- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه جوان – 1395/07/24 – شماره 4932 – صفحه 6)
روابط روسيه و امريكا پس از بحرين اوكراين مسير تنش فزاينده را طي كرده و به ويژه استقرار ناتو در شرق اروپا و برگزاري انواع رزمايش‌ها از سوي اين پيمان كه با حمايت امريكا صورت مي‌گيرد به اين مسئله دامن زده است. با اين همه مسكو و واشنگتن در عرصه‌هاي جديدي نيز دچار اختلاف و تنش شده‌اند. دولت امريكا رسماً دولت روسيه را به هدايت حملات سايبري عليه سازمان‌هاي سياسي امريكايي متهم و اعلام كرده هدف از اين حملات سايبري ايجاد اختلال در روند انتخابات رياست جمهوري امريكا بوده است. از سوي ديگر جنگ لفظي بين روسيه و امريكا بر سر بحران سوريه شدت گرفته است. امريكا در كنار ديگر كشورهاي غربي به ويژه انگليس و فرانسه خواهان انجام تحقيقات درباره به‌اصطلاح «جنايت‌هاي جنگي» روي داده در شهر حلب شده است؛ پرونده‌اي كه متهمان آن از ديد جان كري وزير خارجه امريكا، دولت سوريه و روسيه هستند. در مقابل، وزارت امور خارجه روسيه به جان كري درباره عواقب حقوقي اتهام‌زني‌اش هشدار داد. علاوه بر اين دو مورد، مسائل و اختلافات جديدي نيز بين واشنگتن و مسكو رخ داده است.
تهديد هسته‌اي
وزارت امور خارجه روسيه روز 8 مهر در بيانيه شديداللحني، درباره تهديدهاي هسته‌اي امريكا هشدار داد. وزارت امور خارجه روسيه به بيانيه 5 مهر اشتون كارتر وزير دفاع امريكا اشاره و آن را تهديدي براي حمله به روسيه با سلاح‌هاي هسته‌اي خواند. وزير دفاع امريكا، روسيه را به «رفتار تهديدآميز هسته‌اي» متهم كرده و گفته بود كه حتي بعد از اتمام دوران جنگ سرد، هنوز هم براي مهار روسيه به سلاح‌هاي هسته‌اي نياز است. اشتون كارتر قبل از آن اعلام كرده بود كه پنتاگون هيچ برنامه‌اي براي كنار گذاشتن استراتژي«عدم استفاده نخست از تسليحات هسته‌اي» ندارد. وزارت امور خارجه روسيه اظهارات وزير دفاع امريكا را به منزله اعلام واشنگتن براي كاستن آستانه استفاده از سلاح‌هاي هسته‌اي اعلام كرد. به نظر مي‌رسد به‌رغم ادعاهاي امريكا به عنوان يكي از قدرت‌هاي هسته‌اي اصلي درباره تلاش براي كاهش زرادخانه‌هاي هسته‌اي در جهان، اين كشور برنامه‌هاي گسترده‌اي را براي نوسازي و توسعه هر چه بيشتر زرادخانه هسته‌اي خود در دست اجرا دارد.
باب ورك معاون وزير دفاع امريكا ژوئن 2015 تأكيد كرد كه يك نيروي هسته‌اي قوي بازدارنده همچنان براي امنيت ملي امريكا مهم و ضروري خواهد بود و اين مهم‌ترين اولويت وزارت دفاع امريكا است. در واقع امريكا كماكان مصمم به حفظ زرادخانه هسته‌اي خود است. اين اقدام به ويژه به بهانه روند نوسازي هسته‌اي در كشورهاي رقيب يا خصم امريكا به ويژه روسيه و چين، صورت مي‌گيرد كه هر دوي آنها به‌خصوص روسيه بودجه قابل توجهي را براي بازسازي نيروي هسته‌اي استراتژيك خود اختصاص داده‌اند. در واقع دولت امريكا به طور آشكار ديگر كشورها را تهديد كرده كه قادر است به بهانه دفاع از امنيت ملي خود يا متحدانش اقدام به حمله پيشدستانه هسته‌اي نمايد. اين در حالي است كه روسيه اعلام كرده كه در دكترين نظامي فعلي روسيه، استفاده از سلاح‌هاي هسته‌اي براي جلوگيري از حملاتي كه موجوديت اين كشور را هدف حمله قرار مي‌دهند، در نظر گرفته شده است. چين نيز اعلام كرده كه اقدام به حمله پيشدستانه هسته‌اي نخواهد كرد و صرفاً هنگامي كه مورد حمله قرار بگيرد، از اين تسليحات استفاده خواهد كرد.
تعليق توافقنامه كاهش ذخاير پلوتونيوم
در عرصه‌اي ديگر، روسيه توافقنامه كاهش ذخاير پلوتونيوم با خلوص بالا را كه قابليت استفاده تسليحاتي دارد، به دليل «اقدامات خصمانه امريكا و تخطي واشنگتن از شرايط اين توافق» به حالت تعليق درآورد. در حكم امضا شده توسط ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه در روز 12مهر به منظور اعلام تعليق اين توافق تصريح شده كه دلايلي شامل تغيير اساسي فضاي حاكم، تهديد عليه ثبات راهبردي روسيه به دليل اقدامات خصمانه امريكا و ناتواني امريكا در عمل به وظيفه‌اش براي از بين بردن پلوتونيوم اضافي قابل استفاده در تسليحات اتمي براساس معاهده‌هاي بين‌المللي و لزوم اقدام سريع براي دفاع از امنيت روسيه، دلايل تعليق اين توافقنامه هستند.
قرارداد كاهش ذخاير پلوتونيوم در سال ۲۰۰۰ بين امريكا و روسيه امضا شد و اجراي آن بر اساس توافقنامه‌اي در سال ۲۰۱۰ آغاز شد. بر اساس اين توافق كه از سوي سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، و هيلاري كلينتون، وزير وقت خارجه امريكا امضا شد، دو طرف موافقت كردند ۳۴ تن از ذخاير پلوتونيوم خود را با سوزاندن در رآكتورهاي اتمي از بين ببرند. كلينتون در آن زمان اعلام كرد كه با اين ميزان پلوتونيوم مي‌توان ۱۷ هزار سلاح هسته‌اي ساخت. اين توافق به عنوان نمادي از افزايش همكاري‌هاي دو دشمن و رقيب ديرينه در زمينه كاهش ذخاير هسته‌اي معرفي شد. به‌رغم تعليق اين توافقنامه، روسيه تأكيد كرده اگرچه توافق مربوط به بازفرآوري پلوتونيوم مازاد خود را تعليق كرده اما مواد هسته‌اي باقي مانده در نتيجه تعليق اين توافق را براي اهداف نظامي استفاده نخواهد كرد و از آن سلاح‌هاي جديد توليد نكرده يا با آن تحقيقات نظامي انجام نمي‌دهد.
تعليق توافقنامه همكاري در زمينه تحقيقات هسته‌اي و انرژي
روسيه در ادامه تنش‌ها با امريكا، توافق با امريكا درباره همكاري در زمينه تحقيقات هسته‌اي و انرژي را نيز تعليق كرد. اين اقدام پس از تعليق توافقنامه كاهش ذخاير پلوتونيوم صورت گرفت. اين اقدام، تازه‌ترين نشانه از وخامت روابط ميان واشنگتن و مسكو است. در اين حكم تعليق كه به امضاي ديميتري مدودف، نخست‌وزير روسيه رسيده است، تأكيد شده كه اين تعليق «اقدامي متقابل» عليه تحريم‌هاي امريكا است كه به بهانه نقش روسيه در بحران اوكراين اعمال شده است. در اين حكم آمده است كه با توجه به محدوديت‌هاي ايجاد شده در همكاري با جمهوري فدراتيو روسيه در زمينه انرژي هسته‌اي توسط امريكا، توافق بين دولت روسيه و دولت امريكا در زمينه تحقيق و توسعه در بخش انرژي و هسته‌اي، مربوط به 16 سپتامبر 2013 به حال تعليق در مي‌آيد. وزارت خارجه امريكا از تصميم يكجانبه روسيه براي تعليق اجراي توافق تحقيقات هسته‌اي مسكو ـ واشنگتن ابراز تأسف كرد. با اين همه تأثير اين اقدام كمتر از تعليق توافقنامه امحاي پلوتونيوم با كاربرد تسليحاتي است كه از سوي روسيه صورت گرفت و از آن به مثابه نماد احياي روابط امريكا - روسيه ياد مي‌شد.
جمع‌بندي
با افزايش تنش‌ها بين روسيه و امريكا به دليل اختلافات متعدد دو كشور درباره بسياري از مسائل بين‌المللي به ويژه دو بحران اوكراين و بحران سوريه، به نظر مي‌رسد روس‌ها براي نشان دادن عزم خود در زمينه ايستادگي در برابر خواسته‌هاي امريكا، علاوه بر اتخاذ تدابير عملي به ويژه درباره بحران سوريه، اقدامات نماديني را نيز براي هشدار به واشنگتن صورت مي‌دهند. تعليق دو توافقنامه مرتبط با مسائل هسته‌اي و علمي يعني توافقنامه با امريكا درباره همكاري در زمينه تحقيقات هسته‌اي و انرژي و توافقنامه كاهش ذخاير پلوتونيوم از سوي مسكو در راستاي اين هشدار به واشنگتن صورت گرفته كه روسيه در قبال اقدامات خصمانه امريكا، ساكت و بي‌تفاوت نيست و هر اقدام واشنگتن را با واكنش سخت‌تر پاسخ مي‌دهد. به ويژه مسكو با لغو توافقنامه كاهش ذخاير پلوتونيوم كه براي امريكايي‌ها از اهميت و حساسيت زيادي برخوردار است، به نوعي دولت امريكا را تحت فشار قرار داده است.
در مورد بحران سوريه نيز در حال حاضر اختلاف دو طرف به اوج خود رسيده است. به ويژه عدم صداقت امريكا براي حل بحران سوريه و تهديدات روز‌افزون آن عليه مسكو، خشم سران كرملين را بر‌انگيخته است. برخي تحليلگران حتي از احتمال بروز رويارويي مستقيم نظامي بين امريكا و روسيه در صحنه سوريه سخن مي‌گويند؛ مسئله‌اي كه از يك سو با توجه به تهديدات نظامي اخير امريكا درباره اتخاذ گزينه نظامي و هدف قرار دادن پايگاه‌هاي نظامي و هواپيماهاي سوريه و از سوي ديگر با استقرار سامانه‌هاي موشكي اس - 300 و اس- 400 در لاذقيه و طرطوس از سوي روسيه جدي‌تر شده است. به گفته سخنگوي وزارت خارجه روسيه، تصميم به تقويت مواضع نيروهاي روسي در سوريه با بهره‌گيري از اين سامانه‌هاي موشكي به اين دليل اتخاذ شد كه گزارش‌ها حاكي از قصد امريكا براي حملات هوايي عليه پايگاه‌هاي هوايي سوريه با بهره‌گيري از موشك‌هاي كروز است.
با توجه به شكست توافقنامه آتش‌بس سوريه بين امريكا و روسيه اكنون دولتمردان واشنگتن شمشير را عليه روسيه از رو بسته‌اند و تهديدات مختلفي را مطرح كرده‌اند. از جمله از سوي برخي مقامات امريكايي از طرح «ب» سخن گفتند كه شامل تجهيز بيشتر گروه‌هاي مخالف به‌اصطلاح ميانه‌رو از جمله به موشك‌هاي ضد‌هوايي و حضور بيشتر نيروهاي امريكايي در سوريه و حتي انتخاب گزينه نظامي درباره بحران سوريه است. هر چند اخيراً جان كري وزير امور خارجه امريكا منكر اجراي طرح «ب» در سوريه شده است. اين در حالي است كه امريكا گفت‌وگوها با روسيه را در خصوص تلاش براي پايان دادن به خشونت‌ها در سوريه به حالت تعليق در آورده و مسكو را به عمل نكردن به تعهدات خود بر اساس موافقتنامه آتش‌بس سوريه متهم كرده است.
امريكا براساس توافقنامه آتش‌بس با روسيه متعهد به جدا كردن معارضان به اصطلاح ميانه‌رو از گروه‌هاي تروريستي به ويژه جبهه‌النصره، مبارزه مشترك با گروه‌هاي تروريستي، همكاري در كمك‌رساني به ساكنان حلب و تسهيل در روند مذاكرات حل سياسي بحران سوريه شده بود، ولي تاكنون اقدامي انجام نداده است. در عين حال سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه تصريح كرد كه مسكو و واشنگتن در شرايط كنوني اختلافات بسيار گسترده‌اي درباره بحران سوريه دارند. در مجموع روند كنوني روابط امريكا و روسيه حاكي از واگرايي فزاينده و كاهش سطح روابط متقابل در همه سطوح است.
http://javanonline.ir/fa/news/816527
ش.د9502191
