حجاب؛ تجلی عقل در رفتار.../احسان کرمی

 سایت بصیرت؛ گروه فرهنگی/ یکی از علل بدحجابی، جهل وناآگاهی افراد است. جهل به معنای ناآگاهی یا ندانستن است.[1] اما از نظر اصطلاحی جهل دارای معانی فراوان و متفاوتی است. با توجه به این که علم به معنی آگاهی داشتن و دست یافتن به واقعیت­های خارج از ذهن است، جهل نیز به معنی نادانستن و دست نیافتن به واقعیت‌های خارجی خواهد بود.[2] البته به هرگونه ندانستی نیز جهل گفته نمی­شود، بلکه ندانستن زمانی تبدیل به جهل می‌شود که در کنارش امکان دانستن نیز وجود داشته باشد. [3]

در فرهنگ دینی؛ که از آیات قرآن کریم و روایات معصومین سلام الله علیهم اجمعین بدست می‌آید، عقل در مقابل جهل آمده است پس کاری که عاقلانه نباشد جاهلانه است.

از این رو ممکن است شخصی که دچار انحراف شده، از احکام پوشش و حجاب در اسلام و تأکید فراوان بر آن یا از اثر سوء و شوم ترک آن در دنیا و عذاب شدید آن در آخرت، جاهل باشد. جهل و ناآگاهی مردم از عوامل اصلی و اساسی در پذیرش بی بند و باری، ضعف اعتقادی و دینی است؛ تا دین و احکام آن به درستی برای انسان تفهیم نشود و تا این فهم درست با قلب آنها پیوند نخورد، زمینه‌ی پذیرش هر نوع بیماری روحی را دارند و به جرأت می­توان گفت علت العلل بدح مفاسد، جهل و نادانی است. از قبیل جهل به خدا، جهل به دین و فلسفه و احکام آن، جهل به خود، ارزش‌ها و استعدادهای ذاتی خود. از این رو حضرت علی^{(علیه السّلام)} می­فرمایند: «اَلجهلُ مَعدنُ الشّر؛ جهل معدن بدی‌هاست». ونیز «اَلجهلُ اَصلُ کُلُّ الشَّر؛جهل ریشه‌ی هر شری است».[4]

کسی که خود را نشناسد به هر شری تن در می­دهد، همین نادانی‌ از خود است که تبدیل به علتی تربیتی برای بدحجاب شدن بسیاری از دختران نسل انقلاب شده است. ناآشنایی پاره‌ای از خانواده‌های مسلمان با احکام و حدود حجاب و پوشش اسلامی‌، محرم و نامحرم، بی ­دقتی آنها در این مسأله و نیز بی­خبری از اهمیت و ضرورت حجاب، مضرات بی حجابی و ... یکی دیگر از علل بروز پدیده‌ی ابتذال در پوشش است. کم نیستند خانواده‌‌هایی که هنوز مرز دقیق محرم و نامحرم را نمی­شناسند. بر این ناآگاهی، بی­دقتی‌ها را هم باید افزود؛ همانطور که در جامعه‌ی امروز دیده می‌شود بسیاری از زنان مسلمان و نمازخوان با پای بدون جوراب در کوچه و در منظر نامحرم ظاهر می‌شوند، گویا تصور می‌کنند، همان گونه که در نماز، پوشیدن پا تا مچ واجب نیست، پوشاندن آن از نامحرم هم واجب نیست و یا با پیراهن آستین کوتاه در زیر چادر و یا بدون روسری برای خرید نان و سبزی و ... به خیابان می‌رود. نمونه‌های بسیاری از این بی­دقتی‌ها و کم­توجهی‌ها نسبت به حکم شرعی را می‌توان برشمرد. بی تردید اگر روزی آگاهی و آشنایی لازم به این دسته از مردان و زنان داده شود، یقیناً درصدد اصلاح رفتار، پوشش و خویشتن بر خواهند آمد. علاوه بر این‌ها، عدم فهم اهمیت و ضرورت مسئله‌ی پوشش حجاب، و بی خبری از عواقب سوء و ناگوار بی‌حجابی، خود مزید بر علت شده و به این مسئله دامن می‌زند. افراد بسیاری این مسئله را ساده و غیرمهم می­پندارند و به تبعات زیانبار آن توجه ندارند. رهبر معظم انقلاب در همین زمینه می­فرماید:

«... حجاب، ارزشی است منطبق با طبیعت انسان. شرع مقدّس اسلام هم برای این حدودی را معیّن و مشخّص کرده و کسانی که معتقد و مؤمن هستند، نمی شود که این‌طوری با حجاب برخورد کنند. البته ممکن است کسانی بی خبر و بی‌اطّلاع باشند؛ بایستی اینها را با حجاب آشنا کرد. من در همین سالهای اوّلِ انقلاب به‌وضوح دریافتم که بعضی از زنانی که محجّب هستند و خیلی قدر حجاب را نمی دانند، اینها اصلاً از حکم حجاب و فلسفه‌ی حجاب و فواید حجاب اطّلاعی ندارند؛ یعنی با اینها کمتر صحبت شده است... ». [5]

بنابر حدیث عقل و جهل، شخص باحجاب،‌ تعداد زیادی از لشکریان عقل را داراست. روایت معروف به «حدیث جنود عقل و جهل»[6] امام صادق^{(علیه السّلام)}؛ به صورت مفصل در مورد عقل و جهل و لشکریانی که هریک در اختیار دارند بیان فرمودند

 اما دلایل عاقل بودن شخص باحجاب:

 1- اولین دلیل عاقل بودن باحجاب،‌ اطاعت از خداوند است که امر به چهار نوع حجاب می‌کند (حجاب در نگاه، حجاب در گفتار، حجاب در پوشش و حجاب در رفتار)[7]

2- شکر و سپاسگزاری از نعمت‌های خداوند است که با رعایت حجاب، نعمت زیبایی خود را در مسیر رضای خداوند بکار می‌برد، اما شخص بی‌حجاب، نعمت زیبایی خود را کفران و ناسپاسی می‌کند و در مسیر نارضایتی خداوند بکار می‌برد.(شُکر نعمت، از لشکریان عقل؛ و کُفران نعمت؛ از لشکریان جهل است)

3- رعایت عفّت است.

4- شخص با حجاب، با حیاست (حیا از لشکریان عقل، و بی‌شرمی از لشکریان جهل است)

 5- با‌حجاب، باوقار است. (وقار از لشکریان عقل، و خفّت و سبُکی از لشکریان جهل است)

 6- با حجاب، زینت خود را می‌پوشاند و مستور می‌دارد، اما بی‌حجاب، زینت خود را به نمایش مردان نامحرم در‌می‌آورد. (سَتْر و پوشش از لشکریان عقل و تبرُّج و آشکار کردن زینت در مقابل نامحرم، از لشکریان جهل است)

امام علی علیه السلام می‌فرماید: «لَا عُدَّةَ أَنْفَعُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا عَدُوَّ أَضَرُّ مِنَ الْجَهْل؛ هیچ ذخیره‌ای سودمند‌تر از عقل در برابر حوادث سخت روزگار، نیست و هیچ دشمنی زیان‌آورتر از جهل نیست»[8]

 -------------------------------------

 پی نوشت­ها:

1.  اسماعیل بن حماد، جوهری، الصحاح، محقق محمد زکریا یوسف، ج 5، دارالعلم للملایین، بیروت، چاپ چهارم، 1990، ص349.
2.  نصیرالدین، طوسی، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 2، قم، البلاغه، 1375، ص 316.
3. محمد رضا، مظفر، المنطق، قم، اسماعیلیان، چاپ هشتم، 1378، ص41.
4. عیدالواحد، آمدی، غررالحکم، ج 1، ص173 و ص 205.
5.  بیانات در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سر دبیران نشریات دانشجویی- تاریخ4/12/77.
6. اصول کافی، ج‏1، ص20 تا 23.
7. سوره نور/آیه ‌31، احزاب/32.
8. بحار الأنوار، ج‏1، ص95.