پافشاري بر ماندن استراتژي اصلاح‌طلبان

(روزنامه شرق – 1394/11/08 – شماره 2507 – صفحه 1)

گروه سياست: فرایند رسیدگی به اعتراضات کاندیداهای ردصلاحیت‌شده، در حالی ادامه دارد که نشانه‌ای از گشایش قابل‌توجهی در این مرحله وجود ندارد. هرچند هنوز تصمیم جمعی اصلاح‌طلبان درباره تاکتیک انتخاباتی در موقعیت فعلی به طور رسمی اعلام نشده، اما موضع‌گیری‌های چهره‌ها و تشکل‌های اصلاح‌طلب در روزهای اخیر، محورهای مشترکی دارد که از دل آن می‌توان گوشه‌هایی از راهبرد انتخاباتی اصلاح‌طلبان در شرایط سخت را دریافت.

روز گذشته محمدرضا عارف، رئیس شورای سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان، در پیامی جوانان را به حضور و فعالیت در انتخابات پیش‌رو دعوت کرد.

پیام عارف در شرایطی که هنوز برای شورای سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان، مشخص نشده با چه گزینه‌هایی می‌توانند در انتخابات پیش‌رو شرکت کنند، فقط یک معنی دارد و آن هم اینکه اصلاح‌طلبان تحت هر شرایطی در انتخابات حضور دارند. چراکه در غیر این صورت، دعوت برای حضور پرشور در انتخابات، بی‌معنا می‌شد. در پیام عارف خطاب به جوانان آمده است: «از جوانان عزیز و متعهد و پرتلاش انتظار دارم با امید و آرامش از حداکثر توان خود برای برگزاری انتخاباتی هر‌چه باشکوه‌تر و با مشارکت حداکثری مردم عزیز کشورمان استفاده کنند. امیدوارم خداوند توفیق بیشتر به این آینده‌سازان کشورمان عطا فرماید». دعوت عارف از جوانان برای حضور باشکوه در انتخابات، وقتی با توصیه به حفظ آرامش، همراه می‌شود، معنای دومی را نیز با خود به همراه دارد: «بدنه اجتماعی جوان اصلاح‌طلب از وضعیت پیش‌آمده، ناراضی هستند».

اما این تنها پیام صادرشده از سوی اصلاح‌طلبان نبود. چنان‌که روز گذشته غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، هم در گفت‌و‌گو با «ایلنا»، درخصوص رد صلاحیت‌ها با تأکید بر اینکه نفس انتخابات بسیار مهم است، گفت: «در هیچ شرایطی حتی اگر نیروهای اصلاح‌طلب رد صلاحیت شوند، در مقابل ناملایمتی‌ها نباید قهر کرده و انتخابات را‌‌ رها کرد. تنها ابزار حل مسالمت‌آمیز اختلاف‌های درون کشور، انتخابات است و اگر آن را حذف کنیم، معنی آن این است که اختلاف سلیقه‌ها باید با روش‌های غیردموکراتیک حل شود». کرباسچی البته در ادامه به موضوع رد صلاحیت‌ها هم اشاره کرد و با بیان اینکه رد صلاحیت‌ها همواره در طول این سال‌ها وجود داشته، گفت: «البته رد صلاحیت‌ها هیچ‌گاه به گستردگی این‌بار نبود. ثبت‌نام‌کننده‌ها نیز در این دوره، تعدادشان زیاد بود که بخش عظیمی از آنها عدم احراز صلاحیت شدند که امیدوارم این مسئله فقط درباره یک جناح خاص نباشد؛ البته بنا بر آنچه خودشان اعلام کردند، فرصت کافی برای بررسی احراز صلاحیت‌ها نداشته‌اند».

اما تنها عارف و دبیرکل کارگزاران نبودند که دیروز هرگونه قهر با صندوق‌ها را منتفی اعلام کردند؛ مسعود پزشکیان، نماینده اصلاح‌طلب فعلی که تنها اصلاح‌طلب تأیید‌صلاحیت‌شده در تبریز برای انتخابات آتی است، نیز روز گذشته در گفت‌وگو با «ایلنا»، بر این نکته تأکید کرد و گفت: «حضور در انتخابات یک اصل است و نباید با صندوق رأی قهر کنیم». او درباره اینکه با شرایط فعلی و بدون داشتن کاندیداهای اصلی، چگونه باید وارد عرصه انتخابات شد هم تصریح کرد: «درخصوص اینکه باید با چه راهکاری با محدودیت‌هایی که پیش‌روی مشارکت ما به‌وجود می‌آید، روبه‌رو شویم هم، باید بگویم نهایتا باید بر اساس شرایط، موقعیت، داشته‌ها و کسانی که حضور دارند، تصمیم‌گیری کنیم».

پرسش از شورای نگهبان به جای اعتراض

اما در کنار این دعوت‌های عمومی برای حضور مردم در انتخابات، بخش دیگری از سخنان این‌روزهای اصلاح‌طلبان، سؤالاتی است که درباره علت رد صلاحیت‌ها مطرح می‌کنند. سؤالاتی که حامل برخی از انتقادات بدنه اجتماعی آنهاست و البته تلاش می‌شود با ادبیاتی مطرح شود که از آن، اتهاماتی مانند «حمله به شورای نگهبان» دامن‌گیر اصلاح‌طلبان نشود. غلامحسین کرباسچی در گفت‌وگوی دیروز خود، دراین‌باره گفته است: «اگر مردم احساس کنند رد صلاحیت‌ها توجیهی نداشته، قطعا دلسرد می‌شوند. امیدواریم بررسی صلاحیت‌ها به گونه‌ای باشد که شرکت مردم در انتخابات را کاهش ندهد». او همچنین در ادامه افزوده: «باید دلایل رد صلاحیت‌ها برای افکار عمومی روشن شود. گاهی فردی تخلف کرده و از صلاحیت افتاده است؛ این عجیب نیست، اشکال این است که آنچه دلیل رد صلاحیت‌ها عنوان می‌شود، برای مردم و خود کاندیدا‌ها توجیه نمی‌شود؛ مثل آقای مطهری که نسبت به وی و خانواده‌اش کوچک‌ترین شبهه‌ای وجود ندارد».

کرباسچی با تأکید بر اینکه نمایندگی برای هیچ‌کسی معصومیت نمی‌آورد، گفته: «ممکن است برخی از نمایندگان در سال‌های گذشته تخلفاتی مرتکب شده باشند. اما این طبیعی است که از شورای نگهبان بخواهیم دلیل رد صلاحیت‌ها بیان شود و در افکار عمومی مشخص شود عدم التزام به اسلام و نظام و ولایت فقیه یعنی چه؟ مشکل این است که این موارد به افکار عمومی توضیح داده نمی‌شود و شورای نگهبان خود را مقید به ارائه توضیح قانع‌کننده به مردم و داوطلبان نمی‌بیند و این باعث می‌شود حرف‌و‌حدیث‌هایی به وجود بیاید».

آیا رسیدگی به همه اعتراض‌ها ممکن است؟

مسعود پزشکیان هم در راستای همین پرسشگری به جای اعتراض و در ادامه گفت‌وگوی روز گذشته خود، به گستردگی رد صلاحیت‌ها و نقدهای وارد بر آن اشاره کرده و با طرح سؤالي درباره عملکرد شورای نگهبان، گفته است: «متأسفانه آن‌قدر تعداد رد صلاحیت‌ها بالاست که عملا امکان بررسی مدارک و اسناد اعتراض‌ها وجود ندارد و فکر می‌کنم نمی‌شود در مدت ۲۰ روز به این حجم بالای اعتراض‌ها رسیدگی کرد». او با تأکید بر اینکه باید راهکاری وجود داشته ‌باشد که نامزدهای ردصلاحیت‌شده حداقل بتوانند پیامشان را به مسئولان برسانند و مطمئن باشند این صحبت‌ها شنیده می‌شود، افزود: «متأسفانه با توجه به حجم بالای ردصلاحیت‌ها عملا این امکان وجود ندارد و به لحاظ اجرائی، رسیدگی به این شکایت‌ها تقریبا غیرممکن است».

پزشکیان با بیان اینکه متأسفانه برای اکثر نامزدهای ردصلاحیت‌شده، بند یک ماده ۲۸ درج شده که به معنای عدم التزام به اسلام است، به نکته‌ای عجیب اشاره کرده و گفته است: «مسئله اینجاست که در میان این افراد، کسانی هستند که سابقه امامت نماز جماعت را داشته یا کسانی که هشت سال در جبهه جنگیده‌اند و کسانی که تمام وجودشان اعتقاد به اسلام و انقلاب است». این نماینده اصلاح‌طلب مجلس همچنین گفته: «سؤال اینجاست که چگونه باید این اعتقاد به اسلام را به اثبات رساند؟ از طرفی آیا می‌توان در ۲۰ روز هشت‌ هزار صفحه کتاب داستان خواند که بتوان هزاران برگ سند و مدرک مربوط به این هشت هزار نامزد ردصلاحیت‌شده را مطالعه و بررسی کرد؟!»

حزب اعتماد ملی در انتظار نظر بزرگان اصلاح‌طلب

در این میان، حزب اعتماد ملی هم به عنوان یکی از احزاب قانونی و فعال اصلاحات، نسبت به فضای به‌وجود‌آمده واکنش نشان داده است. البته واکنش این حزب با واکنش سایر اصلاح‌طلبانی که تاکنون اقدام به موضع‌گیری کرده‌‌اند، تفاوت‌هایی نیز دارد. اعتماد ملی، روز گذشته با صدور اطلاعیه‌ای از به‌تعویق‌افتادن همایش روز جمعه حزب خبر داده است. در این بیانیه، هدف حزب اعتماد ملی از برپایی این همایش، «تلاش برای توجه‌دادن مخاطبان سرخورده از رد صلاحیت‌ها به لزوم پرهیز از احساسات‌گرایی و تلاش برای جلوگیری از کاهش شور و اشتیاق انتخاباتی اعضا و زنده نگاه‌داشتن روحیه امید آنها» اعلام شده است.

اما در ادامه بیانیه و درباره علت لغو این همایش که قرار بود روز جمعه (فردا) برگزار شود، آمده است: «متأسفانه به نظر می‌رسد برخی انحصارگرایان در جست‌وجوی راهی برای فرار از فشار افکار عمومی، ممکن است برگزاری این همایش را در راستای راهبردهای «مدیریت انتخاباتی خود» تحریف کنند». به نظر می‌رسد بخش اول بیانیه حزب اعتماد ملی، حاکی از راهبرد مشترک همه احزاب اصلاح‌طلب برای امیدواری‌دادن به بدنه اجتماعی و تلاش برای حضور گسترده آنها در انتخابات است. اما در ادامه این بیانیه، ضمن بیان انتقاداتی از رد صلاحیت‌ها که دامن‌گیر تمامی کاندیداهای عضو این حزب شده، تصمیم‌گیری درباره راهبرد بعدی به نظر بزرگان اصلاح‌طلب موکول شده است. به گزارش «ایلنا»، این بیانیه به انتشار اخبار ضد و نقیض در روز‌های اخیر مبنی بر تأیید صلاحیت حجت‌الاسلام رسول منتجب‌نیا، قائم مقام حزب اعتماد ملی، از مراجع قانونی و سپس رد صلاحیت وی اشاره کرده و این‌گونه ادامه داده است که «همایش «قانون‌مداری، اعتماد ملی و انتخابات» تا فرونشستن غبارهای ناشی از رد صلاحیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های بزرگان اصلاح‌طلب درخصوص چگونگی مواجهه با این رفتار‌ها به تعویق می‌افتد».

می‌آییم تا افراطیون وارد مجلس نشوند

شاید بتوان جمع‌بندی این نظرات و راهبردها را به‌طور خلاصه در سخنان روز گذشته رسول منتجب‌نیا یافت. قائم‌مقام حزب اعتماد ملی، در جلسه هم‌اندیشی شورای عمومی حزب اعتماد ملی خراسان، درباره استراتژی حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات، گفته است: « در این انتخابات ما می‌توانستیم از ترس ردصلاحیت شرکت نکنیم؛ اما پای حرف خود ایستادیم. ما از تجربیات گذشته سال ٩٢ حُسن استفاده را داشتیم و منسجم شدیم.

خیلی تلاش شد که ما به اینجا نرسیم؛ ولی تدبیر بزرگان باعث این انسجام شد و اصلاح‌طلبان تلاش دارند با یک لیست وارد عرصه شوند». این سخنان منتجب‌نیا را می‌توان مهر تأییدی بر استراتژی «حضور تحت هر شرایطی» به‌عنوان راهبرد کلان اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش‌رو دانست. اما درباره تاکتیک، گویا هنوز جمع‌بندی نهایی به‌دست نیامده است. منتجب‌نیا درباره چگونگی این حضور در سخنان روز گذشته خود گفته است: «باید پای حرف خود بایستیم و اجازه ندهیم افراطیون وارد مجلس شوند. اصلاح‌طلبان باید برای ورود به مجلس شناسایی شوند.

حتی برخی معتقدند باید از برخی اصولگرایان عاقل استفاده کنیم. ما باید در انتخابات مشارکت حداکثری داشته و مردم را تشویق کنیم رأی دهند؛ ولو یک نفر داشته باشیم باید بالاترین رأی را به او داد تا نشان دهیم که مردم این تفکر را می‌خواهند. ما مخالف نظام نیستیم؛ چرا که عمر خود را صرف انقلاب کرده‌ایم و این کار را ادامه می‌دهیم؛ اما در راستای تثبیت و تحکیم جمهوری اسلامی. ما اصلاح‌طلبان را در درون نظام می‌دانیم». این سخن منتجب‌نیا، یعنی دامنه تاکتیک نهایی، از فهرست یک‌نفره تا فهرستی که حتی برخی اصولگرایان غیرافراطی را هم در بر بگیرد، می‌تواند متغیر باشد. تصمیمی که اتخاذ آن به‌عهده بزرگان اصلاحات خواهد بود.

http://www.sharghdaily.ir/News/84740

ش.د9405637