انتقال داعش از موصل به سوریه آمریکا به دنبال چیست؟

(روزنامه كيهان – 1395/08/06 – شماره 21474 – صفحه 8)

همزمان با شروع عملیات آزادسازی موصل اخباری از تصمیم آمریکا مبنی بر گشودن گذرگاهی امن برای داعش و سران این سازمان از موصل به سمت شرق سوریه و به طور خاص در استان دیرالزور از طریق گذرگاه نزدیک شهر بوکمال درز پیدا کرده است. در همین راستا خبرگزاری روسی نووستی از تصمیم مشترک آمریکا و سعودی برای خروج مسلّحان داعش از موصل به سوریه خبر داده و اینکه مقدمات لازم برای خروج امن مسلّحان از موصل به سمت سوریه حتی پیش از شروع جدی عملیات اتخاذ شده است. علاوه بر این، آمریکا و سعودی به این توافق رسیده‌اند که عناصر برجسته داعش به همراه خانواده‌های خود پیش از آغاز حمله به موصل از طریق گذرگاهی که برای آنها گشوده خواهد شد، به سمت سوریه و به طور خاص استان دیرالزور خروج کنند و از طرف دیگر هواپیماهای ائتلاف نیز تنها برخی از ساختمان‌های خالی از سکنه را که از قبل با مسلّحان در مورد تخلیه آنها توافق شده، مورد هدف قرار می‌دهند.

پیش از این نیز وزیر دفاع عراق از فرار برخی از سرکرده‌های داعش به همراه خانواده‌های خود از موصل به سوریه خبر داده بود. اخیرا نیز اخباری موثق در خصوص فرار 50 خانواده سرکرده داعشی با تابعیت سعودی از موصل به سمت استان دیرالزور سوریه و استقرار در روستاهای (الغبره، العباس و الحسرات) واقع در جاده بین‌المیادین و بوکمال در ریف شرقی دیرالزور فاش شده است. این خانواده‌ها طبق گفته منابع موثق از نزدیکان سرکرده داعش ابوبکر البغدادی هستند.

استقرار این افراد در ریف شرقی دیرالزور، سناریوی استقرار عناصر فراری داعش در محور شرقی سوریه و به طور خاص استان دیرالزور و تقویت این سازمان در این استان را، تا حدزیادی تقویت می‌بخشد. طبق اطلاعات موجود بیش از 9 هزار نفر مسلح داعشی در استان موصل حضور دارند و در صورت انتقال بخش اعظم این نیروها به مناطق شرقی سوریه ظرفیت ویژه‌ای جهت حمله به عناصر ارتش سوریه که در حال حاضر در برخی از مناطق دیرالزور از جمله فرودگاه وجبل الثرده محاصره هستند، شکل خواهد گرفت و به تبع آن زمینه برای سقوط این استان نیز فراهم خواهد شد. البته به طور حتم حضور این نیروها تنها منحصر به محور شرقی سوریه نخواهد بود، بلکه به ریف شرقی حماه وریف جنوبی حلب (منطقه خناصر) و همچنین قلمون شرقی با هدف گشایش جبهه‌های مختلف و فرسایشی کردن نبرد و تحلیل قوای ارتش نیز منتقل خواهند شد، به خصوص با توجه به اینکه در شرایط فعلی ارتش سوریه دست برتر را در میدان در برابر مسلّحان دارد.

به نظر می‌رسد آمریکا از انتقال داعش به محور شرقی سوریه و دیگر محورها اهدافی کوتاه‌مدت و بلند‌مدت را دنبال می‌کند که در این‌خصوص نکاتی چند قابل ذکر است. البته با این مفروض که زمینه برای انتقال عناصر داعش از موصل به محور شرقی فراهم شده است.

اهداف کوتاه مدت آمریکا از انتقال داعش از موصل به شرق سوریه و به طور خاص استان دیرالزور، درگیر کردن بخشی از قوای ارتش سوریه وهمپیمانان آن در استان دیرالزور و گشایش جبهه جدیدی در این استان و فرسایشی کردن جنگ در این جبهه می‌باشد تا بحران تروریست و گروه‌های تروریستی در محور شرقی سوریه فعال و پویا باقی بماند، به خصوص با توجه به اینکه در شرایط کنونی جبهه النصره (فتح الشام) در شرایط سخت محاصره حلب به سر می‌برد و با استمرار روند محاصره و تشدید حملات، امکان پیشروی ارتش سوریه در قلب حلب و ریف‌های آن به خصوص ریف شمالی با روند فزاینده‌ای همراه خواهد بود و به طور حتم با آزادسازی کامل حلب دیگر جبهه‌های حضور مسلّحان همچون ادلب نیز در معرض شکنندگی و انفکاک قرار خواهد گرفت و همین امر تا حد زیادی بحران ناامنی برخاسته از مسلّحان را به سمت تقلیل خواهد برد. لذا آمریکا سعی دارد با انتقال این تروریست‌ها به محور شرقی و دیگر محورها در سوریه همچنان ناامنی و بی‌ثباتی را کنترل و مدیریت کند تا همچنان زمینه برای مداخله نظامی و امنیتی برای آن و همپیمانان خود در روی زمین فراهم باشد.

البته تلاش آمریکا برای سیطره کامل داعش بر استان دیرالزور امری مسبوق به سابقه است به‌گونه‌ای که پیش از این تلاش نمود با هدف قرار دادن پایگاه ارتش سوریه در دیرالزور زمینه را برای سیطره کامل داعش بر این استان و به‌طور خاص بر فرودگاه دیرالزور فراهم سازد اما در این پروژه شکست خورد. آمریکا با انجام این حمله سعی داشت با حمایت از گروه‌های تروریستی در میدان و تقویت آنها برای پیشروی و کنترل بر فرودگاه دیرالزور و منطقه استراتژیک جبل الثرده، محاصره دیرالزور را کامل کنند. منطقه جبل الثرده از لحاظ جغرافیایی در ارتفاع قرار داشته و بر فرودگاه دیرالزور سیطره دارد و سیطره داعش بر این منطقه به تبع آن سقوط فرودگاه و حتی استان دیرالزور را با خود به همراه داشت.

البته این اقدام آمریکا با اعتراض شدید روسیه و حتی تشدید اختلافات و مواضع بین دو کشور در پرونده سوریه و به تبع آن پیچیده‌تر شدن اوضاع منجر شد تا جایی که مقامات روس سعی نمودند با انجام اقدامات تشدیدی از یک سو خشم خود را نسبت به این اقدام آمریکا ابراز دارند و از سوی دیگر با اقدامات پیشگیرانه و پیش‌دستانه از جمله استقرار سامانه اس 300 و دیگر سامانه‌های پدافندی، آمریکا را از انجام هرگونه حمله هوایی در آینده بازدارند. بر همین اساس در شرایط فعلی به نظر می‌رسد آمریکا قصد دارد با تراکم حضور داعش در دیرالزور، از یک سو تهدید برخاسته از حضور و فعالیت داعش در این منطقه را برجسته و بزرگ‌نمایی کند تا همچنان زمینه برای مداخله نظامی و هوایی فراهم باشد و از سوی دیگر از ورود به هرگونه درگیری مستقیم با ارتش سوریه چه توسط جنگنده‌های هوایی خود و چه از سوی دیگر بازیگران همسوی خود در میدان همچون کردها تا پیش از سیطره کامل داعش بر این استان خودداری کند تا بدین وسیله با واکنش تقابلی از سوی همپیمانان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دولت سوریه مواجه نشود.

هدف بلندمدت آمریکا از ورود داعش به محور شرقی سوریه و به طور خاص استان دیرالزور را نیز می‌توان در سیطره نهایی بازیگر مورد اعتماد آمریکا در خاک سوریه یعنی بازیگر کردی با محوریت نیروهای دموکرات سوریه (قسد) بر استان دیرالزور و حتی دیگر مناطق همجوار این استان با پوشش هوایی هواپیماهای ائتلاف ترجمه نمود. البته همان‌طور که اشاره شد این اقدام بعد از سیطره کامل داعش بر دیرالزور صورت خواهد گرفت. آمریکا با اجرایی کردن این طرح از یک سو ژست مبارزه با تروریسم را خواهد گرفت و از طرف دیگر توازن قوا را نیز در سوریه تا حدی به نفع خود تغییر می‌دهد بدین معنا که از ابزارهای لازم و مناسب فشار برای گرفتن امتیازهای سیاسی در مرحله پسانظامی برخوردار می‌شود. سیطره کردها با محوریت نیروهای دموکرات سوریه (قسد) بر این استان نیز تا حدودی موازنه قوا را در سوریه به نفع آمریکا و همپیمانان آن در سوریه تغییر می‌دهد و امکان سرمایه‌گذاری بر این برگه را در مرحله سیاسی و در میز مذاکرات فراهم می‌کند.

البته در گذشته نیز ارتش جدید سوریه که به عنوان نیروهای آموزش دیده آمریکا در اردن شناخته می‌شوند، با پشتیبانی هوایی آمریکا و با هدف مقابله با داعش به سمت ریف شرقی دیرالزور حرکت کردند و تا حدودی نیز پیشروی داشتند و توانستند بر روستای حمدان و فرودگاه نظامی آن سیطره پیدا کنند اما این سیطره آنها بیش از چند ساعت به طول نیانجامید و بعد از شکست سنگین در برابر داعش مجبور به عقب‌نشینی شدند و به طور کلی پروژه نیروهای آموزش‌دیده آمریکا نیز در این صحنه شکست خورد. در حال حاضر گفته می‌شود نقطه اصلی تمرکز این نیروها در گذرگاه مرزی التنف (واقع در نقطه مرزی عراق) می‌باشد.

حال باید دید در آینده آمریکا با تکیه بر نیروهای کردی قادر به آزادسازی کامل استان دیر‌الزور خواهد بود. البته پیش از آن باید دید داعش در ماموریت جدید خود که تشدید فشارها علیه ارتش سوریه و اجبار آن به عقب‌نشینی است، موفق خواهد شد تا آمریکا و همپیمانان آن باردیگر به بهانه مبارزه با داعش پیشروی کنند.

منبع: الوقت

http://kayhan.ir/fa/news/88754

ش.د9502326