تروريسم؛ فصل انشقاق در ملل متحد (بخش دوم و پاياني)

(روزنامه اطلاعات ـ 1395/06/04 ـ شماره 26521 ـ صفحه 12)

کودکاني که سن آنها شايد اندکي از 10 سال بيشتر است با لباس‌هاي چريکي و پيشاني بندهاي مشکي و سلاح‌هايي که روي کتفشان سنگيني مي‌کند، تصويري کلي از سربازگيري گروه تروريستي داعش و تربيت نسل جديدي از تروريست‌ها است.به گزارش تسنيم، کودکان و نوجواناني که اغلب بين 10 تا 14 سال دارند، با لباس هاي رزمي و پيشاني بند مشکي داعش، تفنگ به دست و آماده اعدام و سربريدن زندانيان يا تن دادن به عمليات انتحاري، تصويري از شيوه جديدي از جنايتکاري داعش است که اين بار در سربازگيري از کودکان و نوجوانان از نقاط مختلف دنيا نمود يافته است.

تصاوير اين سربازان کم سن و سال در برخي فيلم هايي که در صفحات اجتماعي حامي داعش منتشر شده است، کشورهايشان را به حملات تروريستي تهديد مي کنند که نمونه آن فيلم تکان دهنده‌اي از يک نوجوان انگليسي تبار با لباس چريکي است که کشورش را با اين عبارت تهديد کرد: ما کافران را خواهيم کشت .تصاوير ويدئويي که ژانويه گذشته در اينترنت انتشار يافت، نوجوان انگليسي را با پيشاني بند مشکي داعش نشان مي داد که رسانه ها نام او را «جان جهادي بسيار جوان» گذاشتند.هويت جان توسط پدر بزرگش شناسايي و معلوم شد نام او عيسي است و از مادري انگليسي و پدري سوئدي است، در انگليس به دنيا آمد و به سوريه رفته است.سوالي که با ديدن تصاوير سربازان کم سن و سال داعش به ذهن مي رسد اينکه اين گروه چگونه کودکان را به صف خود مي کشاند و هدف از سربازگيري آنان چيست؟سوال ديگر اينکه داعش چگونه سربازان کم سن و سال خود را راهي عمليات انتحاري مي کند؟

پيش از پاسخ به اين سوال ها نگاهي به آمار سربازگيري داعش از بين کودکان و نوجوانان عمق فاجعه را روشن‌تر مي‌کند. صندوق کودکان سازمان ملل (يونيسف) در فوريه 2015 با انتشار بيانيه‌اي مبني براينکه مواردي از جذب کودکان 12 ساله عراقي وسوري به دست داعش ثبت شده است، اعلام کرد که داعش به اين کودکان آموزش هاي نظامي داده و از آنان به عنوان خبرچين، نگهباني از مواضع راهبردي و نقاط بازرسي استفاده مي کند. بر اساس گزارش کميته حقوق بشر سوريه که در ماه اوت 2015 منتشر شد، دست کم 800 نوجوان زير 18 سال از سوي داعش جذب شدند.

براساس تحقيق يک تيم تحقيقاتي در دانشگاه جورجيا آمريکا، داعش به ميزان بي سابقه اي روند سربازگيري کودکان کم سن وسال را افزايش داده است و همزمان با آن موارد استفاده از آنان را در عمليات انتحاري افزايش داده است.در اين تحقيق 89 کودک که در نبردهاي داعش کشته شده بودند، مورد بررسي قرار گرفتند و معلوم شد داعش اين کودکان را به شيوه هاي مختلف از جمله پخش سرودهايي در صفحه توئيتر يا ارسال پيام هايي به تلگرام جذب کرده است.

بر اساس اين تحقيق کودکاني که به داعش پيوسته اند از 14 کشور دنيا هستند و دو سوم تلفات آنان نيز بين 12 تا 16 سال سن داشتند.دوره زماني اين تحقيق از ابتداي 2015 تا پايان ژانوية 2016 بود و بر اساس آن تعداد تلفات کودکان زير 18 سال که داعش جذب کرده بود، در اين فاصله دو برابر شد و 39 درصد آنان در جريان انجام عمليات انتحاري با خودروهاي بمب گذاري شده کشته شده و 33 درصد ديگر نيز در جريان درگيري هاي داعش در سوريه و عراق جان خود را از دست دادند.نکته تکان دهنده اينکه در ژانويه 2016 در مقايسه با مدت مشابه سال قبل تعداد عمليات انتحاري کودکان يا همان سربازان کم سن و سال داعش در سوريه سه برابر شد.

داعش با استفاده از بازي هاي رايانه‌اي و پلي استيشن به جذب کودکان و نوجوانان روي آورد و تلاش کرد با اين کار آنان را به صف خود ملحق کند. سرعت اين اقدام داعش و موفقيت در جذب کودکان و نوجونان از کشورهاي مختلف به ويژه اروپا تاحدي است که بايد پرسيد اين گروه تروريستي چگونه اين کار را انجام داد و چگونه بازي ها را به شيوه مورد نظر خود تغيير داد؟ آيا تا اين اندازه با مهارت کامل مي تواند بازي‌ها را به شيوه اي که مي خواهد تغيير دهد که افکارمورد نظر خود رابه کودکان القا کند؟در پاسخ بايد گفت که داعش با استفاده از اينترنت و يوتيوب و هکرها توانست به راحتي بازي‌هاي کامپيوتري را به شيوه خود توليد کند، در مورد بازي‌هاي «پلي استيشن 3» نيز بايد گفت که اين بازي به اضافه کردن يک قطعه به دستگاه کامپيوتر نياز دارد تا کاربر بتواند به بازي هاي غيرمجاز دسترسي پيدا کند.گزارش کميته حقوق بشر سوريه نشان مي دهد که داعش از شيوه هاي تحريک آميز براي جذب نوجوانان و کودکان بهره برداري مي کند که نمونه آن تامين فعاليت هاي تفريحي و فضاي مخصوص است حال آنکه جنگ و درگيري در سوريه و عراق موجب محروميت کودکان از فعاليت هاي کودکانه و سرگرمي و تفريحي شده است.در اين بازي ها حس قدرت طلبي و هيجان کودکان تحريک شده و به آنان القاء مي شود که مي توانند با اعدام و سربريدن و حضور در ميدان نبرد توانمندي هاي خود را ثابت کرده و نشان دهند که ترس در وجود آنان جايي ندارد.

داعش در اين بازي‌ها، اقدامات تروريستي و سربريدن و اعدام گروگان‌ها و زندانيان را معيار قدرت معرفي مي‌کند.همچنين داعش با برگزاري جلسه در مدارس و نيز سخنراني در مساجد به آنان القا مي کند که توانايي جنگ و کشتار را دارند.احمد يک فعال عراقي اهل موصل در گفت وگو با روزنامه الشرق الاوسط گفت که داعش به دنبال کودکان بالاي 13 سال است.وي که خواست هويتش فاش نشود، افزود برادرش به دليل ترس از سرباز گيري داعش و از بيم اينکه مبادا پسرش قرباني آموزش‌ها و تلقين‌هاي داعش شود، او را از مدرسه بيرون آورد.اين در حالي است که داعش اخيرا يک نوار ويدئويي از جشن فارغ التحصيلي تعدادي دانش آموز را که اسلحه به دست داشتند، منتشر کرد .

در اين حال،«حسين قائيدي» مدير دفتر ايزديان مفقود شده در عراق در گفت وگو با شبکه سومريه نيوز گفت: داعش 1400 کودک ايزدي را به اسارت گرفته و آنان را براي عمليات انتحاري آموزش داد.اين در حالي است که داعش سوم اوت 2014 با حمله به منطقه سنجار در شمال غرب موصل و اشغال آن شماري زيادي از ايزدي هاي را کشته و به اسارت گرفت.بنابر اعلام يونيسف افزايش دايره اقدامات خشونت آميز و شدت يافتن درگيري ها درنقاط مختلف دنيا کودکان را بيش از پيش در معرض سربازگيري از سوي گروههاي مسلح قرار داده است.در اين ميان صداي اعتراض سازمان هاي دست اندرکار حقوق بشر عليه روند رو به افزايش سربازگيري داعش از بين کودکان بالا رفته است تا جايي که کميته حقوق کودکان سازمان ملل فاش کرد که داعش برخي از کودکاني را که در عراق ربوده است، زنده زنده مي سوزاند يا آنان را به عنوان برده در بازارها به فروش مي رساند.

همچنين گزارش«Business Insider» به نقل از يک فعال عراقي فاش کرد که بيش از 30 کودک که در صف داعش مي جنگيدند در نبردهاي شديد با کُردهاي کوباني جان خود را از دست دادند.بر اساس گزارش سازمان ملل داعش در تابستان 2014 حدود 3500 زن و کودک ايزدي را به اسارت گرفت.

در اين ارتباط «ريناتي وينتر» کارشناس کميته حقوقي کودکان سازمان ملل در اظهاراتي مطبوعاتي از شکنجه کودکان و کشتن آنان به ويژه اقليت ها به شدت ابراز نگراني کرده و گفت: گزارش هايي در دست داريم که نشان مي دهد داعش از کودکاني که مشکلات و نارسايي هاي ذهني دارند به عنوان عوامل انتحاري استفاده مي کند و به احتمال زياد اين کار را به گونه‌اي انجام مي دهد که اين کودکان در جريان آنچه در انتظارشان است، قرار نمي گيرند.به گفته وي برخي فيلم هاي ويدئويي نشان مي دهد که کودکاني بسيار کم سن و سال که تقريبا هشت سال يا کمتر دارند در حال آموزش هاي نظامي از سوي داعش هستند.

اين در حالي است که بنابر اعلام کميته حقوقي کودکان سازمان ملل خشونت جنسي يکي ديگر از اقدامات داعش عليه کودکان است. ويدئوهايي که در آن کودکان کم سن و سال در حال آموزش نحوه استفاده از سلاح و نيز شرکت در جنگ‌هاي خياباني و چريکي نشان داده مي شوند و اغلب رسانه هاي وابسته به داعش يا حامي آن اين فيلم هاي ويدئويي را منتشر مي کنند، دليل قاطعي بر سوء استفاده گروههاي تروريستي از کودکان در درگيري هاي شديد در سوريه و عراق است.همچنين سايت هاي هودار داعش در سپتامبر گذشته با انتشار عکس يک کودک مدعي شدند که او کوچکترين جنگجوي خارجي است که در ميدان نبرد کشته شده است و با افتخار اعلام کردند که عمر او ده سال بيشتر نبود.

جالب اينکه يک نوجوان 17 ساله که پيش از انجام عمليات انتحاري در عراق دستگير شد، در گفت وگو با روزنامه اينديپندنت در حالي که از کارهاي خود پشيمان به نظر مي رسيد گفت که بيشتر عوامل انتحاري از او کوچکتر هستند و بين 13 تا 15 سال دارند.اين در حالي است که منابع خبري از پيدا شدن اجساد کودکاني که در صف داعش مي جنگيدند در شهر کوباني خبر داده و اعلام کردند که جسد چهار کودک زير 14 ساله که در عمليات انتحاري شرکت داشتند، پيدا شد.

سازمان اطلاعات هلند نيز گزارشي را منتشر کرد مبني بر اينکه داعش به شيوه جديدي براي حملات انتحاري در اروپا متوسل شده است که شامل استفاده از کودکان و زنان به جاي مردان در عمليات تروريستي است. اين گزارش که سرويس اطلاعاتي بلژيک (OCAD) نيز آن را تاييد کرده است، نشان مي دهد اين رويکرد جديد داعش موجب مي شود شيوه هاي مبارزه با آن نيز تغيير کند و بي ترديد احتمال استفاده داعش از کودکان و زنان در عمليات انتحاري افزايش يافته است .

بر اساس گزارش مزبور 170 تبعه هلندي به عراق و سوريه سفر کرده و همگي به داعش ملحق شده اند و در بين آنان کودکاني بين 9 تا 14 سال هم حضور داشتند.اما دستگاه امنيتي بلژيک نيز اعلام کرد که 32 کودک بلژيکي که کوچکترين آنان 12 سال دارد با پدران خود به داعش در سوريه و عراق ملحق شده اند به اضافه اينکه کودکاني از پدراني بلژيکي در آنجا متولد شده اند.

علاوه بر اين داعش از دختران کم سن و سال سوء استفاده جنسي مي کند.داعش بارها فيلم هاي ويدئويي و عکس هايي را منتشر کرده است که در آن شرکت کودکان در دوره هاي آموزش نظامي خشونت آميز نشان داده مي شود که نمونه آن اعدام دو مرد به دست يک کودک هشت ساله است در حالي که داعش مدعي شد اين دو قرباني، براي روسيه جاسوسي مي کردند.کودکاني که به صف داعش ملحق شده و تحت آموزش‌هاي نظامي قرار مي‌گرفتند و در اعدام‌ها و سربريدن‌ها شرکت مي‌کردند، اشبال الخلافه (شيربچه‌هاي خلافت) ناميده مي‌شوند.رسوايي هاي داعش در استفاده از کودکان در عمليات انتحاري يا اعزام آنان به ميدان هاي جنگ خلاصه نمي شود بلکه از آنان به عنوان جلاد نيز بهره برداري مي کند به اين معني که گزارش سازمان ملل در ماه نوامبر 2015 حاکي از استفاده برنامه ريزي شده داعش براي استفاده از کودکان زير 18 سال به عنوان جلاد است .بر اساس اين گزارش عمليات گردن زدن دو سربازي که داعش در اوت 2014 از پايگاه هوايي «الطبقه» از توابع رقه ربوده بود، توسط يک نوجوان 16 ساله انجام گرفت .

فيلم هاي ويدئويي که در اين مورد منتشر شده است از جمله فيلمي از شهر رقه که توسط داعش اشغال شده بود، فضايي را که کودکان در مناطق تحت اشغال داعش زندگي مي کنند نشان مي دهد در اين فيلم يک گروه از کودکان در تقليد از داعش در حال تمرين کردن اعدام هستند، به اين معني که تيراندازي و از اينکه تفنگ به دست دارند خوشحالي مي کنند. احمد از اهالي موصل در اين باره گفت : پيوستن کودکان به گروه‌هاي تروريستي در عراق موضوع تازه اي نيست زيرا اين رسمي است که از زمان ابومصعب الزرقاوي سرکرده القاعده در عراق که داعش از دل آن سربرآورد، نيز وجود داشت.

داعش از زمان تشکيل در سال 2013، در مجموع 2300 کودک را در عراق و سوريه سربازگيري کرده است که از اين شمار 1200 کودک و نوجوان از عراق و 1100 نفر ديگر از سوريه هستند.

ميانگين سني اين کودکان و نوجوانان بين هفت تا 17 سال بود.نوار ويدئويي چندي پيش از کشته شدن يک کودک فلسطيني به اتهام همکاري با اسرائيل صحنه جديدي از خشونت و اقدامات غيرانساني تروريست‌ها است تا جايي که به نظر مي‌رسد راهبرد داعش در سرباز گيري کودکان و سوق دادن آنان به سمت اقدامات خشونت آميز و کشتار پيامي به تمام جهانيان است مبني بر اينکه اين گروه نه فقط به دنبال توسعه دايره تروريسم و ناامني و از هم پاشيدگي کشورها است بلکه در تلاش است نسل جديدي از تروريست ها را تربيت کند زيرا کودکاني که در دايره خشونت و درگيري بزرگ مي شوند و حتي خود آنان دست به قتل به وحشيانه ترين شکل دست مي‌زنند اين اقدامات و کشتار را بخشي از زندگي روزمره مي‌دانند و همين کودکان خشن ترين و سنگدل ترين نسل تروريست‌ها را تشکيل خواهند داد.

در پايگاه ويژه در شهر الطبقه در فاصله 55 کيلومتري از شهر رقه که فرودگاه نظامي رقه قرار دارد، تازه ترين اقدامات خشونت آميز در دو مرحله جريان داشت، مرحله اول کودکان از مساجد و جلسات حفظ قرآن انتخاب مي شدند آن هم در حالي که در پي تعطيلي مدارس اين شهر به دست داعش اغلب کودکان به جاي مدارس در مساجد قرآن مي آموختند.

داعشي ها پس از انتخاب کودکان از جلسات حفظ قرآن در مساجد آنان را در يک دوره 45 روزه به پايگاه الطبقه برده و تحت آموزش هاي مذهبي قرار مي داد که توسط معلمان عراقي، تونسي و سوري تدريس مي شد، سپس کودکان سه ماه تحت آموزش نظامي قرار گرفته و در صورتي اين دوره پايان مي يافت که شرکت کنندگان در پايان دوره بتوانند سر يکي از قربانيان را از سر جدا کنند.

در همين راستا يکي از مهم ترين عمليات انتحاري در کوباني را يک نوجوان 18 ساله به اسم «باسل حميره» انجام داد. متوسط سن کودکاني در اين پايگاه آموزش ديدند، بين هفت تا 14 سال بود .داعش پس از اينکه دوره هاي آموزشي به پايان مي رسيد، بار ديگر آنان را ساماندهي نظامي مي داد تا به گروههاي جنگي ملحق شوند و اغلب به عنوان عناصر انتحاري و جاسوس استفاده شوند زيرا به دليل آشنا بودن به منطقه از قدرت پنهان شدن و نقل وانتقال سريع برخوردارند.اين گروهها نام هاي مختلفي دارند از جمله «پرندگان بهشت» که نشان مي دهد انتخاب اين اسم به نوبه خود حاکي از اين است که داعش در تلاش براي مشروعيت بخشيدن به اين بهره‌کشي از کودکان است.

داعش در سال 2013 از مدرسه «البشري» در الباب واقع در حلب به عنوان پايگاه آموزش نظامي نوجوانان زير 18 سال استفاده مي کرد و در اردوگاه شرعي در الطبقه حدود 350 کودک بين 5 تا 16 سال را آموزش داد تا ماموريت‌هاي جنگي را برعهده بگيرند و آنان را به شديدترين اقدامات خشونت‌آميز سوق مي داد. در سال 2014 داعش 153 کودک کُرد 14 تا 16 ساله را ربوده و در يک مدرسه در شهر منبج در حلب واقع در شمال سوريه حبس کرده و سپس به مدت پنج ماه هر روز افکار جهادي و نظامي را به آنان تلقين مي‌کرد و هر کس با اين افکار مخالفت داشت به شدت مورد ضرب و شتم قرار مي گرفت.

شيوه‌هاي سربازگيري داعش

در همين ارتباط «ابوابراهيم» از اهالي رقه که از دست‌اندرکاران راه اندازي سايت « رقه در سکوت ذبح مي شود» است در گفت وگو با الشرق الاوسط گفت ،داعش براي سربازگيري از سه شيوه به شرح زير استفاده مي کند:

- القاي افکار خود به کودکان و شستشوي مغزي آنان

- پرداخت مبلغي ناچيز به خانواده ها در برابر سپردن کودکان خود به داعش به اين اميد که از فقر و بدبختي نجات پيدا کنند

- ربودن کودکان براي انجام عمليات تروريستي

جالب اينکه داعش تلاش دارد در پايگاه‌هاي آموزشي لباس، مسکن و طعام کودکان را فراهم کند و با اين کار دوستي و محبت آنان را براي طولاني مدت به دست آورد از همين رو روندي که داعش در پيش گرفته است براي نسل هاي آينده در عراق و سوريه نيز فاجعه بار خواهد بود.در فاصله يک دوره شش ماهه از اوت 2015 تا فوريه 2016، 254 فيلم وعکس تبليغاتي داعش با استفاده از کودکان به ثبت رسيد که از اين تعداد 12 مورد کودکان به دست خود اعدام را به اجرا در آوردند و در يک مورد نيز يک کودک اعدام را در يک خيابان به اجرا گذاشت.

در پايگاه‌هاي آموزشي داعش، کودکان به گونه‌اي آموزش نظامي و شستشوي مغزي داده مي‌شوند که به راحتي بتوانند اقداماتي نظير سربريدن و عمليات انتحاري را انجام دهند.موسسه کويليام انگليس اعلام کرد مي توان کودکان را در نوارهاي تبليغاتي داعش به پنج گروه تقسيم کرد:

اول: گروهي که با مشاهده اعدام ها از نزديک با خشونت انس گرفته و اين اقدامات برايشان عادي مي شود.

دوم: گروهي که به طور مستقيم در اقدامات خشونت‌آميز شامل قتل و عمليات انتحاري و به اجرا گذاشتن اعدام‌ها شرکت دارند.

سوم: گروهي که در مدارس وابسته به داعش آموزش مي‌بينند و سپس مردم را به اجراي قانون داعش و جمع آوري زکات مجبور مي کنند.چهارم: گروهي که اصول ادعايي خلافت اسلامي شامل عدل و دينداري را تبليغ مي کنند .پنجم: گروهي که ظلم حاصل از سياست هاي غربي را تبليغ مي کنند.

با وجود محکوميت گسترده استفاده از کودکان اما داعش اين اقدام را ابزاري کارآمد وموفق براي تحقق اهداف موردنظر خود مي داند. بخشي از مهم ترين انگيزه مهم داعش از استفاده از کودکان در تبليغات به ترتيب زير است:

- ايجاد موجي از ترس و نگراني

داعش با زنده سوزاندن «معاذ الکساسبة» خلبان اردني توانست شوک بي سابقه اي را در سراسر جهان ايجاد کند و هدف آن از اين اقدام روشن بود: افزايش درجه ترس و وحشت تا بيشترين ميزان ممکن بنابراين پرواضح است که استفاده از کودکان در حال اجراي عمليات اعدام چيزي جز ادامه اقدامات سابق نيست و داعش با اين کار به دنبال همه گير کردن ترس و وحشت است. «راشل برايسون» پژوهشگر موسسه کويليام انگليس و کارشناس مسائل تبليغاتي داعش گفت: استفاده از کودکان براي تبليغ از سوي داعش فقط اهداف رواني دارد و هدف از آن ايجاد ترس در سراسر دنيا است به اين معني که با اين کار اينگونه به جهانيان القا شود که يک طرف قدرتمند وجود دارد که ‌عمليات خود را به شکل تمام عيار به اجرا مي‌گذارد.

- به راه انداختن جنگ نسل‌ها

داعش مي کوشد اين پيام را به دنيا ارسال کند که جنگي که در پيش گرفته است جنگ نسل ها است و نسل هاي آينده پرچم آن را بالا نگاه خواهند داشت از همين رو در فيلم هاي تبليغاتي خود از کودکان استفاده کرده و آنان را در حالي که در کلاس درس هستند و يا درمراکز آموزش نظامي و حتي در ميدان نبرد شرکت دارند، نشان مي دهد. «توماس کولي» محقق و کارشناس مسائل تبليغاتي و راهبردي ارتباطات در دانشگاه لندن در اين باره گفت: پخش چنين فيلم هايي اين تفکر را القا مي کند که داعش براي چند نسل آينده همچنان پابرجا خواهد بود .به گفته او تا زماني که جامعه جهاني چشم هاي خود را به روي اقدامات داعش ببندد، تربيت نسل هاي آينده جهادي‌ها ادامه خواهد يافت.

- جاذبه تبليغاتي

استفاده از کودکان مي تواند توجه رسانه ها را به خود جلب کند به اين معني که به عنوان مثال نوار ويدئويي که در آن يک کودک پنج ساله انگليسي در حال فشار دادن يک کليد براي انفجار خودروي بمب گذاري شده با چهار سرنشين نشان داده مي شود، در صدر عناوين اصلي اخبار رسانه ها قرار گرفت و اين کودک نيز به «جهادي کوچک» معروف شد و پيش از آن نيز پخش تصاوير يک کودک استراليايي که يک سر قطع شده را در دست داشت، در شبکه هاي اجتماعي در اوت 2014 در سطح گسترده اي منتشر شد و به اين ترتيب داعش توانست فضاي زيادي از رسانه ها را به خود اختصاص دهد.

با وجود اينکه اين تصاوير و نوارهاي ويدئويي بامحکوميت گسترده در سطح جهان روبه رو شد، اما موجب شد داعش تبليغات خود را گسترش دهد. داعش با سربازگيري از بين کودکان و نوجوانان فرصتي براي اين گروه که در دوره جنگ رشد مي کنند، فراهم کرده است تا به اصطلاح به قهرمان تبديل شوند، انتشار فيلم هاي ويدئويي در مورد اعدام و سربريدن زندانيان به دست همين کودکان شاهدي بر اين موضوع است.چه بسا بهره کشي از کودکان و نوجوانان و آموزش خشونت و وحشيگري به آنان بزرگترين جنايت داعش باشد زيرا معصوميت کودکانه آنان را نابود مي کند و سربازاني کم سن و سال را به تصوير مي کشد که چنان با خشونت عجين شده اند که گويي با اعدام و سربريدن به دنيا آمده اند.

اين در حالي است که تروريست هاي داعش از کودکان و نوجوانان به عنوان سپر انساني نيز بهره برداري مي کنند که نمونه آن تشکيل سپري انساني از آنان در کوههاي محکول و شرقاط در استان صلاح الدين بود که البته متوسل شدن به اين اقدام نشان مي دهد داعش شکست خورده و بسياري از نيروهاي خود را از دست داده است و به دنبال سربازگيري از کودکان و نيز استفاده از آنان به عنوان سپر انساني است.در همين ارتباط کميته حقوق کودکان در سوريه در گزارش خود اعلام کرد که داعش معمولا از کودکان و نوجوانان زير 18 سال به عنوان عامل انتحاري‌ يا سپر انساني عليه حملات نيروهاي ائتلاف استفاده‌ مي‌کند.

https://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2016\08\08-24\20-03-06.htm&storytitle=%D3%D1%C8%C7%D2%90%ED%D1%ED%20%CF%C7%DA%D4%20%C7%D2%20%98%E6%CF%98%C7%E4%20%D2%E4%90%20%CE%D8%D1%20%C8%D1%C7%ED%20%D5%E1%CD%20%CC%E5%C7%E4%ED

ش.د9502577