داعش هم به عنوان هدف به لیبی نگاه می کند و هم خواسته یا ناخواسته در جهت منافع کشورهای غربی حرکت می کند. از آنجایی که اخیراً شکست های سنگینی این گروه در عراق و وسوریه متحمل شده وهمچنین نیاز این گروه به جنگجویان خارجی از طریق دریا نیز باید میسر شود، لیبی می تواند گزینه مهمی برای آینده داعش باشد.
کشور لیبی به عنوان یکی از کشورهای دارای روحیه قومی و قبیله‌ای است که امروزه همین امر یکی از عوامل ظهور گروههای متکثری همچون گروههای تکفیری شده است.گروههای تکفیری همچون داعش دارای دو خصلت یا ویژگی بارز هستند:یکی حالت مک دونالدی (یعنی در هرجایی شعبه می زنند) و دوم حالت تلماسه ای(هرجایی زمینه آماده باشد، مهاجرت می کنند.) بنابراین ویژگی‌ها امروزه نیز داعش در کشور لیبی که فاقد دولت مرکزی و خلا امنیتی است، حضور پیدا کرده و توانسته بعضی مناطق این کشور را نیز اشغال کند. تحلیل حاضر در پی پاسخ گویی به این سوال است که علت حضور داعش در لیبی به چه دلایلی است؟ آیا داعش به عنوان هدف به لیبی می نگرد یا ابزاری در دست کشورهای غربی در رسیدن به منافع شان است؟
حضور داعش در لیبی را می توان بیشتر از لحاظ منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی تحلیل کرد. به طوری که:
1) محل حضور داعش در شهر "سرت" است. این شهر دارای چند اهمیت بالقوه است: الف) این شهر بزرگترین و با کیفیت ترین شهر لیبی است که امکانات زیادی از دانشگاه، رادیو و تلویزیون و سیستم پیشرفته شهری در آنجا مستقر است. ب) دارای ذخایر غنی نفتی است، به طوری که مهمترین میدان نفتی لیبی در این منطقه متمرکز است. ج) در مسیر دو شهر مهم و استراتژیک طرابلس(مرکز لیبی) و بنغازی(مرکز انقلابیون) قرار دارد و محل تقاطع بنادر نفتی لیبی با طرابلس است.
2) در لیبی دو گروه عمده فعالیت دارند: الف) گروه فجر لیبی وابسته به دولت طرابلس(موسوم به کنگره ملی یا مجلس پیشین) است. ب)گروه دوم ارتش ملی وابسته به دولت طبرق که نماینده دموکراتیک مردم هستند و در انتخابات 2014م رای آورده و برای فرار از دست شبه نظامیان به شهر طبرق در نزدیک مصر گریخته‌اند. فجر لیبی با محوریت طرابلس شامل نیروهای کنگره ملی، اخوان المسلمین، انصارالشریعه وابسته به القاعده می باشد. محل فعالیت این گروه ها در شمال غرب لیبی است.
ارتش ملی شامل نمایندگان جدید لیبی،دولت مستقر در طبرق و ارتش لیبی به فرماندهی خلیفه حفتر است. محل فعالیت آنها بنغازی در شرق لیبی است. سازمان ملل و کشورهای اروپایی عمدتاً از این گروه حمایت می کنند.
بنابراین با وجود عدم دولت واحد در لیبی و درگیری بین دو بازیگر اصلی(فجر و ارتش ملی)، بازیگر سوم(داعش) حضور خود را در این منطقه علنی کرد و توانست پیشروی های خوبی نیز در مناطق شمالی و غربی لیبی داشته باشد. علت حضور داعش نیز در مناطق غربی، منابع نفتی است.
3) داعش، لیبی را به عنوان آلترناتیوی برای عراق و وسوریه می نگرد. اگر روزی عمر داعش در این مناطق به اتمام رسید، لیبی بهترین محل برای ادامه فعالیت این گروه باتوجه به موقعیت بحری این کشور است.
در پاسخ به سوال دوم می توان این گونه پاسخ داد که :
داعش هم به عنوان هدف به لیبی نگاه می کند و هم خواسته یا ناخواسته در جهت منافع کشورهای غربی حرکت می کند. از آنجایی که اخیراً شکست های سنگینی این گروه در عراق و وسوریه متحمل شده وهمچنین نیاز این گروه به جنگجویان خارجی از طریق دریا نیز باید میسر شود، لیبی می تواند گزینه مهمی برای آینده داعش باشد. از سوی دیگر موقعیت ژئوپلتیکی لیبی، ذخایر عظیم انرژی، رقابت کشورهای غربی و سهم خواهی آنها، عدم وجود دولت واحد می تواند زمینه های حضور کشورهای غربی را به بهانه مبارزه با داعش در این کشور فراهم نماید.
لیبی کشوری است که می تواند در آینده زمینه ساز بسترهای مختلفی از لحاظ نظامی وسیاسی باشد. هرچند گزینه های نظامی در این کشور مسبوق به سابق است، احتمال دخالت نظامی در آینده در این کشور محتمل است. اما از آنجایی که کشورهای ذی نفوذ در منطقه شمال آفریقا هیچ کدام راضی به از دست دادن لیبی نیستند، تشکیل دولت وحدت ملی تضعیف شده و در مقابل جنگ طایفه ای از اولویت های مهم در این زمینه است.
