طرح «گاپ» دليل اصلي ريزگردها است

1550 شهروند ايراني در نامه‌اي به سازمان ملل سدسازي‌هاي گسترده ترکيه و بستن آب دجله و فرات تحت عنوان طرح گاپ را عامل خشکسالي، ريزگردها و بحران‌هاي سياسي و اجتماعي در منطقه دانستند.

به گزارش مهر، بيش از هزار نفر از شهروندان ايراني در نامه‌اي به سازمان ملل متحد و يونسکو از ترکيه به دليل بستن آب دجله و فرات شکايت کرده و آن را عامل بحران‌هاي اجتماعي، سياسي و محيط زيستي سال‌هاي اخير در منطقه از جمله ريزگردها دانسته‌اند. در ميان فهرست افراد حقيقي امضاکننده نام تعداد زيادي از مسئولان، کارشناسان، خبرنگاران و فعالان محيط زيست به چشم مي‌خورد و 1550 شخص حقيقي و ‌160 تشکل غيردولتي نيز تا لحظه تنظيم اين گزارش نامه را امضا کرده‌اند.منتقدان سدسازي‌هاي ترکيه تحت عنوان طرح گاپ، معتقدند دولت ايران بايد از ترکيه که علاوه بر پشتيباني از داعش، پروردن خيال خام احياي عثماني و همچنين تلاش مذبوحانه براي ترويج نفرت‌پراکني قومي‌در منطقه، با احداث سد و بستن آب دجله و فرات (موسوم به طرح گاپ) منجر به معضلات محيط زيستي، اجتماعي و سياسي فراوان شده است شکايت کند.

سد آتاترک به تنهايي به اندازه کل سدهاي ايران راه را بر آب بسته است

فاطمه ظفرنژاد، کارشناس و پژوهشگر آب و توسعه پايدار، در اين باره به خبرنگار مهر توضيح مي‌دهد: ترکيه در حوزه آناتولي جنوبي يعني سرشاخه‌ رودهاي عراق و سوريه حدود 15 سد ساخته است که تنها يکي از آن‌ها سد آتاترک است که نزديک به 50 ميليارد متر مکعب گنجايش دارد. يعني به تنهايي از 650 سدي که ما ساخته‌ايم بيشتر گنجايش دارد.

وي با اعلام اينکه جمع همه 650 سد ما حدود 46 ميليارد متر مکعب است اما اين سد راه را بر50 ميليارد مترمکعب آب بسته است ادامه مي‌دهد: اين 15 سد روي سرشاخه‌هاي دجله و فرات ساخته شده و همراه با سد آتاترک که روي سرشاخه اصلي ساخته شده تمام آب دجله و فرات را مي‌گيرد. فرات از ترکيه وارد سوريه مي‌شود و سوريه را طي مي‌کند و وارد عراق مي‌شود و به تالاب هورالعظيم مي‌رسد. دجله مستقيما از ترکيه وارد عراق مي‌شود و عراق را آبياري مي‌کند و سرانجام به تالاب هورالعظيم مي‌رسد. البته از ايران هم کرخه وارد هورالعظيم مي‌شد و اين سه تا تالاب هورالعظيم را سيراب مي‌کردند اما عمده آب ورودي به تالاب مربوط به دجله و فرات است و کرخه دبي خيلي کمتري دارد.

مترجم کتاب رودهاي خاموش درباره مشکلاتي که اين سدها ايجاد کرده‌اند مي‌گويد: وقتي اين سرشاخه‌ها را بستند تمام اراضي کشاورزي سوريه با مشکلات عديده رو به رو شد و خشکسالي روستاها را خالي کرد که بخش مهمي‌از معضلاتي که در اين سال‌ها به وجود آمد نيز به همين دليل است.

ظفرنژاد اضافه مي‌کند: ترکيه، از اين طرف هم، آب دجله را به عراق بسته و مقدار آب بسيار کمي‌را رها مي‌کند که نه تنها به تالاب هورالعظيم نمي‌رسد بلکه در خود عراق هم مشکلات عظيمي‌ايجاد کرده است.

نويسنده کتاب «توسعه پايدار و مديريت آب: پيامدهاي ناسازگار الگوي توسعه نابومي‌در بخش آب با سدسازي» با اعلام اينکه بستن اين دو سرشاخه تالاب هورالعظيم را خشک کرده است تصريح مي‌کند: اين سد تمدن‌هاي سوريه، بين‌النهرين و ايران را تهديد مي‌کند، اراضي کشاورزي را بي‌آب کرده و با کنوانسيون مقابله با بيابان‌زايي UNCCD هم مغاير است. در عين حال اقوام و گروه‌هاي مختلفي همچون اقوام ترک و عرب و کرد و خوزي همه متأثر از اين هستند و با بيانيه رعايت حقوق جوامع بومي‌UNDRIP که همه کشورها هم آن را امضا کرده‌اند و يک سند مهم است مغايرت دارد.

علت سکوت مسئولان وزارت نيرو چيست؟

نامه شهروندان ايراني در اعتراض به سدسازي‌هاي ترکيه آنچنان بازتاب داشته که مسئولان نيز نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند.

مديرکل دفتر مشارکت‌هاي مردمي‌سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين نامه، سکوت طولاني وزارت نيرو درباره اين موضوع در سال‌هاي اخير را مورد نقد قرار داده و خطاب به آن دسته از کارشناسان دلسوز در بخش آب کشور که شايد هنوز باور نداشته باشند ساختن سد در بالادست، مي‌تواند بر بيابان زايي انساني در پاياب حوضه‌هاي آبخيز افزوده و چشمه‌هاي توليد گرد و خاک را چند برابر کند مي‌گويد: اصلا شايد دليل سکوت 15 ساله سنگين و شگفت‌آور وزارت نيروي ايران در برابر طرح جنايتکارانه و آزمندانه گاپ که توسط دولت ترکيه به اجرا درآمد، همين باشد که از قديم گفته اند رطب خورده چگونه تواند منع رطب کند؟

محمد درويش توضيح مي‌دهد: وزارت نيرويي که هميشه از سدسازي و طرح‌هاي انتقال آب بين حوضه اي دفاع کرده و خود چنين بلايي را در بختگان، اروميه، اترک، جازموريان، دالکي، مند، ميناب و خوزستان بر سر آبادبوم‌هاي وطن آورده، حالا چگونه و با چه رويي مي‌خواهد به دولت ترکيه معترض شود که چرا حقابه دجله و فرات را به يک سوم کاهش دادي و بيش‌از 40 تا 50 ميليارد مترمکعب از آب ميان رودان را يک تنه بلعيدي؟

ترکيه کنوانسيون مقابله با بيابانزايي (UNCCD) و بيانيه حقوق جوامع بومي‌(UNDRIP) را نقض کرده است

صاحبنظران حوزه آب، محيط زيست و منابع طبيعي در اين نامه که اعتراضي به عملکرد طبيعت ستيزانه دولت ترکيه است شرط نجات ميان‌رودان را پايان آزمندي دولت ترکيه در انحصار سرشاخه‌هاي دجله و فرات دانسته‌اند.

نويسندگان اين نامه که در گروهي تلگرامي‌به همت کمپين مردمي‌حمايت از زاگرس مهربان همچنان به جمع‌آوري امضا مشغولند تأکيد کرده‌اند: ساخت اين سدها، نظام آبشناختي دو رودخانه بزرگ دجله و فرات را به شدت متاثر و مختل کرده و علاوه بر متروکه شدن چندين ميليون هکتار از اراضي کشاورزي در کشورهاي سوريه و عراق، بحراني جدي در پاياب خود، يعني هورالعظيم بوجود آورده است؛ بحراني که سبب شده تا تالاب راهبردي هورالعظيم به بزرگترين کانون بحراني فرسايش بادي در منطقه بدل شود.

در متن اين نامه آمده است: در واقع جوامع بومي‌و مردم سوريه، عراق و ايران يعني خاستگاه کهن ترين تمدنهاي جهان چون ايراني، سوري و بين النهرين، به شدت از اثرات ويرانگر اين سدها آسيب ديده و مي‌بينند.

امضا کنندگان اين نامه هشدار داده‌اند: ادامه اين روند ويرانگر بهره برداري‌هاي غيرمسئولانه و بي ملاحظه آب توسط دولت ترکيه، گذشته از نابودي کشاورزي و تشنگي روستاها و شهرها در ميان رودان، طغيان پديده گرد و غبار در باختر و مرکز ايران را هم پديد آورده و پيوسته تشديد مي‌کند. فرآيند ويرانگري که نه تنها فعاليتهاي توليدي، که کل زندگي مردم را تهديد کرده و آبادبوم‌هاي انساني را به سمت متروکه شدن سوق مي‌دهد.

نويسندگان نامه با اعلام اينکه پيامدهاي ويرانگر سدسازي در ترکيه نه تنها به فجايع انساني ناشي از جنگ تحميلي در سوريه و عراق دامن زده و حقوق بشر را تهديد مي‌کند، که همچنين با مفاد کنوانسيون مقابله با بيابانزايي (UNCCD)، و بيانيه حقوق جوامع بومي‌(UNDRIP) سازمان ملل آشکارا مغايرت تام دارد از سازمان ملل متحد و يونسکو درخواست کرده‌اند به وضعيت نگران کننده حقابه جوامع بومي‌مولد در حوضه آبخيز دجله و فرات رسيدگي کنند و احياي دوباره ميان رودان از طريق گشودن دريچه‌هاي سدهاي آناتولي جنوبي به ويژه سد آتاترک را خواستار شده‌اند.

اکنون بايد ديد وزارت خارجه دولت يازدهم به عنوان دستگاه رسمي‌ ديپلماسي کشور در اين زمينه وارد عمل خواهد شد و در اين صورت آيا يونسکو و سازمان ملل متحد با طرح ويرانگري که زمينه را براي شکل‌گيري گروه‌هاي تکفيري همچون داعش فراهم کرده، خيل عظيمي‌از ساکنان منطقه را از آب و زمين‌هاي کشاورزي محروم کرده و ريزگردها را براي منطقه به ارمغان آورده است، برخوردي خواهند داشت يا چشم بر اين جنايت زيست محيطي خواهند بست.

http://mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=250763

ش.د9501103