اگر اظهارات و ادعاهای بارزانی جدّی باشد، عراق و اقلیم با تبعات خطرناکی مواجه خواهند بود. لذا برخی ناظران از احتمال جنگ خونین دیگری پس از نبرد با داعش به ویژه بر سر مناطق مهمی مانند کرکوک و سنجار، این بار میان کردها و اعراب یا به عبارت دقیق تر بین دولت عراق و اقلیم کردستان، خبر داده اند.
در حالی که عملیات آزادسازی موصل با مشارکت ده ها هزار نفر از نیروهای ارتش و پلیس عراق با همراهی نیروهای مردمی (الحشد الشعبی) و پیشمرگه کُرد، همچنان ادامه دارد؛ مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق، بار دیگر مدعی شده است که نیروهای پیشمرگه بر اساس توافق با واشنگتن و دولت مرکزی در عراق، از مناطق آزادشده عقب نشینی نخواهند کرد.
بارزانی که هفته پیش از خطوط رزمی نیروهای پیشمرگه در نزدیکی موصل بازدید می کرد، تاکید کرده است بر اساس این توافق، خطوط دفاعی در عملیات موصل قابل مذاکره نیست. وی همچنین ادعا کرد مرزهای دولت مستقل کردستان در نقطه ای که نیروهای پیشمرگه در پایان جنگ در آن متوقف می شوند، ترسیم خواهد شد و اظهار داشت ما اکنون وارد مرحله جدیدی شده ایم و فقط چند کیلومتر با موصل فاصله داریم و به زودی آن را آزاد خواهیم کرد و داعش شکست بزرگی را متحمل خواهد شد.
وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: «این مناطق پس از کشته شدن نیروهای پیشمرگه آزاد شده است و امکان ندارد پس از این همه قربانی، روند سابق در تعامل دولت مرکزی با استان ها را بپذیریم. از تمامی طرف های سیاسی در اقلیم کردستان درخواست می کنم برای حل اختلافات موجود نشستی را ترتیب دهند و من از آن ها حمایت خواهم کرد.»
نکته قابل توجه آن است که بارزانی با زیرکی مرزهای مناطق مورد توافق با آمریکا را مشخص نکرده است، زیرا جنگ هنوز ادامه دارد و احتمال دارد نیروهای پیشمرگه پیشروی های بیشتری انجام دهند.
البته دو روز قبل دفتر ریاست منطقه کردستان عراق، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «بسیاری از رسانه‌های عربی در سخنرانی مسعود بارزانی در شهر بعشیقه حضور داشتند و بعضی از آنها سخنان وی درباره موضوع ماندن یا خروج نیروهای پیشمرگه در مناطق آزاد شده را به اشتباه منتقل کردند.»
در این بیانیه آمده است: «سخنرانی بارزانی به زبان کردی بود و بعضی از جمله‌هایش به عربی اشتباه ترجمه شد.» ریاست منطقه کردستان عراق تصریح کرد بارزانی در سخنرانی خود بر پایبندی این منطقه بر همه توافق‌های امضا شده تأکید کرد و متن ترجمه رسمی سخنرانی مذکور در سایت ریاست منطقه منتشر شده است.
اما در مقابل آنچه از بارزانی منتشر شد، دفتر حیدر العبادی نخست وزیر عراق با صدور بیانیه ای اعلام کرد بر اساس توافقی که میان دولت مرکزی عراق با اقلیم کردستان حاصل شده است، نیروهای پیشمرگه باید از مناطق آزادشده از اشغال گروه تروریستی داعش خارج شوند. دفتر نخست وزیری افزود: این توافق شامل بندی صریح مبنی بر عقب نشینی پیشمرگ‌های کُرد از مناطق آزاد شده پس از آزادسازی موصل به مناطق قبلی خود است که پیش از آغاز عملیات آزادسازی در آن حضور داشتند.
در این بیانیه آمده است که هیچ توافقی در مورد مناطقی که پیشمرگ‌های کرد در دوره دولت‌های پیشین در آن حضور داشتند و برخی از آنها پیش از آغاز عملیات موصل آزاد شدند، صورت نگرفته است. در پایان، دفتر حیدر العبادی از توافق بین مسعود بارزانی و طرف آمریکایی درخصوص مناطقی که پیشمرگ‌ها آزاد کرده‌اند، اظهار بی اطلاعی کرده است.
با این حال این اولین بار نیست که بارزانی از کردستان مستقل سخن می گوید. مسعود بارزانی حدود دو ماه پیش در جریان سفر به بغداد و دیدار با حیدر العبادی نخست وزیر عراق، به طور آشکار بر موضوع استقلال کردستان عراق تاکید کرد و به طور تلویحی تهدید کرد که اگر در این باره از طریق گفت وگو و تفاهم به نتیجه نرسیم، ناچار به انجام همه پرسی در اقلیم هستیم.
اظهارات مکرر مسعود بارزانی حاکی از رویکرد توسعه طلبانه کردها نسبت به آینده اقلیم و تلاش برای تحقق رویای دیرین تشکیل کشور مستقل کردستان است. بارزانی هیچ گاه اهداف جدایی طلبانه خود از عراق و تشکیل دولت مستقل کُرد را پنهان نکرده و همانند پدرش ملا مصطفی بر این باور است که مانع اصلی تحقق این هدف، عراق قوی و یکپارچه است. به همین دلیل بارزانی از هر گونه رویداد و یا طرحی که به تضعیف و یا تقسیم عراق بینجامد، استقبال می کند. بارزانی در سال 2003 از طرح آمریکا برای حمله به عراق و سرنگونی نظام حاکم مرکزی به عنوان گام اصلی در مسیر تحقق این هدف حمایت جدی کرد و در ادامه با سناریوهای مختلف آمریکا و نیز رژیم صهیونیستی برای تجزیه عراق همراهی کرد.
اما باید گفت آمریکایی ها به چنین توافقی با کردها اذعان نکرده اند؛ اما در نهان و البته به شکل محدود و حساب شده از اهداف تجزیه طلبانه کردها در اقلیم حمایت می کنند.
نیروهای پیشمرگه کُرد هرگز وارد جنگ آزادسازی موصل نمی شدند، مگر آن که بارزانی وعده دریافت پاداش بزرگی را از سوی واشنگتن دریافت کرده باشد. در غیر این صورت دلیلی ندارد که بارزانی خون و جان سربازان خود را بدهد و دشمنی همسایگان عرب و چه بسا ایران و ترکیه را برای خود رقم بزند، اما هیچ گونه دستاورد سیاسی و میدانی کسب نکند.
البته بازی آمریکا در عراق (و نیز منطقه) بر اساس ایفای نقش تعریف شده و در عین حال مهار بازیگران مختلف شکل گرفته است. بر این اساس همان گونه که از داعش (در دو شکل حمایت و مقابله) برای نفوذ در این کشور استفاده می کند، میان دولت مرکزی و کردها هم در صدد ایجاد نوعی توازن قدرت است، به گونه ای که هیچ یک قدرت برتر نبوده و ناچار شوند خود را به سیاست های آمریکا نزدیک سازند.
در پایان باید گفت اگر اظهارات و ادعاهای بارزانی جدّی باشد، عراق و اقلیم با تبعات خطرناکی مواجه خواهند بود. لذا برخی ناظران از احتمال جنگ خونین دیگری پس از نبرد با داعش به ویژه بر سر مناطق مهمی مانند کرکوک و سنجار، این بار میان کردها و اعراب یا به عبارت دقیق تر بین دولت عراق و اقلیم کردستان، خبر داده اند. با اذعان به این واقعیت، بارزانی خود تصریح کرده است معلوم نیست چه بلایی پس از داعش در انتظار ماست، لذا باید برای تهدیدات بعدی آماده باشیم./
