اروپا شريك و دوست ايران نخواهد شد

(روزنامه جوان ـ 1394/06/18 ـ شماره 4622 ـ صفحه 2)

روابط ايران و اروپا در طول سال‌هاي پس از جنگ تحميلي فرازو فرودهاي گوناگوني داشته است و گاه از تقابل همه جانبه به همكاري‌هاي محدود‌ كشيده شده است.

در اين ميان در دوره‌هاي گوناگون نيز گفت و‌گوهايي بين دو طرف آغاز شده كه به نتايجي هم ختم و البته با زياده طلبي‌هاي طرف مقابل نقض شده است. در اين ميان بحران ساختگي هسته‌اي سبب شده روابط بين ايران و اتحاديه اروپا با چالش‌هايي روبه رو شود، اما حالا با رسيدن مذاكرات 12 ساله هسته‌اي به جمع بندي وين به نظر مي‌رسد دور جديدي از روابط دو طرف آغاز شده است. دو اتفاق مهم در طليعه اين دور از روابط جديد وجود دارد كه يكي از آنها سفر رئيس‌جمهور اتريش به ايران است كه اولين سفر يك مقام بلند‌پايه كشور اروپايي به تهران محسوب مي‌شود و نكته دوم آغاز گفت و گوهاي جديد ايران و اروپا در نيويورك است كه قرار است در مورد مهم‌ترين مسائل بين دو طرف تصميم‌گيري و براي آينده برنامه‌ريزي شود.

در اين ميان سؤال اصلي اينجاست كه آيا مي‌توان به اروپا به عنوان متحدي غير مستقل از امريكا تكيه كرد كه بتوان به آن به عنوان يك شريك استراتژيك نگاه كرد.

مرور رفتار‌هاي گذشته‌ ‌ثابت مي‌كند اروپايي‌ها به عنوان يك متحد هيچ گاه قابل اعتماد نبودند، چراكه عملاً در كنار سياست‌هاي استراتژيك امريكايي‌ها در مقابل برنامه هسته‌اي ايران حركت مي‌كنند.

اروپايي‌ها به سمت ايران هجوم آورده‌اند

در اين ميان شايد بد نباشد نگاهي داشته باشيم به سفر ديروز رئيس‌جمهور اتريش به تهران و توافقاتي كه بين دو كشور در چندين حوزه منعقد شده است. سفر رئيس‌جمهور اتريش اولين سفر يك مقام عالي رتبه اروپايي به تهران است كه پس از برجام عازم تهران مي‌شود، البته اتريشي‌ها به دليل ميزباني مذاكرات هسته‌اي علاقه‌مندي فراواني داشتند تا در توسعه روابط دو جانبه با ايران در صف اول قرار داشته باشند، كما اينكه اتريشي‌ها از اولين مشتريان گاز ايران بودند.

هاينتس فيشر رئيس‌جمهور اتريش در كاخ سعد‌آباد مورد استقبال روحاني رئيس‌جمهور اسلامي ايران قرار گرفت و بلافاصله پس از آن نشست مشترك هيئت‌هاي عالي رتبه آغاز شد كه در آن بر گسترش روابط دو كشور تا سال 2020 تأكيد شد تا ايران و اتريش يك نقشه راه مشترك براي گسترش روابط دو جانبه داشته باشند.

روحاني تنها در مورد سوريه سخن گفت

روحاني رئيس‌جمهور اسلامي ايران در نشست خبري مشترك با رئيس‌جمهوري اتريش به مسئله سوريه و بحران انساني در اين كشور اشاره كرد و گفت: همه كشورهاي منطقه و تأثيرگذار از جمله اعضاي اتحاديه اروپا بايد در اين زمينه تلاش كنند و ايران در كنار هر ميزي كه نتيجه آن امنيت، ثبات، استقلال و احقاق حقوق ملت سوريه باشد، حضور خواهد يافت.

روحاني با تأكيد بر اينكه آنچه براي تهران مهم است جان مردم سوريه و بازگشت آوارگان است، گفت: اين موضوع به نفع منطقه و جهان است و جمهوري اسلامي ايران وظيفه بزرگ بين‌المللي، منطقه‌اي، انساني و اسلامي خود مي‌داند كه در جهت جلوگيري از كشته شدن و آوارگي مردم بي‌پناه و مبارزه با تروريسم و بيرون‌راندن تروريست‌ها هر گامي كه لازم باشد بردارد.

رئيس‌جمهوري ادامه داد: بدون ترديد بازگشت آوارگان، ايجاد ثبات و دموكراسي خواست جمهوري اسلامي ايران است. براي ما مهم ميز مذاكره، شكل و طرف‌هاي حاضر در آن نيست، آنچه اهميت دارد، دستيابي به هدف مهم صلح و ثبات در منطقه حساس خاورميانه است. جست‌وجو براي يافتن راه حل مبارزه با تروريسم نبايد بر مباحثي نظير حمايت از فرد يا دولتي خاص متمركز شود چراكه سوريه كشوري داراي دولت است و در آن مخالفان و گروه‌هاي تروريستي وجود دارند اما اولويت كار در شرايط موجود صحبت كردن راجع به دموكراسي، تغيير در قانون اساسي و نحوه فعاليت گروه‌هاي موافق يا مخالف نيست بلكه اولويت امروز بحث درباره ميليون‌ها آواره و صدها هزار كشته است.

وي افزود: اولويت امروز بازگرداندن ثبات به اين كشور است در حالي كه پول نفت به جاي هزينه شدن در امور رفاهي مردم صرف كشتار آنها مي‌شود. آينده سوريه توسط آراي مردم اين كشور ساخته مي‌شود و مردم هستند كه نسبت به حكومت، آينده و شيوه رفتار دولتمردانشان تصميم خواهند گرفت و هيچ كشور و قدرت خارجي نبايد و نمي‌تواند نسبت به آينده اين كشور تصميم بگيرد.

همچنين دو كشور چند سند راهبردي را در حوزه‌هاي مختلف امضا كردند. يادداشت تفاهم همكاري زيست محيطي بين سازمان حفاظت محيط زيست ايران و وزارت فدرال كشاورزي، جنگلداري، محيط زيست و مديريت آب اتريش توسط وزير امور خارجه كشورمان و وزير كشاورزي اتريش به امضا رسيد. همچنين يادداشت تفاهم تشكيل هشتمين كميسيون مشترك همكاري‌هاي اقتصادي از سوي وزير صنعت، معدن تجارت كشورمان و معاون صدر‌اعظم و وزير علوم اتريش امضا شد.

در اين مراسم همچنين يادداشت تفاهم گفت‌وگوهاي سياسي بين وزارت امور خارجه ايران و وزارت فدرال در امور اروپا و وزير خارجه اتريش توسط دكتر ظريف و همتاي اتريشي خود امضا شد.

حقوق بشر و رژيم صهيونيستي اصلي‌ترين نقاط اختلاف

گسترش روابط سياسي و اقتصادي بين ايران و اروپا بدون شك مورد توجه نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران است و ذخاير وسيع ايران در حوزه‌هاي نفت و گاز و توانمندي‌هاي ايران مي‌تواند براي اتحاديه اروپا بسيار نافع باشد، كما اينكه بسياري از اتاق فكرها در حوزه مسائل استراتژيك به اين نكته اشاره كرده‌اند كه ايران مي‌تواند به عنوان وزنه‌اي مهم براي تأمين انرژي اروپا مورد توجه قرار بگيرد و از وابستگي آن به روسيه بكاهد.

اما در اين ميان اروپا نشان داده است كه نمي‌تواند متحدي قابل اعتماد براي ايران باشد كما اينكه در برخي مسائل مهم از جمله موجوديت رژيم صهيونيستي و مسائل مرتبط با حقوق بشر به طور كلي تفاوت‌هاي ماهوي بين ايران و اروپا وجود دارد. در جريان سفر معاون صدر اعظم آلمان به ايران نيز وي با يادداشتي در روزنامه بيلد به اين نكته اشاره كرد كه نگاه ايران به رژيم صهيونيستي مي‌تواند مانعي در جهت توسعه روابط ايران و غرب باشد و ايران بايد در اين باره نگاه خود را اصلاح كند كه اين مواضع به هيچ‌ عنوان با موازين و مفاهيم بنيادي نظام جمهوري اسلامي سازگار نيست.

اروپا شريكي لنگان براي ايران

در توسعه روابط ايران و اروپا بايد به اين نكته توجه كرد كه اتحاديه اروپا بيش از آنكه سياستي مستقل را تعقيب كند، تحت فشار امريكايي‌ها به سرعت سياست‌هاي خود را عوض خواهد كرد.

هر دو دور گفت و گو‌هاي ايران و اتحاديه اروپا تحت عنوان گفت و گوهاي انتقادي و سازنده با فشار و توطئه امريكايي‌ها عملاً به هيچ كجا نرسيد. گفت و گوهاي انتقادي در پي واقعه ميكونوس و رأي دادگاه برلين در مقصر شناختن مسئولان ايراني در آن كه با دخالت مستقيم امريكا و انگليس همراه بود به يك تشنج همه جانبه بين ايران و اتحاديه اروپا انجاميد.

اتحاديه اروپا تمام سفراي خود را به طور دسته‌جمعي از ايران فراخواند و البته پس از واكنش قاطع ايران و بعد از هفت ماه بار ديگر سفراي خود را به تهران بازگرداند.

دومين دور از گفت و گوهاي ايران و اتحاديه اروپا نيز در نهايت فرجامي بهتر از اولي پيدا نكرد و پس از مطرح شدن پرونده هسته‌اي ايران عملاً روابط ايران و اتحاديه اروپا به محاق رفت و هم اكنون نيز در بايگاني قرار دارد.

در طول مناقشه هسته‌اي، اتحاديه اروپا يكي از اركان تصميم‌گيري و تحريم‌ها عليه ايران بود و در سال 2011 تحريم‌هاي نفتي را عليه ايران تصويب كرد. حالا پس از برجام به نظر مي‌رسد روابط ايران و اروپا بار ديگر در مسير رشد قرار گرفته اما سؤال اينجاست كه آيا ايران و اتحاديه اروپا مي‌توانند به نقطه پاياني در مورد اختلافات خود برسند. تجربه تاريخي نشان داده است كه اروپا هيچ‌گاه شريك ايران نبوده و نتوانسته در جايگاه يك دوست بنشيند.

http://javanonline.ir/fa/news/738653

ش.د9402492