مروری بر تحولات جهان عرب در یکسال گذشته

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1394/10/20 – شماره 10499 – صفحه 6)

فلسطین

11 دی ماه 1393؛ پس از اینکه محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین معاهده رم را امضا کرد و به موجب آن فلسطین به عضویت دیوان کیفری بین‌المللی درآمد، رژیم صهیونیستی درآمدهای مالیاتی این تشکیلات را بلوکه کرد و همین مساله موجب شد تا تشکیلات خودگردان فلسطین با بحران مالی شدیدی مواجه شود.

پس از این اقدام اسرائیل، عباس تهدید کرد که اگر اسرائیل بخواهد به مصادره درآمدهای مالیاتی فلسطین ادامه دهد به دادگاه کیفری بین الملل خواهد رفت. به دنبال تهدیدات مکرر مسئولان فلسطینی، رژیم صهیونیستی با تحویل درآمدهای مالیاتی فلسطین بدون هیچ کسری موافقت کرد.

26 اسفند؛ نتایج نهایی انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی پس از شمارش کامل آراء، نشان داد که حزب بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در این انتخابات با دستیابی به 30 کرسی از مجموع 120 کرسی از رقبای خود پیش افتاده است.

اتحاد صهیونیستی به رهبری اسحاق هرتزوگ که رقیب اصلی نتانیاهو محسوب می‌شد نیز با 24 کرسی و لیست مشترک عربی با 13 کرسی در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند. پیروزی مجدد نتانیاهو به معنای ادامه سیاست‌های خصمانه اسرائیل علیه فلسطینی‌ها، ادامه شهرک‌سازی‌ها، هتک حرمت مسجد الاقصی و تلاش برای یهودی کردن قدس بود.

سوم شهریور؛ محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و بیش از نیمی از اعضای کمیته اجرایی 18 نفره این سازمان کناره‌گیری خود را از کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) اعلام کردند. هدف از این استعفا، دعوت به تشکیل جلسه اضطراری "شورای ملی فلسطین" و انتخاب کمیته اجرایی جدید اعلام شد.

در حال حاضر بیشتر فلسطینی‌ها از عباس ناراضی هستند و خواهان این هستند که از ریاست تشکیلات خودگردان استعفا دهد.

24 شهریور؛ بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به پلیس این رژیم اجازه داد تا برای مقابله با پرتاب کنندگان سنگ به سمت آن‌ها تیراندازی کنند. در نتیجه صدور این مجوز درگیری‌های زیادی میان فلسطینی‌ها و نیروهای این رژیم رخ داد و چندین فلسطینی به دست این نیروها شهید شدند.

اول مهر؛ شهرک نشینان صهیونیست دو منزل در جنوب شهر نابلس را به آتش کشیدند که موجب کشته شدن یک کودک شیرخوار فلسطینی و بعدها شهادت پدر و مادرش شد. این حمله واکنش‌های متعددی را به دنبال داشت و با محکومیت جهانی مواجه شد.

در پی سوزانده شدن خانواده دوابشه به دست شهرک نشینان فلسطینی‌ها تظاهرات گسترده‌ای را در مناطق مختلف برگزار کردند و تنش میان اسرائیل و فلسطین هر روز بیشتر از روز قبل شد طوری که هنوز تنش و درگیری میان دو طرف ادامه دارد.

دوم مهرماه؛ در پی تجاوزات مکرر شهرک نشینان به مسجد الاقصی و شهادت چندین فلسطینی به دست نیروهای رژیم صهیونیستی محمود عباس نسبت به خطرات وقوع انتفاضه در فلسطین هشدار داد. افزایش درگیری‌ها پس از مدتی به انتفاضه قدس منجر شد که تاکنون بیش از 130 فلسطینی در جریان آن شهید شدند.

10 مهر؛ پرچم فلسطین برای نخستین بار بر فراز مقر سازمان ملل در نیویورک به اهتزاز درآمد. این اقدام یک ماه پس از موافقت مجمع عمومی سازمان ملل با برافراشتن پرچم فلسطین در مقر این سازمان صورت گرفت. 119 کشور به قطعنامه رای مثبت داده، 45 کشور هم رای ممتنع دادند. عباس این روز را روزی تاریخی و روز عزت و سربلندی فلسطینیان دانست.

25 مهر؛ در پی افزایش درگیری و تنش میان فلسطین و اسرائیل شورای امنیت نشست فوق‌العاده‌ای با هدف بررسی تنش‌ها و درگیری‌ها و اتخاذ تدابیری برای حمایت بین‌المللی از فلسطینی‌ها برگزار کرد.

29 مهر؛ بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل با هدف آرام کردن شرایط منطقه به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد. وی با بنیامین نتانیاهو، و روون ریولین، رئیس رژیم صهیونیستی، دیدار کرد و نسبت به استفاده مفرط از زور در قدس هشدار داد.

8 آذر؛ در پی اقدام اتحادیه اروپا برای درج شناسه کالا روی تولیدات شهرک نشینان در کرانه باختری، رژیم صهیونیستی تعامل با تمامی موسسات اتحادیه اروپا را که در تلاش‌ها برای پیشبرد روند صلح خاورمیانه مشارکت داشتند، به حالت تعلیق درآورد.

در طول سال جاری شاهد این بودیم که تنش میان فلسطین و اسرائیل شدت گرفت و دیگر فرصتی میان دو طرف برای ازسرگیری مذاکرات صلح خاورمیانه باقی نماند. اوضاع تا آنجا پیش رفت که فلسطینی‌ها انتفاضه دیگری را به راه انداختند و در این انتفاضه که هنوز ادامه دارد ده‌ها فلسطینی شهید شده‌اند. هرچند که این سال برای فلسطینی‌ها اتفاقات مثبتی نیز داشت از جمله اینکه بسیاری از کشورها فلسطین را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناختند. اکنون باید منتظر باشیم که آیا در سال جدید مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل ازسر گرفته خواهد شد یا خیر.

عربستان

سوم بهمن 1393؛ دفتر پادشاهی عربستان مرگ ملک عبدالله بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه این کشور را اعلام کرد. در همین روز عربستانی‌ها با ملک سلمان بن عبدالعزیز، به عنوان پادشاه جدید عربستان، مقرن بن عبدالعزیز به عنوان ولیعهد و محمد بن نایف به عنوان جانشین ولیعهد عربستان بیعت کردند.

نهم اردیبهشت؛ براساس دستورات پادشاه جدید عربستان مقرن بن عبدالعزیز "بنا به خواسته خودش" از سمت ولیعهدی برکنار و به جای او شاهزاده محمد بن نایف ولیعهد شد. محمد بن سلمان، پسر پادشاه عربستان نیز به عنوان جانشین ولیعهد تعیین شد.

براساس این دستورات همچنین سعود الفیصل از سمت وزیر خارجه کنار گذاشته شد و عادل الجبیر به عنوان وزیر خارجه جدید تعیین شد. پادشاه عربستان با این تغییرات راه را برای تعیین محمد بن سلمان به عنوان جانشین خود باز کرد.

دوم خرداد؛ وزارت کشور عربستان از حمله انتحاری به مسجد شیعیان در شهرک القدیح واقع در استان القطیف خبر داد. در این حمله انتحاری که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت دستکم 21 نمازگزار کشته شدند.

18 تیر؛ دفتر پادشاهی عربستان درگذشت سعود الفیصل، وزیر خارجه این کشور را که بیش از 40 سال در وزارت خارجه فعالیت داشته اعلام کرد. فیصل قدیمی‌ترین وزیر خارجه جهان محسوب می‌شد.

15 مرداد؛ انفجار انتحاری که مسجد ویژه نیروهای فوق‌العاده عربستان در شهر ابها واقع در جنوب این کشور را هدف قرار داده بود به کشته شدن 12 نیروی امنیتی و سه تن از کارکنان در این مسجد منجر شد.

20 شهریور؛ بیش از 100 زائر خانه خدا در حادثه دلخراش سقوط یک جرثقیل بزرگ در مسجد الحرام کشته شدند. بی‌کفایتی آل سعود و عدم توجه به مسائل ایمنی علاوه بر این حادثه در اواخر همین ماه تراژدی بزرگتری را رقم زد.

سوم آبان؛ بیش از 2000 زائر خانه خدا در نتیجه ازدحام در منا کشته و صدها تن دیگر نیز زخمی شدند. گرچه عربستان تعداد جان باختگان را 700 تن اعلام کرد اما منابع غیر رسمی حتی سخن از کشته شدن بیش از 7 هزار تن هم به میان آوردند.

وقوع دو حادثه خونین در مراسم حج مسئولان عربستانی را با انتقادهای گسترده‌ای در زمینه بی‌کفایتی و عدم توانایی برای اداره مراسم حج مواجه کرد.

سوم آذر؛ خانواده شیخ نمر باقر النمر، رهبر شیعیان عربستان اعلام کردند که دادگاه عالی عربستان و دادگاه تجدیدنظر حکم اعدام این روحانی شیعه را تایید و آن را به وزارت کشور و دفتر پادشاهی فرستادند تا ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان آن را امضا کند.

شیخ نمر از سوی مقامات ریاض به "تلاش برای ایجاد فتنه طائفه‌ای، حمایت از شورش در بحرین، حمل سلاح، و اطاعت نکردن از ولی امر" متهم شده است.

نمر النمر ژوئیه 2012 و در پی تایید تظاهرات شیعیان در استان القطیف که در فوریه 2011 برگزار شد، بازداشت شد.

8 آذر؛ احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه از تشکیل ائتلافی سه گانه میان ترکیه، قطر و عربستان در راستای "مبارزه با تروریسم" در سوریه خبر داد.

قطر، ترکیه و عربستان سه کشوری هستند که همواره موضعی خصمانه در قبال نظام سوریه اتخاذ کرده و بر برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهوری این کشور تاکید می‌کنند. دمشق این سه را حامیان اصلی تروریست‌ها می‌داند.

20 بهمن؛ برای نخستین بار در تاریخ عربستان زنان در انتخابات شورای شهر و روستا به عنوان نامزد و رای دهنده شرکت کردند و در این انتخابات توانستند کرسی‌هایی را به دست آورند.

23 آذر؛ عربستان خبر از تشکیل "ائتلاف اسلامی-نظامی ضد تروریسم" با مشارکت 34 کشور عربی و اسلامی خبر داد. تعدادی از کشورها از جمله سوریه، عراق، ایران و حزب‌الله لبنان از تشکیل این ائتلاف انتقاد کردند چراکه به عقیده آنها عربستان نیت واقعی و حسنه برای مبارزه با تروریسم را ندارد.

همانطور که دیدیم عربستان در سال گذشته با به راه انداختن جنگ خانمان سوز در یمن و کشتار یمنی‌ها و ائتلاف با ترکیه و قطر علیه سوریه، نقش خود را در مداخله در دیگر کشورهای عربی پر رنگ‌تر کرد.

باید به این مسئله اشاره کرد که محمد بن سلمان، پسر پادشاه عربستان در جنگ یمن و سیاست‌های عربستان بیشترین نقش را داشته است. عربستان برای رسیدن به هدف خود در سوریه یعنی براندازی نظام اسد دست به هر کاری می‌زند و بارها عادل الجبیر، وزیر خارجه این کشور تهدید کرده که اسد باید یا به روش مسالمت آمیز یا با جنگ کنار برود. دمشق معتقد است که عربستان با حمایت از مخالفان سوریه و تروریست‌های القاعده موجب طولانی شدن بحران می‌شود. باید منتظر باشیم تا ببینیم عربستان با همدستی هم پیمانانش در سال جدید میلادی چه خواب دیگری برای سوریه و یمن خواهد دید.

لیبی

7 بهمن؛ حمله افراد مسلح به طرابلس لیبی 10 کشته برجای گذاشت که از جمله کشته شدگان پنج تبعه خارجی بود. لیبی از زمان سرنگونی نظام معمر قذافی، دیکتاتور سابق این کشور صحنه درگیری‌های شدید میان شبه نظامیان است و از ناامنی و بی‌ثباتی رنج می‌برد.

25 بهمن؛ شاخه داعش در لیبی ویدیویی را منتشر کرد که در آن سر 21 قبطی مصری در این کشور توسط این گروه تروریستی از تن جدا شد. اعدام قبطی‌های مصری در لیبی توسط داعش واکنش‌های زیادی به دنبال داشت و مصر مواضع داعش در لیبی را بمباران کرد.

20 خرداد؛ تروریست‌های داعش که پیشتر کنترل فرودگاه شهر سرت لیبی را در دست گرفته بودند با اشغال نیروگاه تولید برق در غرب این شهر، شهر نفت‌خیز سرت را به طور کامل اشغال کردند.

23 آبان؛ پیتر کوک، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا از کشته شدن "ابونبیل العراقی" معروف به "وسام نجم عبدالزید العبیدی"رهبر داعش لیبی در یک حمله هوایی ارتش این کشور خبر داد. بنابر گزارش‌ها، ابونبیل که در حمله هوایی آمریکا در شهر درنه در شرق لیبی کشته شده همان کسی است که چند ماه پیش در ویدئوی مربوط به قتل قبطی‌های مصری به دست داعش سخن گفته و غرب را به حملات خونین تهدید کرده بود.

25 آذر؛ نمایندگان دولت طبرق و کنگره منحل شده لیبی در دور جدید مذاکرات در مراکش توافقنامه صلحی برای تشکیل دولت وفاق ملی تحت نظارت سازمان ملل امضا کردند.

چهارم دی ماه؛ شورای امنیت قطعنامه 2259 را که در راستای حمایت از توافق صلح بین گروه‌های لیبیایی بود، تصویب کرد.

در این قطعنامه از تمامی کشورها خواسته شده تا به لیبی در شکست داعش کمک کنند. شورای امنیت همچنین از دولت‌های طرابلس و طبرق خواسته با یکدیگر متحد شوند تا ثبات و صلح در این کشور برقرار شود.

لیبیایی‌ها که اواخر این سال توافق نامه صلح را امضا کرده‌اند امید دارند که در سال جدید شاهد امنیت و ثبات بیشتری باشند و دولتی در این کشور تشکیل شود که بتواند اوضاع را درست اداره کند و زمینه را برای از بین بردن تروریست‌ها در این کشور فراهم آورد.

تونس

28 اسفند 1393؛ در حمله داعش به موزه باردو در تونس 23 تن کشته و 40 تن دیگر زخمی شدند. از جمله کشته شدگان تعدادی از گردشگران خارجی بودند. داعش با برعهده گرفتن مسئولیت این حمله تهدید کرد که دست به حملات بیشتری علیه توریست‌ها در تونس خواهد زد.

6 تیرماه؛ حمله مسلحانه به گردشگاه شهر سوسه تونس به کشته شدن 38 گردشگر که اکثرا انگلیسی بودند منجر شد. داعش مسئولیت این حمله را برعهده گرفت. دولت تونس به دنبال حمله تروریستی سوسه در کشور وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد.

چهارم آذر؛ 14 تن ازنیروهای گارد ریاست جمهوری تونس در حمله‌ای به اتوبوسشان کشته شدند. داعش مسئولیت این حمله را نیز برعهده گرفت.

بحرین، کویت

25 خرداد؛ شیخ علی سلمان، دبیرکل جمعیت الوفاق بحرین که به اتهامات ساختگی از جمله تحریک مردم به خشونت علیه نظام بازداشت شده بود به چهار سال حبس محکوم شد.

مردم بحرین تظاهرات گسترده را در محکومیت بازداشت شیخ علی سلمان برگزار کردند و تظاهرات در این کشور همچنان ادامه دارد. بسیاری از نهادهای حقوق بشری بین‌المللی از جمله عفو بین الملل بارها خواهان آزادی شیخ علی سلمان شده‌اند.

6 تیر؛ انفجار انتحاری در مسجد امام صادق(ع) در کویت 27 کشته و 227 زخمی برجای گذاشت. این حمله که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت با محکومیت‌های گسترده جهانی مواجه شد. به دنبال این حملات تروریستی کویت تدابیر امنیتی خود را تشدید کرد.

اردن، امارات

13 بهمن 1393؛ داعش ویدیویی را منتشر کرد که صحنه سوزاندن معاذ الکساسبه، خلبان اسیر اردنی را در داخل یک قفس آهنی نشان می‌داد. معاذ الکساسبه، خلبان اردنی در آذر 1393 و زمانی که جنگنده F-16 وی در سوریه سقوط کرد، توسط تروریست‌های داعش به اسارت گرفته شد.

وی تنها خلبانی در ائتلاف تحت رهبری آمریکا بود که توسط داعش به اسارت گرفته شد. به دنبال این اقدام اردن به "جنگ بی‌امان" علیه داعش تهدید و حملات خود را علیه این گروه تروریستی تا مدتی تشدید کرد.

اول آذر؛ در نخستین جلسه از شانزدهمین دوره از مجلس فدرال امارات نمایندگان اماراتی "امل عبدالله جمعه کرم القبیسی" را به عنوان رئیس مجلس فدرال انتخاب کردند و این برای نخستین بار در جهان عرب بود که یک زن به عنوان رئیس مجلس معرفی می‌شد.

سودان، سومالی

12 فروردین؛ کمیته عالی انتخابات سودان از پیروزی دوباره عمرالبشیر با 5/94 درصد آرا در انتخابات ریاست جمهوری این کشور خبر داد. انتخابات ریاست‌جمهوری سودان از سوی بیشتر احزاب سیاسی اپوزیسیون تحریم شده بود.

18 آذر؛ پس از افزایش تنش‌ها میان گروه‌های تندرو الشباب و داعش، این گروه تروریستی برای نخستین بار کنترل مناطقی در جنوب سومالی را به دست گرفت.

با توجه به تمامی این رخدادها می‌بینیم که خطر تروریسم هر روز مانند غده‌ای سرطانی در تمامی منطقه پخش می‌شود و حتی به اروپا و امریکا نیز رسیده است. هر روز تعداد زیادی از مردم منطقه در جریان حملات انتحاری و انتقام جویانه کشته می‌شوند. نقش منفی عربستان در منطقه با سیاستی که در قبال یمن در پیش گرفت آشکارتر شده است. سیاست خصمانه این کشور علیه سوریه نیز دیگر از چشم کسی پنهان نیست.

هرچند که داعش عامل اصلی ناامنی در منطقه محسوب می‌شود اما سیاست کشورهایی همچون عربستان، قطر و ترکیه که همواره مشغول مداخله در امور منطقه هستند در این ناامنی و بی‌ثباتی نقش زیادی داشته است. این کشورها بجای خشکاندن منابع تروریسم به حمایت از گروه‌های تروریستی می‌پردازند و خود را در کشتار مردم منطقه شریک می‌کنند. باید منتظر حوادث آینده در سال جدید باشیم و امید است که سال جدید میلادی سال امنیت و صلح برای منطقه باشد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=76523

ش.د9405551