پشت پرده تایید و رد ‌صلاحیت‌ها

اینکه بالاخره چه کسانی از بین کاندیداها قرار است تایید صلاحیت شوند، با موضوع این‌که چه کسانی بالاخره تایید صلاحیت می‌شوند، تفاوت دارد و مبحث دیگری را می‌طلبد. ولی بر کسی پوشیده نیست که در نهایت نظر سرنوشت‌ساز شورای نگهبان است که نبض فضای سیاسی را در دست می‌گیرد. آن‌گونه که سخنگوی شورای نگهبان درباره گمانه‌زنی‌ها می‌گوید این گمانه‌زنی‌ها اعتباری ندارند، چرا که شورای نگهبان در فصل انتخابات به این مقوله ورود پیدا می‌کند. عباسعلی کدخدایی با ایلنا گفت‌وگویی داشته و در آن به مسئله تایید و ردصلاحیت‌ها پرداخته است. او از جلسات رای‌گیری برای صلاحیت‌های انتخابات این‌گونه روایت کرد و گفت: «گاهی خود ما به عنوان یک شخص هم تعجب می‌کنیم وقتی می‌بینیم فردی رای آورده یا رای نیاورده است.» او در بخشی از این گفت‌‌وگو نیز می‌گوید تایید صلاحیت بیشتر اجرای درست قانون نیست.

احراز التزام به موازین شرعی از هر طریق حاصل شود، کافی است

عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان درباره «عدم التزام به ولایت فقیه» که در بررسی صلاحیت بعضی از کاندیداها به چشم می‌خورد می‌گوید: سوال این است که آیا شورای نگهبان باید نظراتش مبتنی بر احکام قضایی باشد یا خیر؟ ما ماده ۲۸، ۲۹ و ۳۰ قانون انتخابات را داریم، برخی اوقات ممکن است این‌گونه برداشت شود که باید در این موارد در قوه قضاییه رسیدگی شود، برای آنها حکم صادر شود و بعد توسط شورای نگهبان اعلام شود. در مباحث شرعی هم سوال این است که وقتی مواردی مثل عدم التزام به اسلام یا مثلا بحث سوءشهرت داشتن از سوی شورا مطرح می‌شود آیا اینها نیازمند به حکم شرعی است؟

پاسخ این است که قانونگذار در این موارد چنین چیزی را پیش‌بینی نکرده است. او ادامه می‌دهد: در مواردی که نیازمند آرای محاکم دادگستری است، تصریح لازم شده است. مثلاً در بحث سوءاستفاده‌های مالی یا کلاهبرداری، قانون تصریح کرده محکومان به جرائم مالی براساس احکام دادگستری باید صلاحیت‌شان بررسی شود اما مواردی مثل التزام به قانون اساسی، التزام به موازین شرعی این‌گونه نیست چون شورای نگهبان در مقام قضاوت و رای قضایی صادر کردن نیست، شورای نگهبان در مقام احراز صلاحیت برای پست‌های سیاسی است. در اینجا این احراز براساس مستنداتی که از هر طریق برای شورای نگهبان حاصل شود، کافی

است.

ناچاریم ردصلاحیت کنیم

کدخدایی در پاسخ به این سوال که «اینکه بگوییم این میزان نامسلمان یا ضدولایت فقیه در جمهوری اسلامی داریم، خوشایند است؟» پاسخ می‌دهد: تعداد مصادیق این افراد بسیار اندک است. اما مثل این است که بگوییم اگر جرمی که در قانون برای آنها مجازات تعیین شده، قوه قضائیه رسیدگی کند بگوییم چرا قوه قضائیه آنقدر حکم صادر می‌کند. قانون این مسئله را تعیین کرده است و قانونگذار گفته است که اگر افراد این شرایط را نداشته باشند نمی‌توانند وارد انتخابات شوند. سخنگوی شورای نگهبان می‌گوید: ما از اینکه یک نفر هم رد صلاحیت شود، از نظر شخصی نه تنها خوشحال نمی‌شویم بلکه ناراحت هم می‌شویم. مایل نیستیم حتی یک نفر ردصلاحیت شود. بنابراین از جهت شخصی تمایلی به این کار نداریم، اما از جهت تکلیفی که قانونگذار برای ما تعیین کرده، ناچار هستیم در چارچوبی که قانونگذار برای ما تعیین کرده است، عمل کنیم.

شورای نگهبان حق ندارد در برابر فعالیت احزاب اقدامی انجام دهد

کدخدایی در پاسخ به این سوال که چرا بیشتر موارد ردصلاحیت‌ها مربوط به اصلاح‌طلبان است؟ گفت: هیچ‌گاه در شورای نگهبان نیامده‌ایم علامتی بزنیم که چه کسی اصلاح‌طلب است و چه کسی اصول‌گراست. چه کسی چپ است و چه کسی راست. تنها چیزی که ما در قانون انتخابات داریم، وابستگی به احزاب، گروه‌های منحله و غیرقانونی است. سایر گروه‌هایی که در چارچوب نظام فعالیت می‌کنند، شورای نگهبان نه حق دارد به عنوان فعالیت آن‌ها اقدامی انجام دهد، نه تا به حال دنبال این کار بوده است.

انسان جایزالخطاست

کدخدایی در بخش دیگری نیز به اشکالات شورای نگهبان و افراد می‌پردازد. او می‌گوید: طبیعتاً هر دستگاهی اشکالاتی دارد که بخشی از این اشکالات ساختاری است. بخشی به رویه و عملکرد افراد بازمی‌گردد و بخش دیگر عملکرد جمعی اعضای آن نهاد است. همان طور که ما انسان هستیم و انسان‌ها جایزالخطا هستند. ممکن است نواقصی هم در کار وجود داشته باشد و اشکالاتی صورت گرفته باشد. زمانی که وارد شورای نگهبان شدم یک آسیب‌شناسی کردم و برخی رویه‌ها را کنار گذاشتیم، برخی افراد را جابه‌جا کردیم به خاطر اینکه فکر می‌کردیم آنها مانع انجام وظایف قانونی شورا نگهبان هستند و این کار‌ها انجام شده است.

تایید صلاحیت بیشتر اجرای درست قانون نیست

عضو حقوقدان شورای نگهبان معتقد است تایید صلاحیت بیشتر به معنی اجرای درست قانون نیست. به اعتقاد او شورای نگهبان و هیات‌های نظارت برای همین در قانون آمده و انجام وظیفه می‌کنند. وقتی حوزه نظارت هیات نظارت مرکزی و استانی داریم، ممکن است یک نظر در هیات استانی مطرح شود و هیات مرکزی آن را رد کند گاهی هم شورای نگهبان نظر هیات استانی را تایید می‌کند. انجام چنین کاری طبیعی است چون وظیفه مراجع بالا‌تر این است که بر کار مراجع بدوی نظارت کند.

اعلام غیررسمی به افرادی که ردصلاحیت شده‌اند، کار اضافی شورای نگهبان است

این عضو شورای نگهبان توصیه به انصراف از انتخابات برای افرادی که ردصلاحیت شده‌اند را کار اضافه شورای نگهبان می‌داند و می‌گوید: ما می‌توانیم نظر خود را تا زمانی که به صورت مکتوب به وزارت کشور اعلام می‌کنیم به هیچ کسی نگوییم، اما آقایان می‌گویند ممکن است برخی افراد اعتبار و آبرویی داشته باشند. او ادامه می‌دهد که «این موارد که پیش از اعلام رسمی به کاندیدا‌ها گفته شود در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر داریم.» کدخدایی همچنین از انتخابات 92 روایت می‌کند و می‌گوید که به 8 چهره‌ شناخته شده خبر ردصلاحیتشان را داده است. وی در ادامه نیز به انتخابات مجلس خبرگان رهبری اشاره می‌کند و در باره رد صلاحیت سیدحسن خمینی می‌گوید که شورای نگهبان پیش از اعلام رسمی ردصلاحیت‌ها وضعیت صلاحیت نوه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی را به وی اطلاع داده بود.

حمایت آیت‌الله جنتی از احمدی‌نژاد مطلب مهمی نیست

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که حمایت آیت‌الله جنتی از احمدی‌نژاد چقدر در رئیس جمهور شدن او نقش داشت؟ می‌گوید: آیت‌الله جنتی در داخل شورا در این زمینه هیچ نقشی نداشتند، البته نمی‌توان فراموش کرد که ایشان دبیر شورای نگهبان است. ممکن است برخی این برداشت را داشته باشند که صحبت‌های آیت‌الله جنتی جانب‌دارانه است اما درشورای نگهبان نسبت به ایشان چنین نظری وجود ندارد. به اعتقاد کدخدایی در سال ۸۴ افراد مختلفی کاندیدا بودند و آرای مختلفی داشتند و آیت‌الله جنتی نقشی در این زمینه نداشتند. البته غالباً هم افراد خارج از مسئولیت خود صحبت‌هایی می‌کنند. او در ادامه می‌پرسد: چند درصد از این صحبت‌ها این‌طور برداشت شده که ایشان جانبدارانه صحبت کرده‌اند؟ یا چند درصد بر اساس این نظر به آقای احمدی‌نژاد رای داده‌اند؟ اگر همه این‌ها را کنار هم بگذاریم می‌بینیم که این مطلب مهمی نیست که بخواهد آنقدر به آن پرداخته شود.

ابراز بی‌اطلاعی کدخدایی درباره نظر نامساعد وزارت اطلاعات به احمدی‌نژاد

کدخدایی در پاسخ به اینکه «شورای نگهبان می‌تواند با بررسی‌های خود ۸ سال سرنوشت یک کشور را رقم بزند؟ گفته می‌شود در سال ۸۴ احمدی‌نژاد به سختی تایید صلاحیت شد و وزارت اطلاعات در آن زمان نظر مثبتی نسبت به او نداشت و رایزنی‌های باهنر با شورای نگهبان باعث شد او در رقابت بماند؟» می‌گوید: از این اخبار غیبی تا به حال خبر نداشته و ندارم اولین بار است که این مطالب را می‌شنوم، ولی در سال ۸۴ در مورد همه افراد رای‌گیری انجام شد، همان طور که در سال ۸۸ و ۹۲ این کار انجام شد. در همه ادوار رای کسانی که در شورای نگهبان رای می‌آورند یکسان نیست، ولی هر کسی رای بیاورد شورای نگهبان اعلام می‌کند. در واقع شورای نگهبان این شجاعت را دارد که هر فردی رای آورد را اعلام کند و هر کسی رای نیاورد را اعلام نکند.

گاهی تعجب می‌کنیم چه کسی رای می‌آورد

کدخدایی می‌گوید: گاهی خود ما به عنوان یک شخص هم تعجب می‌کنیم وقتی می‌بینیم فردی رای آورده است یا رای نیاورده است، اما این به هر حال مجموع آرا نتیجه‌ای است که شورای نگهبان باید اعلام کند. ممکن است ما با رد یا تایید صلاحیت فردی مخالف باشیم و تلاش خود را هم برای مجاب کردن دیگر اعضا انجام دهیم ولی وقتی موضوعی حائز اکثریت آرا شد ما باید تابع نظر جمع باشیم این قسمت مهم‌ترین بخش کار شورای نگهبان است که تاکنون همه اعضا به آن وفادار بوده‌اند و از آن تبعیت کردند و خدشه‌ای به آن وارد نیست.

کروبی در مورد صلاحیت فردی چند بار به شورای نگهبان مراجعه کرد

او در ادامه می‌گوید: در بعضی انتخابات مواردی از روسای جمهور و وزرا و نمایندگان مجلس را داشتیم که به ما مراجعه کردند و تا جایی که امکان آن باشد نظرات این افراد را می‌شنویم، اما بر اساس مستندات پرونده و رای جمعی شورا تصمیم‌گیری می‌کنیم. حتی گاهی برخی افراد برای چند بار هم به شورای نگهبان مراجعه می‌کنند. او اضافه می‌کند: رئیس مجلس ششم چندین بار به شورای نگهبان می‌آمد و با آیت‌الله جنتی و برخی اعضا و خود من صحبت می‌کرد. به خاطر دارم که یکبار ایشان با ما برای بررسی صلاحیت فردی به عنوان نماینده مجلس تماس گرفت و از این فرد خیلی تعریف کرد. به ایشان گفتم شما به شورای نگهبان مراجعه کنید و من پرونده را به شما می‌دهم هر نظری داشتید من با اعضای شورای نگهبان نظرتان را مطرح می‌کنم که ایشان گفت یعنی آنقدر مستندات شما در مورد رد ایشان قاطع است گفتم بله و ایشان قبول کرد و دیگر در این مورد به ما مراجعه نکرد.

دفاع کدخدایی از تحقیقات محلی شورای نگهبان

کدخدایی در بخش دیگری به تحقیقات محلی بررسی صلاحیت‌ها می‌پردازد و ضمن دفاع از آن می‌گوید: ماده ۵۰قانون گفته وقتی در مورد صلاحیت فردی به نتیجه نرسیدیم از طریق تحقیقات محلی می‌توان اقدام کرد. باید ببینیم اگر لازم است این قانون را اصلاح کنیم. گاهی اوقات مراجع چهارگانه به ما اعلام می‌کنند در مورد یک فرد ما هیچ چیزی نداریم ما ناچاریم از طریق تحقیقات محلی وارد عمل شویم.

فروش رای در انتخابات مجلس بیشتر است

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به اینکه «برخی معتقدند چون آقای احمدی‌نژاد رد صلاحیت می‌شد رهبری به ایشان توصیه کردند که در این حوزه وارد نشود؟» پاسخ می‌دهد: در این حوزه نمی‌توانم وارد شوم اما شورای نگهبان بحثی در مورد ایشان نداشت و اگر قرار بود بحثی باشد موقع انتخابات مطرح می‌شد. من هم نمی‌توانم از الان پیش‌بینی کنم که اگر ایشان وارد انتخابات می‌شد چه وضعیتی پیدا می‌کرد.

اگر نمایندگان از کسی ترس داشتند، این‌گونه عمل نمی‌شد

کدخدایی در پاسخ به سوال که «یکی از نمایندگان اعلام کرده بود آنقدر که نمایندگان از آقای جنتی می‌ترسند از خدا نمی‌ترسند، فکر می‌کنید آیا این نظارت استصوابی است که باعث نادیده گرفته شدن مطالبات برخی مردم توسط نمایندگان می‌شود؟» می‌گوید: فکر نمی‌کنم این طور باشد صحبت‌هایی که در مجلس می‌شود در همه ادوار موجود است و نشان‌دهنده این است که کسی از دیگری ترسی ندارد و‌ آزادی کامل است اگر ترس داشتند که این گونه عمل نمی‌شد. سخنگوی شورای نگهبان همچنین در پاسخ به اینکه «آیا اطلاعات سپاه هم در بررسی صلاحیت‌ها و استعلام‌هایی که شورای نگهبان می‌گیرد، تاثیری دارد؟» پاسخ می‌دهد: شورای نگهبان از هر طریقی که لازم بداند می‌تواند تحقیقات خود را انجام دهد.

http://www.hamdelidaily.ir/?newsid=20033

ش.د9502103