جبهه ضد ايراني آنكارا- تل‌آويو

(روزنامه جوان ـ 1394/10/05 ـ شماره 4708 ـ صفحه 6)

رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه كه تا چند سال پيش در حمايت از مردم بي‌گناه غزه در مقابل صهيونيست‌ها محبوب ملت‌هاي منطقه شده بود، با شروع بيداري اسلامي در جهان عرب با اقدامات مداخله ‌جويانه خود به تشديد تنش‌ها در منطقه دامن زد و با حمايت از تروريست‌ها در سوريه و عراق منفور مسلمانان شد و اين بار نيز بهبود روابط با اسرائيل را در دستور كار قرار داده است. تركيه كه پس از حمله نظاميان صهيونيستي به كاروان كمك‌هاي بشردوستانه تركيه (كشتي مرمره) به مردم غزه در سال 2010، سطح روابط ديپلماتيك خود با رژيم‌صهيونيستي را كاهش داده بود الان سعي در بهبود روابط با اسرائيل دارد. از سال 2010 تركيه همواره سه شرط عذرخواهي، پرداخت غرامت به قربانيان و پايان محاصره غزه از سوي رژيم‌صهيونيستي را براي بازگشت روابط به گذشته مطرح مي‌كرد ولي مخالفت صهيونيست‌ها با اين شروط مانعي بر سر راه عادي‌سازي روابط ايجاد كرده بود. رسانه‌هاي صهيونيستي اخيراً اعلام كرده‌اند كه نشستي محرمانه بين رئيس سازمان جاسوسي اسرائيل (موساد) و مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه در سوئيس برگزار شد كه نتيجه اين نشست دستيابي به برخي تفاهم‌هاي اوليه براي برقراري ارتباط بوده است.

احمد داوود اوغلو، نخست‌وزير تركيه نيز هفته گذشته در نشست اعضاي حزب عدالت و توسعه گفت: «ما شاهد برخي اقدامات مثبت اسرائيل در راستاي برداشتن محاصره نوار غزه و پرداخت غرامت بوده‌ايم. البته آنها موافق برداشته شدن كامل محاصره غزه نيستند اما به اين نتيجه رسيده‌اند كه مي‌توانند اين محاصره را به خاطر تركيه كمي كاهش دهند.» رويكرد جديد آنكارا در كنار ولع اعراب حاشيه خليج‌فارس براي ارتباط با تل‌آويو از شكل‌گيري جبهه جديدي از سازش تفرقه‌انگيز خبر مي‌دهد كه مي‌تواند به جنگ افروزي بيشتر در منطقه منجر شود. تلاش همه‌جانبه آنكارا براي نزديكي به رژيم‌صهيونيستي و پذيرش برخي خواسته‌هاي اين رژيم آن هم پس از پنج سال اختلاف نشان مي‌دهد كه در پس اين اقدام اهداف پشت پرده‌اي نهفته است.

تأمين نيازهاي گازي تركيه از اسرائيل

مشخص است كه بحران تركيه با روسيه و نياز هميشگي آنكارا به گاز رژيم‌صهيونيستي عاملي براي تحرك اردوغان در اين مورد بوده است. پس از سرنگوني جنگنده سوخو- 24 روسيه توسط تركيه در شمال سوريه تنش‌ها بين دو كشور تشديد شد و با اعمال تحريم‌هاي اقتصادي مسكو عليه آنكارا و ترس از قطع احتمالي گاز روسيه به تركيه سبب شد تا مقامات اين كشور به دنبال جايگزين‌هايي براي تأمين انرژي مورد نياز خود باشند. بيش از 50 درصد گاز تركيه از سوي روسيه تأمين مي‌شود كه در صورت قطع اين انرژي از طرف مسكو اقتصاد تركيه دچار بحران خواهد شد و به همين منظور، اردوغان به سمت نزديكي به اسرائيل گام برداشته است تا از تهديدات انرژي روسيه در امان باشد. آنكارا گاز رژيم‌صهيونيستي را برون‌‌رفت از اين معضل و فرصتي براي اصلاح مناسبات با تل‌آويو مي‌داند. از سويي، تركيه مي‌تواند با خط لوله انتقال گاز اسرائيل به اروپا نقشي كليدي و ژئوپلتيكي براي خود دست و پا كند؛ چراكه با اين اقدام اروپا نيز كه بر سر بحران اوكراين تنش‌هايش با مسكو افزايش يافته است، تاحدي از گاز روسيه بي‌نياز مي‌شود. با كاهش وابستگي اروپا به گاز روسيه با كمك تركيه، اردوغان از اين طريق مي‌تواند با فشار به مقامات اروپا روند عضويت خود در اتحاديه اروپا را كه سال‌هاست در روياي آن به سر مي‌برد، عملي كند.

مقابله با ائتلاف ايران و روسيه

هرچند تركيه و رژيم‌صهيونيستي در بحران سوريه منافع مشتركي دارند و هر دو با حمايت از تروريست‌ها خواهان سرنگوني دولت بشار اسد رئيس‌جمهور سوريه هستند و به دليل اختلافات سياسي تاكنون حاضر به تشكيل ائتلاف عليه محور مقاومت نشده‌اند ولي روند تحولات اخير به ناچار آنكارا و تل‌آويو را به سمت نزديكي با يكديگر سوق داده است. تركيه براي پيشبرد اهداف خود در سوريه به همكاري اطلاعاتي اسرائيل نياز دارد كه اين مسئله از طريق بهبود روابط ميسر است. طي ماه‌هاي گذشته شاهد تغيير موازنه‌ منطقه‌اي در سوريه به‌ واسطه‌ تشكيل ائتلاف چهارگانه متشكل از ايران، روسيه، عراق و سوريه هستيم و اين مسئله نگراني حاميان تكفيري‌ها را در پي داشته است. بالا گرفتن تنش‌ها بين تركيه و روسيه بر سر سرنگوني جنگنده روس، تركيه را بيش از پيش براي پيوستن به ائتلاف‌هاي حامي تروريسم مصمم‌تر كرده است. تركيه از اين نگران است كه حملات مؤثر روسيه به مواضع تروريست‌ها، همزمان با پيشروي نيروهاي مقاومت و آزادسازي برخي مناطق از دست تكفيري‌ها در سوريه تمام تلاش‌هاي اين كشور را براي سرنگوني دولت سوريه به باد خواهد داد و بدين ترتيب نفوذ ايران و محور مقاومت در منطقه افزايش خواهد يافت كه اين مسئله با خواسته‌هاي تركيه در تضاد است. همچنين نزديكي راهبردي عربستان با رژيم صهيونيستي، اردوغان را دچار ترس نموده است؛ زيرا اين نزديكي و تقويت جبهه عربي- عبري مي‌تواند توازن منطقه‌اي را به ضرر تركيه تشديد نمايد. به باور ناظران، تركيه سعي دارد با تقويت روابط خود با صهيونيست‌ها خود را به ائتلاف عربي – عبري نزديك كرده و جبهه حاميان تكفيري‌ها را در منطقه به خصوص در سوريه تقويت كند. بهبود روابط آنكارا- تل‌آويو همزمان با تشكيل ائتلاف ضد تروريسم به رهبري عربستان حاكي از جبهه‌بندي جديدي براي مقابله با محور مقاومت است.

اسرائيل به دنبال انزواي ايران

رژيم‌صهيونيستي نيز در نزديكي با تركيه به دنبال تأمين منافع خود است. رژيم‌صهيونيستي براي معرفي ايران به‌عنوان يك تهديد منطقه‌اي، به دنبال يك ائتلاف فراگير عربي- تركي- عبري در مقابل محور مقاومت است. اسرائيل كه از توافق هسته‌اي ايران نگران است و با اين ادعا كه كاهش تحريم‌ها و فشارهاي بين‌المللي به ايران مي‌تواند به تقويت نقش منطقه‌اي ايران منجر شود دست ياري به سوي كشورهايي كه با سياست‌هاي ايران همسو نيستند دراز كرده است. از اين رو، تركيه يكي از بهترين گزينه‌ها براي پيشبرد اين اهداف است كه دو طرف را در يك جبهه واحد قرار مي‌دهد. به باور برخي ناظران، رژيم‌صهيونيستي در صورت موفقيت در اين امر، ضمن به حاشيه راندن مسئله فلسطين، اصلي‌ترين دشمن خود يعني ايران اسلامي را در منطقه دچار انزوا و درگير جنگ‌هاي نيابتي خواهد نمود.

دور كردن تركيه از حماس

به نظر مي‌رسد، اسرائيل با نزديكي به آنكارا سعي دارد يكي از حاميان اصلي مقاومت فلسطين را از سر راه بر‌دارد. تركيه در بحبوحه اختلاف با رژيم‌صهيونيستي حمايت‌هاي خود از جنبش حماس را افزايش داده و حتي دفتري را براي اين گروه در خاك خود اختصاص داده است ولي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل با ابراز نگراني درباره فعاليت‌هاي حماس در تركيه، اين موضوع را مانعي در راه عادي‌سازي روابط با آنكارا عنوان كرد و از اين كشور خواست تا دفتر حماس در استانبول را تعطيل كرده و اعضاي اين گروه را از تركيه اخراج كند. نتانياهو گفته است: «ما مي‌خواهيم مطمئن شويم در خاك تركيه، فعاليت تروريستي عليه اسرائيل صورت نمي‌گيرد.»

كانال 10 رژيم‌صهيونيستي هفته گذشته در گزارشي اعلام كرد كه آنكارا موافقت كرده است فعاليت‌هاي حماس در خاك تركيه را محدود كند كه اخراج صالح العروري از اعضاي حماس از خاك تركيه در همين راستا انجام شده است. رژيم‌صهيونيستي به‌خوبي مي‌داند يكي از راه‌هاي فشار بر حماس براي تغيير روش اين گروه از مقاومت به ايجاد آتش‌بس بلندمدت در غزه، اردوغان و تركيه است و اين احتمال وجود دارد كه با عادي‌سازي روابط، اردوغان به حماس فشار وارد كند تا برخي شروط رژيم‌صهيونيستي را در مذاكرات آينده بپذيرد و اين براي صهيونيست‌ها اهميت بسزايي دارد. از سوي ديگر، در صورتي كه آنكارا بتواند به عنوان ميانجي در به نتيجه رسيدن مذاكرات صلح بين حماس و اسرائيل موفق شود، به‌عنوان بازيگر واسطه صلح و گفت‌وگو در فلسطين شناخته خواهد شد و از اين فرصت مي‌تواند براي امتيازگيري از صهيونيست‌ها و امريكا استفاده كند.

افزايش مانور بازيگري غرب

واضح است كه هر چه روابط تركيه و اسرائيل ارتقا يابد، زمينه‌هاي حضور و مانور غرب در منطقه نيز به مراتب بالاتر خواهد رفت. امريكا كه پس از توافق هسته‌اي نظم جديد امنيتي را براي مهار ايران طراحي كرده تلاش دارد همه متحدانش را در يك جبهه واحد قرار دهد. به همين خاطر، واشنگتن در يك‌سال گذشته تلاش‌هاي گسترده‌اي را در راستاي عادي‌سازي روابط تركيه و اسرائيل انجام داده است. همراهي تركيه و اسرائيل مي‌تواند در جهان عرب تأثيرات مهمي داشته باشد. با توجه به روابط گسترده امنيتي اعراب با تركيه و رژيم صهيونيستي، اتحاد دوطرف، مي‌تواند روند تحولات را به نفع غرب و متحدانش تغيير دهد.

به نظر مي‌رسد، رسيدن روابط تركيه با رژيم‌صهيونيستي به سطح راهبردي، جبهه‌بندي منطقه‌اي عليه محور مقاومت و مهار ايران را تشديد خواهد كرد. همكاري‌هاي گسترده تركيه با عربستان و اسرائيل در سوريه در حمايت از تكفيري‌ها نه تنها به روند مذاكرات صلح كمكي نمي‌كند بلكه به جنگ‌افروزي بيشتر در منطقه منجر خواهد شد.

http://javanonline.ir/fa/news/761703

ش.د9405426