سازش‌طلبی برخی حکومت‌های عربی با رژیم صهیونیستی

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/06/14 – شماره 10681 – صفحه 12)

رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی در حال حاضر روابط دیپلماتیک رسمی با یکدیگر ندارند؛ عربستانی‌ها حتی این رژیم را به رسمیت نشناخته‌اند اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد روابط میان عربستان و دیگر کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی نه تنها رو به بهبود است بلکه در حال توسعه به سمت یک ایجاد ائتلاف صریح‌تر در تقابل با ایران است.

به گزارش "ایسنا"، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی نوشته است، اگرچه روابط میان کشورهای عربی با اسرائیل می‌تواند تاثیراتی را برای خاورمیانه پرآشوب به همراه داشته باشد اما در نهایت شاید موجب شود فلسطینی‌ها از غافله عقب بمانند و این یک دورنمای نگران‌کننده است.

مورد بارزی که در راستای بهبود روابط عربستان – رژیم صهیونیستی مشاهد شده سفر اخیر یک هیات عربستان به رهبری ژنرال بازنشسته "انور عشقی" به تل‌آویو بود که در جریان آن مذاکراتی با دوری گولد، مدیر کل وزارت خارجه اسرائیل صورت گرفت. این نشست از آن جهت قابل توجه بود که به طور علنی تایید شد. براساس گزارش‌ها ژنرال عشقی و دوری گلد ظاهرا در سال 1393 شروع به ارتباطاتی محرمانه کردند و سال گذشته میلادی هنگامی که آنها در یک برنامه در واشنگتن به همراه هم ظاهر شدند این مساله علنی شد.

آخرین باری که رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی با یکدیگر جنگیدند مربوط به سال 1352 می‌شود؛ اکنون بعد از چند دهه خصومت، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به دنبال شراکت با دشمنان سابق این رژیم است. در عین حال ملک سلمان، پادشاه عربستان از زمانی که 18 ماه پیش به قدرت رسید و پسر وی یعنی محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد، تمایل شگفت انگیزی به در پیش گرفتن ریسک‌های سیاست خارجی نشان داده‌اند.

اسرائیلی‌ها و عربستانی‌ها برای همکاری بایکدیگر دلایلی دارند؛ آنها خصومت مشترکی با ایران داشته و هر دو نسبت به تحولات منطقه‌ای نگران هستند. همچنین هردوی آنها از بابت توافق هسته‌ای با ایران و سیاست‌های دیگر واشنگتن از آمریکا سرخورده شده‌اند.

مقامات اسرائیلی و عربستانی مدتی است که به شکل محرمانه به همکاری در حوزه‌های امنیتی و اطلاعاتی می‌پردازند.

نتانیاهو به دنبال بالا گرفتن جنبش بین‌المللی "تحریم اسرائیل" به دلیل رفتاری که با فلسطینیان انجام داده، مصمم است تا تعداد کشورهایی که این رژیم‌ را به رسمیت می‌شناسند افزایش داده و در پتانسیل اقتصادی تجارت میان کشورهای عربی و تل‌آویو سرمایه‌گذاری کند.

او همچنین طی ماه‌های اخیر تلاش کرده تا روابط با ترکیه را ترمیم کرده و به دنبال تقویت روابط با آفریقا نیز بوده است.

دشوار است که بگوییم خاندان سلطنتی عربستان چطور و از طریق چه کسی حرف‌هایش را می‌زند و برخی تحلیل‌گران معتقدند ژنرال عشقی شاید یک مخاطب جدی نباشد. اما سفر او به اراضی اشغالی که شامل دیداری با نمایندگان مجلس رژیم صهیونیستی بود حاکی از رویکرد جدید عربستان برای آنکه واکنش عمومی به ارتباطات علنی با تل‌آویو را بسنجد، بوده است.

درعین حال عربستان به شکل چشمگیری یک تبلیغات رسانه‌ای را در این کشور آغاز کرده که ظاهرا هدفش آماده کردن شهروندان برای روابط بهتر با رژیم صهیونیستی است.

عربستانی‌ها و اسرائیلی‌ها در سال‌های اخیر تماس‌هایی با یکدیگر در مجامع آکادمیک و سیاسی داشته‌اند؛ همچنین علاوه بر آن اسرائیل یکسری مجراهای رسمی ارتباطی جداگانه با عربستان و امارات متحده عربی برقرار کرده و به گفته دنیل لوی، رئیس پروژه آمریکا ـ خاورمیانه، این مجراها واقعی و با اهمیت هستند.

از سوی دیگر مصر نیز ایجاد روابط نزدیکتر با اسرائیل را در پیش گرفته است.

"سامح شکری" یک هفته پیش از سفر هیات عربستانی به اراضی اشغالی تبدیل به اولین وزیر خارجه مصر شد که در 9 سال اخیر به اراضی اشغالی رفته است.

دو طرف اگرچه در سال 1358 معاهده صلحی را امضا کردند اما هرگز روابط آنها برقرار و با دوام نشده است. بااین حال از زمانی که عبدالفتاح السیسی در سال 1393 رئیس‌جمهور مصر شد روابط آنها بهبود پیدا کرده و آنها توانسته‌اند همکاری امنیتی بهتری علیه حماس در غزه و شبه نظامیان مستقر در شبه جزیره سینا داشته باشند.

اما فلسطینی‌ها در کجای این معادله قرار می‌گیرند؟

هم سفر مقامات عربستان و هم سفر مقامات مصر به اراضی اشغالی این هدف اعلام شده را داشتند که از سازش میان اسرائیل و فلسطینی‌ها حمایت شود؛ فلسطینی‌هایی که عمدتا برای پیشبرد منافعشان به کشورهای عربی متکی بوده‌اند. به عنوان مثال ژنرال عشقی از احیاء ابتکار عمل طرح صلح عربی سال 1381 صحبت کرد؛ ابتکار عملی که براساس آن قرار بود تل‌آویو طبق توافقی برای پایان دادن به درگیری با فلسطینی‌ها روابط عادی با کشورهای عضو اتحادیه عرب داشته باشد.

نه اسرائیلی‌ها و نه فلسطینی‌ها علاقه‌ای به مذاکرات جدی صلح با یکدیگر نشان نمی‌دهند. همچنین دلایلی وجود دارد که موجب می‌شود در اینکه فلسطینی‌ها تمرکز اصلی کشورهای عربی باشند تردید کنیم. نتانیاهو تصریح کرده است که بهبود روابط باکشورهای عربی در درجه اول را ترجیح می‌دهد و گفته اسرائیل پس از آن در موضع قدرتمندتری برای صلح با فلسطینی‌ها در زمان‌های بعد قرار خواهد گرفت.

البته بهبود روابط میان اسرائیل و کشورهای عربی مانعی برای توافق صلح با فلسطینی‌ها نیست اما خطر این است که این طرف‌ها در نهایت ارزش بیشتری را در ترمیم روابط یافته و همانجا متوقف شوند و پس از آن گلایه‌های فلسطینی‌ها که چند دهه است عامل تنش‌های منطقه‌ای بوده، همچنان به فراموشی سپرده شود.

http://jomhourieslami.net/?newsid=104907

ش.د9501851