ارتش بیست میلیونى کوشش نمود و در کنار این مسئولیت بزرگ... تا انقلاب اسلامى ما از نظر آفت‏ ها و تفرقه‏ ها و بى تفاوتى ‏ها محافظت گردد..."(17)

ب: حفظ کینه و خشم انقلابى در برابر دشمن

"جمهورى اسلامى ایران نباید تحت هیچ شرایطى از اصول و آرمان‏هاى مقدس والهى خود دست بردارد. ان‏شاءالله مردم سلحشور ایران، کینه و خشم انقلابى و مقدس خویش را در سینه‏ ها نگه داشته و شعله‏ هاى ستم‏سوز آن را علیه شوروى جنایتکار و امریکاى جهانخوار و اذناب آنان به کار خواهند گرفت، تا به لطف خداوند بزرگ پرچم اسلام ناب محمدى(ص) بر بام عالم قد برافرازد و مستضعفان و پابرهنگان و صالحان وارثان زمین گردند."(18)

ج: نشر اسلام در جهان

"مردم عزیز ایران که حقاً چهره منور تاریخ بزرگ اسلام در زمان معاصرند، باید سعى کنند که سختى‏ ها و فشارها را براى خدا پذیرا گردند، تا مسئولان بالاى کشور به وظیفه اساسى‏شان که نشر اسلام در جهان اسلام است برسند..."(19)

به راستی باید در این تعابیر تأمل کرد تا افق دید و درد شکوهمند و افتخارآمیز و بزرگ امام خمینى(ره) را اندکى احساس کرد و وظیفه خویش را در این زمان به خوبى درک نمود. بدیهى است اگر کسى از دریچه نگاه امام(ره) به این حقایق نگاه نکند، هضم آنها برایش آسان نخواهد بود.

سخن پایانى

به راستى دنیا براى روح بى قرار، متلاطم، انقلابى، آتشین و توفانى ایشان و اهداف سترگ، بلند و ساختارشکن جهانى آن رهبر بى‏بدیل و آن رجل آسمانى و آن مأمور الهى بسیار کوچک و تنگ بود. گویى طلیعه تمامى اهداف پیامبران و اولیاى حضرت حق را بر دوش گرفته بود و مى‏رفت تا دنیا را نیز به دنبال روح بزرگ خویش، زیر و رو کند و زمینه شکست کامل مستکبران و پیروزى نهایى مستضعفان را که باید مرتبه شکوهمند و آخرین آن به دست حضرت بقیه ‏الله الاعظم(عج) محقق گردد، فراهم آورد.

او پدر همه محرومان، مظلومان، و مستضعفان و پابرهنگان جهان بود و مى‏ خواست فرزندان خویش را از چنگال خون‏چکان جهانخواران نجات بخشد. اخگرى از آتش خشم نهفته در آن صاعقه آسمانى و رحمانى فرو افتاد و شعله‏ هایش دامان نحس ستمگران و مستکبران را فراگرفت... اما تقدیر الهى ـ که قطعاً از سر حکمت است ـ بر رفتن و رحلت پرشکوه او قرار گرفت؛ لیکن آرمان‏هایش همچنان پاى برجاست و پرچم انقلابش به دست خلف صالحش رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت الله خامنه ‏اى (مدظله العالى) در اهتزاز است و به زودى به ید یداللهى بزرگ منجى بشریت حضرت مهدى موعود ـ ارواحنا فداه ـ خواهد رسید. ان‏شاءالله.

مأخذ؛

مأخذ کلیه سخنان امام خمینی(ره) در این نوشتار عبارت است از پیام‏هاى ایشان در تاریخ‏هاى 29/4/67، 2/9/67، 2/1/68، مرداد 66، 26/6/67، 11/7/67، و 30/12/67.