جنگ روسیه در سوریه از زاویه‌های متفاوت

(روزنامه جمهوري اسلامي - 1394/07/14 - شماره 10423 - صفحه 6)

"رئیس جمهوری روسیه در هفته‌های اخیر بارها غرب را متعجب کرده است: اول با استقرار هواپیماهای جنگی و تانک در سوریه، سپس با درخواست ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی ضد داعش و اخیرا با اعلام یک توافق تشریک اطلاعات با سوریه، عراق و ایران."

به گزارش «ایسنا»، تصمیم روسیه برای مداخله نظامی در سوریه اگرچه قابل پیش‌بینی بود اما واکنش رسانه‌ای زیادی را در پی آورد و غربی‌ها تلاش دارند تا هر یک به گونه این مداخله و حضور نظامی را تفسیر کنند. در این میان روزنامه آمریکایی واشنگتن پست در گزارشی می‌نویسد: «مقامات روسیه این اطلاعیه‌ها را به عنوان بخشی از کمپین جدید ضد داعش که بخش‌هایی از عراق و سوریه را تصرف کرده‌، منتشر کردند. یک سال پس از آنکه روسیه به خاطر نفوذش در اوکراین از سوی جامعه بین‌المللی در انزوا قرار گرفته بود، به نظر می‌آید که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با برنامه‌های جسورانه به صحنه جهانی باز می‌گردد.

مقامات و تحلیل‌گران می‌گویند، اما روسیه ظرفیت محدودی برای نفوذ در وضعیت ناآرام و آشوب زده خاورمیانه دارد. براساس نظرسنجی‌ها، مردم روسیه از اعزام تعداد بالای نیرو به سوریه حمایت نمی‌کنند و مقامات روسیه برای جلوگیری از اینکه به صورت اتفاقی با نیروهای آمریکایی و غربی در این منطقه درگیر شوند، بسیار محتاطانه عمل می‌کنند.

تحلیل‌گران می‌گویند، پوتین ممکن است رویکرد مشخص و دقیقی در مورد خاورمیانه نداشته باشد و به همین دلیل نمی‌تواند از فرصت‌ها برای استفاده از دیپلماسی یا زور استفاده کند.

روسلان پوخف، مدیر مرکز "تحلیل استراتژی‌ها و تکنولوژی‌ها" مستقر در مسکو و یکی از اعضای شورای عمومی وزارت دفاع روسیه می‌گوید: به قول ناپلئون بناپارت ابتدا وارد عمل می‌شویم، سپس ببینیم چی پیش می‌آید. فکر می‌کنم در اینجا نیز نوعی مشابهت با چنین گفته‌ای وجود دارد.

از طرفی اقدامات جدید پوتین بیانگر نگرانی‌های واقعی نسبت به منافع استراتژیکی کشورش است. روسیه با یک شبه نظامی‌گری سطح پایین ر منطقه شمال قفقاز مواجه است و به گفته مقامات امنیتی بیش از 2500 شهروند روسی در کنار تروریست‌های داعش می‌جنگند.

هنگامی که آن‌ها از سوریه و عراق به خانه‌های خود بازگردند، می‌توانند تهدید امنیتی در مناطق مختلف از جمله داغستان باشند؛ جایی که برخی شبه نظامیان تاکنون با داعش بیعت کرده‌اند.

در همین حال بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه همچنان یکی از آخرین متحدان مسکو در خاورمیانه محسوب می‌شود. دولت سوریه در سال جاری میلادی به سرعت مناطق تحت کنترل خود به ویژه در نزدیکی بندر لاذقیه را از دست داده و این امر هشداری برای مشاوران کرملین بوده است.

دیمیتری ترنین، مدیر مرکز کارنگی مسکو در مصاحبه‌ای تلفنی می‌گوید: داعش دشمن معنوی روسیه است و برای مسکو بهتر است که با این تروریست‌ها خارج از خاک روسیه درگیر شود.

او افزود: اما تمایل به مداخله در منطقه با حقایق موجود از جمله حضور نیروهای غربی و متحدانشان پیچیده شده است. آمریکا ائتلافی را رهبری می‌کند که هزاران حمله هوایی در سوریه انجام داده و واشنگتن در حال مسلح کردن تعدادی از مخالفان سوری است.

مسکو تلاش کرده با یک کمپین دیپلماتیک که در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به دست آمد، از برخوردهای بالقوه با غرب اجتناب کند. پوتین در نشست مجمع عمومی سازمان ملل خواستار ائتلاف جدیدی علیه داعش شد.

اقدام غیر منتظره پوتین در سوریه برایش یک دستاورد دیپلماتیک به همراه داشت و آن هم درخواست دیدار باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا با وی است که به خاطر مواضع مسکو در اوکراین از دیدار با پوتین پرهیز کرده بود.

اما پوتین و اوباما همچنان به شدت نسبت به دولت اسد اختلاف نظر دارند و دولت آمریکا تاکید دارد که به عنوان بخشی از قطعنامه پایان جنگ، بشار اسد باید عزل شود.

به گفته مقامات روسیه، آمریکا همچنین به دعوت مسکو برای پیوستن به مرکز تشریک اطلاعات که قرار است به همراه عراق، سوریه و ایران آن را در بغداد تاسیس کند تا مبارزات علیه داعش را هماهنگ کنند، بی‌اعتنایی کرده است.

وزارت دفاع روسیه هفته گذشته اعلام کرد، در حالی که تلاش‌ها برای ایجاد یک ائتلاف از اهمیت بسیاری برخوردار است اما به ارسال تسلیحات مدرن و سخت افزارهای نظامی به ارتش اسد نیز ادامه می‌دهد. روسیه سال‌ها است که با کشتی به دولت اسد تسلیحات ارسال کرده است. روسیه اخیرا اعلام کرد بسیج نظامی‌اش در سوریه ورای چنین ارسال‌هایی صورت می‌گیرد و به همین منظور دولت پوتین چندین هواپیمای جنگی، تانک‌، آتشبار و صدها سرباز به سوریه ارسال و اعزام کرده است.

امیل حکایم، یکی از کارشناسان خاورمیانه در "موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک" مستقر در لندن می‌گوید: اگر روسیه مداخله‌اش خواه مبارزه با داعش یا مبارزه با مخالفان سوری را که تهدیدی برای دولت اسد محسوب می‌شوند، افزایش دهد، دچار سردرگمی خواهد شد.

او افزود: حمایت روسیه به ویژه حمایت هوایی‌اش می‌تواند امتیازی برای اسد در این درگیری‌ باشد اما احتمالا قطعی و سرنوشت ساز نخواهد بود.

حکایم می‌گوید: فکر می‌کنم ما در خصوص نفوذ روسیه بر دولت بشاراسد اغراق کرده‌ایم. دولت سوریه شرکای نزدیکتری همچون ایران دارد که برای متحدش کمک‌های اطلاعاتی و تدارک نظامی فراهم کرده است.

شبکه‌های تلویزیونی روسیه پوشش خبری از خاورمیانه را افزایش داده‌اند و ظاهرا می‌خواهند مردم را برای مشارکت بیشتر کشورشان در این درگیری‌ها آماده کنند.

برخی تحلیل‌گران سیاسی می‌گویند: دولت مسکو از بحران سوریه استفاده کرده تا توجهات را از اوکراین دور کند؛ جایی که درگیری‌ها متوقف شده‌ اما پیشرفتی در راستای یک سازش سیاسی حاصل نشده است.

حتی برخی از افراد نزدیک به دولت روسیه نیز احتمالا از تمرکز متفاوت سیاست خارجه روسیه استقبال می‌کنند.

یکی از دیپلمات‌های سابق روسیه که خواست نامش فاش نشود می‌گوید: نخبگان، تصمیم گیرندگان و بسیاری دیگر از جنگ در اوکراین به شدت خسته شده‌اند.

با این حال تمایل مداخله نظامی روسیه در سوریه نسبت به تمایلی که در زمان الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و حمایت از جدایی طلبان شرق اوکراین داشت، کمتر است.

پایگاه نظرسنجی "مرکز لوادا" مستقر در مسکو اعلام کرد، تنها 14 درصد از روس‌ها به شدت یا تقریبا از مداخله نظامی مستقیم در سوریه حمایت می‌کنند، در حالی که 69 درصد مخالف یا به شدت مخالف مداخله نظامی هستند.

اما در مقابل در نظرسنجی که خردادگذشته صورت گرفت، 40 درصد از روس‌ها اعلام کردند، به شدت یا تقریبا از مداخله نظامی مستقیم در اوکراین حمایت می‌کنند.

دنیس ولکوو، یکی از تحلیل‌گران مرکز لوادا اذعان کرد: ممکن است به خاطر نفوذ شدید رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی دولتی، نظرسنجی‌ها در روسیه همانند نظرسنجی‌هایی که درخصوص اوکراین صورت گرفت به سرعت به حمایت از این مداخله تغییر یابد. اما تنها 21 درصد از روس‌ها می‌گویند که روسیه باید آوارگان سوری را قبول کند. این مساله کاملا مغایر با حمایت گسترده سال گذشته برای کمک به آوارگان اوکراین است.

او افزود: همدردی عمیقی بین مردم روسیه با مردم سوریه وجود ندارد. در اوکراین مساله راجع به کمک به مردم روس زبان بود اما در اینجا داستان اصلی این است که روسیه می‌تواند یکی از بازیکنان بین‌المللی بوده و مشکل را حل کند.»

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=64546

ش.د9402654