جامعه شیعیان امریکا

* پروفسور تکیم! شما در آخرین کتاب‌تان به موضوع «جامعه شیعیان در امریکا» پرداخته‌اید. این اثر چه شاکله و مضمونی دارد؟

** آخرین کتابی که به نگارش درآورده‌ام «شیعه در امریکا» است. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه نیویورک منتشر شده است که مشتمل بر 5 فصل و یک مقدمه و مؤخره است.

در فصل اول کتاب به بررسی تاریخی حضور شیعیان در امریکا پرداخته‌ام. در فصل دوم مباحث هویتی شیعیان در امریکا و تنوع قومی و نژادی آنها را مورد بررسی قرار داده‌ام. در فصل سوم به تعاملات جامعه شیعیان و سنی‌ها در امریکا توجه کرده‌ام.

فصل چهارم کتاب «رهبری شیعه و امریکا» نام دارد و فصل پنجم را نیز به گستره فعالیت‌های شیعیان در امریکا اختصاص داده‌ام.

* چه ضرورتی باعث شد دست به نگارش این اثر بزنید؟

** یکی از دلایل و ضرورت‌ها این بود که بیشتر استادان و پژوهشگرانی که در مورد اسلام در امریکا کتاب نوشته یا تحقیقی را انجام داده بودند «تجربه شیعه در امریکا» را مورد غفلت قرار داده بودند.

به این معنا که آنچه در خصوص اسلام به نگارش درآمده بود از منظر مذهب اهل تسنن بود و شیعه در امریکا مورد مطالعه قرار نگرفته بود. در واقع تجربه شیعیان امریکا مورد غفلت قرار گرفته بود و کمتر از آن گفته‌شده‌بود. من در این اثر سعی کرده‌‌ام این نقیصه را جبران کنم و نگاهی جامع به موضوع داشته باشم.

* اما می‌دانیم که مطالعات و پژوهش‌هایی در خصوص شیعیان در امریکا وجود دارد؛ برای نمونه مطالعاتی درباره شیعیان لبنانی در امریکا انجام شده است و حاصل این پژوهش در قالب کتابی انتشار یافته‌است.

** درست است. مطالعات پراکنده از شیعیان وجود دارد. اما باید توجه داشت که این مطالعات به هویت کلی «شیعه» نمی‌پردازد. همان‌گونه که اشاره کردید مطالعاتی در خصوص شیعیان لبنان وجود دارد. منظور من هم همین است. به عبارت دیگر در مورد شیعیان اگر مطالعاتی هم هست مربوط به یک قوم و‌ نژاد خاص بوده است و شیعه در قالب کلی «هویت شیعی» در امریکا مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است.

من سال‌های زیادی است در این زمینه مطالعه و تحقیق می‌کنم و می‌دانم که مطالعه جامع و کامل و عمیق در خصوص جامعه شیعیان در امریکا وجود ندارد و مطالعات صرفاً محدود به یک قوم یا‌نژاد هستند و از حیث موضوع بررسی نیز یک یا چند موضوع مرتبط با شیعیان مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

بر این اساس، تلاش کردم با جمع‌آوری اطلاعات، داده‌ها، نظر سنجی‌ها، گفت‌وگو با گروه‌های مختلف شیعی و اعضای سازمان‌ها و نهادهای شیعی در امریکا تجربه شیعیان امریکا را مورد بررسی قرار دهم که حاصل آن، این اثر پژوهشی شد.

* یافته جدید شما در این تحقیق چه بوده است؟

** سعی کرده‌ام در این کتاب به تاریخچه حضور شیعیان در امریکا بپردازم. همچنین در این اثر به بررسی این موضوع پرداخته‌ام که شیعیان امریکا از چه ملیت‌هایی هستند.

مطابق تحقیقات و یافته‌های من در این اثر، حضور شیعیان در امریکا به اواخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد.

قرن بیستم شاهد افزایش ورود مهاجران مسلمان به سواحل امریکا بودیم. این واقعه نشان داد که اسلام محدود به کشورهای خاورمیانه و آسیای جنوبی نخواهد بود. در حال حاضر نیز گفته می‌شود که رشد اسلام در امریکا بیشتر از ادیان دیگر است.

در فصول دیگر این کتاب به بررسی هویت‌های قومی و نژادی شیعیان ساکن در امریکا پرداخته‌ام. این موضوع مورد مطالعه قرار گرفته که شیعیان امریکا از چه‌نژاد و قومیتی هستند.

باید توجه داشت که مسلمانان امریکا به لحاظ هویت‌های نژادی و قومی بسیار نامتجانس هستند. در واقع مسلمانان امریکا از قومیت‌ها و نژادها مختلفی هستند که تنوع آنها زیاد است.

بر این اساس، می‌توان گفت که شیعیان امریکا هویت «رنگین کمانی» دارند و از اقوام و گروه‌های مختلف تشکیل شده‌اند.

لذا این موضوع مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته که رابطه میان قومیت‌ها و نژادهای شیعی با یکدیگر از یک سو و با قومیت‌ها و نژادهای مذهب اهل سنت از سوی دیگر چگونه است.

یکی از موضوعات قابل توجه این اثر این است که به بررسی نقش و جایگاه علما و مراجع شیعه در میان شیعیان امریکا پرداخته شده است. در فصل آخر این کتاب به بررسی شیعیان سیاهپوست در جامعه امریکا پرداخته‌ام. همچنین در این فصل به اثرات حادثه 11 سپتامبر بر جامعه شیعیان در امریکا نیز توجه شده‌است.