- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه همشهري ـ 1394/09/01 ـ شماره 6689 ـ صفحه 28)
* حزب عدالت و توسعه در انتخابات اول نوامبر توانست اكثريت لازم كرسي‌هاي پارلمان را براي تشكيل دولت به دست آورد، اين در حالي است كه به نظر مي‌آمد منتقدان به اردوغان در تركيه صداي بلندي پيدا كرده‌اند. چه چيزي پشت اين رأي بود؛ نااميدي مردم از شكل‌گيري ائتلافي ميان احزاب براي تشكيل دولت يا ترس از ناامني و بي‌ثباتي كشور؟ يا مي‌توان گفت كه از ژوئن تا نوامبر، محبوبيت حزب عدالت و توسعه در ميان مردم افزايش يافته است؟
** پس از آنكه حزب عدالت و توسعه در انتخابات رياست جمهوري ژوئن امسال براي نخستين بار پس از سال 2002، اكثريت را از دست داد، اين حزب مبارزه با برنامه و بسياري مؤثري را به راه انداخت كه البته يك عنصر امنيتي قوي را نيز در خود حمل مي‌كرد. بخشي از اين مبارزه، عليه حزب دمكراتيك خلق‌ها و پ.ك.ك تدارك ديده شده بود.
ابتدا عدالت و توسعه سعي كرد كه حزب دمكراتيك خلق‌ها را حزبي حامي پ.ك.ك معرفي كند. در پي اين اتهامات، بسياري از دفاتر حزب دمكراتيك خلق‌ها آتش زده شدند. همزمان دولت تركيه مبارزه بسيار مؤثري را عليه پ.ك.ك آغاز كرد تا به اين ترتيب فرايند صلحي كه خود اردوغان با عبدالله اوجالان، رهبر زنداني پ.ك.ك، آغاز كرده بود و يكي از موفقيت‌هاي اردوغان در دوران نخست‌وزيري‌اش به شمار مي‌رفت، پايان گيرد. اين درگيري‌ها موجي از خشونت و ناامني در تركيه ايجاد كرد و مردم تركيه را نگران امنيت‌شان ساخت.
همه اينها و به خصوص بمبي كه در آنكارا منفجر و موجب كشته شدن افراد زيادي شد، مستمسك ديگري براي حزب عدالت و توسعه شد. اردوغان در تبليغات انتخاباتي مرتب مي‌گفت كه اگر حزب عدالت و توسعه دوباره انتخاب مي‌شد، به اين معنا كه در انتخابات ژوئن اكثريت لازم را براي تشكيل دولت به دست مي‌آورد، اين ناامني‌ها هرگز اتفاق نمي‌افتاد. در واقع حزب عدالت و توسعه از تمامي اين اتفاقات، درگيري‌ها و خشونت‌ها به نفع خود بهره‌برداري كردند. بدبينان معتقدند كه حزب عدالت و توسعه و اردوغان، عمدا دوباره در مناطق كردنشين جنوب شرق كشور، جنگ عليه پ.ك.ك را آغاز كردند، پ.ك.ك و داعش را در يك رديف قرار داده و هر دوي آنها را «تروريست» خطاب كردند، براي اينكه مردم را از آنها بترسانند و راي‌شان را بگيرند كه موفق هم شدند.
* برخي از تحليلگران مي‌گويند كه اجتناب ساير احزاب از ائتلاف با حزب عدالت و توسعه باعث شد كه در اين 4 ماه كشور وارد يك دوره از خشونت و بي‌ثباتي شود. آيا اين موضوع و نيز درگيري‌هاي پ.ك.ك با دولت، در كاهش رأي احزاب رقيب حزب عدالت و توسعه مؤثر بود؟
** واقعيت اين است كه برخي از كردهاي محافظه‌كار كه در انتخابات ژوئن به حزب دمكراتيك خلق‌ها رأي داده بودند، در انتخابات اخير، راي‌شان را به حزب عدالت و توسعه دادند. دليلش هم اين بود كه آنها نگران از بين رفتن امنيت منطقه‌شان در جنوب شرق تركيه بودند و نمي‌خواستند بار ديگر جنگي كه در دهه 90 ميان دولت و پ.ك.ك رخ داده بود، از سر گرفته شود. بنابراين، امنيت يكي از دلايلي بود كه آراي حزب دمكراتيك خلق‌ها را تحت تأثير قرار داد.
درگيري‌هاي دولت و پ.ك.ك هم دليل ديگر بود. معلوم نيست كدام يك، دولت يا پ.ك.ك جنگ را آغاز كردند. به نظر مي‌آيد كه پ.ك.ك با كشتن چند افسر در تلافي به انفجار سوروچ كه گفته مي‌شد كار دولت بوده، جنگ را آغاز كرد. با اين حال كردها فكر مي‌كنند دولت جنگ را شروع كرده است و دولت هم فكر مي‌كند كه كردها. اما آغاز جنگ كار هر كسي بود، باعث شد كه صدها حمله هوايي عليه پ.ك.ك در شمال عراق انجام شود و در اين ميان فقط چند حمله كوچك عليه داعش در شمال سوريه صورت گيرد. به اين ترتيب، خشونت‌ها و ناامني در مناطق كردنشين تشديد و مردم هم براي امنيت‌شان نگران شوند.
* چه مسئله‌اي باعث تنزل آراي كردها در انتخابات ماه نوامبر شد. همانطور كه مي‌دانيد در انتخابات ماه ژوئن آنها 13 درصد آرا را به دست آورده بودند اما در انتخابات نوامبر، رأي آنها به 10 درصد كاهش يافت، آيا درگيري‌هاي ميان پ.ك.ك و دولت توليدكننده نگراني براي راي‌دهندگان و حتي برخي از شهروندان كرد در تركيه بود؟
** در واقع، وقتي كردها و پ.ك.ك مورد حمله قرار گرفتند، صلاح‌الدين دميرتاش، رهبر حزب دمكراتيك خلق، اظهارات تندي كرد؛ مثلا بعد از انفجار آنكارا، گفت كه ممكن نبوده داعش بدون حمايت دولت بتواند در آنكارا چنين انفجاري را ترتيب دهد. همچنين بعد از حملات عليه مواضع پ.ك.ك در شمال عراق گفت كه دولت با اين حملات قصد جلوگيري از موفقيت‌هاي ارضي و سياسي كردها را دارد. اين سخنان تند، باعث شد كه ترك‌ها در مورد نقش اين حزب در پارلمان دچار شك و ترديد شوند.
با اينهمه حزب دمكراتيك خلق توانست اندكي بيش از 10 درصد آرا را كسب كند. اگر آنها نمي‌توانستند اين 10 درصد را كسب كنند، ما احتمالا شاهد خشونت بيشتري بوديم. برخي از تحليلگران اميدوارند كه حالا و پس از اينكه اردوغان و حزب عدالت و توسعه، انتخابات را برده‌اند، اهتمام خود را دوباره روي اداره كشور بگذارند به جاي اينكه براي به دست آوردن راي، كشور را دچار ناامني و هرج و مرج كنند.
* در مورد آينده روابط كردها و به خصوص پ.ك.ك با دولت تركيه چه فكر مي‌كنيد؟ آيا حالا كه حزب عدالت و توسعه انتخابات را برده است و خيال‌شان از اين بابت آسوده شده، به آشتي مجدد با پ.ك.ك فكر نمي‌كنند.
** صلاح‌الدين دميرتاش هم اخيرا گفته است كه احتمالا گفت‌وگوهاي صلح دوباره از سر گرفته شود و اينكه پ.ك.ك پيشنهاد آتش‌بس داده است. فرايند طولاني صلح ميان دولت تركيه به رهبري اردوغان و پ.ك.ك در حال حاضر پايان يافته است. پس از اينكه دولت، پ.ك.ك را «تروريست» ناميد و آنها را دقيقا هم‌رديف تروريست‌هاي داعش قرار داد و حملات زيادي را عليه آنها در سراسر تابستان انجام داد، ديگر تقريبا شانسي براي شروع فرايند آشتيي مجدد با توجه به آنچه ميان آنها گذشته، وجود ندارد. در حال حاضر، حزب عدالت و توسعه با بردن انتخابات و كرسي‌هاي لازم براي تشكيل دولت، در موقعيت خوبي براي آغاز چنين گفت‌وگوهايي قرار دارد اما پس از محكوم و نيز بدنام كردن پ.ك.ك (و نيز اين ادعا كه ارتباط مستقيمي ميان پ.ك.ك و حزب دمكراتيك خلق وجود دارد)، اين امر كمي بعيد به نظر مي‌رسد. در واقع با ترسيم مبارزان پ.ك.ك به مثابه «دشمن» فرايند آشتي يا صلح، آسيب زيادي ديده است.
* آيا فكر مي‌كنيد كه دولت تركيه هميشه مي‌تواند مثل حالا، حضور جنگجوهاي داعشي را در كشورش تحت كنترل داشته باشد؟ در ماجراي نشست اخير گروه 20 در آنتاليا، درگيري‌هاي متعددي ميان پليس و جنگجويان داعش رخ داده است كه نشان مي‌دهد، آنها مي‌توانند هر وقت كه بخواهند از كنترل خارج شوند.
** بله. دولت ديگر نمي‌تواند حضور داعش را در داخل كشور كنترل كند و من فكر مي‌كنم اين موضوع در داخل كشور احساس مي‌شود و مردم اين را به خوبي فهميده‌اند. به محض اينكه تركيه اقداماتي در جهت سركوب داعش در پيش بگيرد، ما شاهد اعمال خشونت‌بار بيشتري در كشور خواهيم بود.
* آقاي اردوغان و نيز داوود اوغلو، نخست‌وزير تركيه پس از انتخابات گفتند كه بايد براي تغيير قانون اساسي آماده شوند. آيا آنها در اين راه حمايت مردم را دارند؟ و آيا با توجه به مخالفت‌هايي كه وجود دارد، آنها موفق خواهند شد؟
** اردوغان تاكنون در اين مورد صريح بوده و رودربايستي نداشته است. او گفته كه مي‌خواهد قانون اساسي را تغيير دهد و يكي از اهدافش هم افزايش اختيارات رئيس‌جمهوري است؛ پستي كه فعلا او در اختيار دارد. بسياري او را به دليل اين بلندپروازي و جاه‌طلبي‌اش، يك سلطان مي‌دانند. در حال حاضر هم حزب عدالت و توسعه و اردوغان به دليل اينكه انتخابات را برده و اكثريت لازم براي تشكيل دولت را به دست آورده‌اند، شانس زيادي براي اين كار دارند. مردم موافق اين تغيير نيستند. راي‌شان به عدالت و توسعه هم دلايل ديگري داشت، از جمله پرهيز از ناامني و بي‌ثباتي در كشور. اما مردم به هر دليلي به آنها رأي داده باشند، اردوغان و حزب عدالت و توسعه مصمم هستند كه اين كار را انجام دهند و شانس‌شان را امتحان خواهند كرد.
* در مورد سياست خارجي، اردوغان تاكنون در مورد سوريه و بشار اسد بسيار مصر بوده است؛ يعني به غير از بركناري اسد راضي نبودند. حالا تراژدي پاريس، احتمالا مواضع غربي‌ها را عليه داعش جدي‌تر كرده و تغييري در سياست‌شان نسبت به اسد ايجاد خواهد كرد. فكر مي‌كنيد اردوغان و تركيه حاضر هستند كه سياست‌شان را در اين خصوص تغيير دهند؟
** اردوغان و متحدانش مانند عربستان سعودي، قطر و آمريكا، در مورد بركناري اسد در سوريه بسيار جدي بودند، اما بيش از 4 سال است كه نتوانسته‌اند اين كار را انجام دهند. دليلش هم حمايت حزب‌الله، ايران و روسيه از اسد بوده است. اين سياست به طور غير مستقيم حتي باعث شده است كه اجازه داده شود گروه‌هاي راديكال‌تر مانند جبهه النصره كه به القاعده مرتبط است و داعش در سوريه تقويت شوند. حملات اخير در تركيه، اندكي باعث بيداري و آگاهي آنكارا از خطري كه داعش مي‌تواند در كشور ايجاد كند، شده است و تراژدي پاريس هم اين موضوع را ثابت كرد كه نگراني و ترس، واقعي و جدي است، به خصوص كه تركيه اخيرا هم به ائتلاف ضد داعش پيوسته كه حملات هوايي عليه اين گروه را ترتيب داده است. در نتيجه، اين احتمال وجود دارد كه تركيه به خطر حملات داعش در داخل تركيه توجه بيشتري بكند اما با اين حال، بعيد است كه اين خطر باعث شود سياست ضد اسد تركيه در سوريه تغيير پيدا كند.
ش.د9404188
