راهبرد بقا با انحراف افکار عمومی

(روزنامه صبح نو – 1395/06/09 – شماره 74 – صفحه 4)

دولت نیازمند یک راهبرد ارتباطی و رسانه‌ای است

دکترسید مهدی فرقانی، دانشیار رشته ارتباطات و رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در گفت و گو با «صبح نو» درباره راهبردهای رسانه‌ای دولت، گفت: دولت سیاست رسانه‌ای منسجم و مشخصی ندارد و به همین دلیل گاهی در برخورد با پدیده‌های گوناگون دچار انفعال می‌شود. دولت نیازمند یک راهبرد ارتباطی و ذیل آن راهبرد رسانه‌ای است و در این تردیدی نیست. بهتر بود که این اتفاق از ابتدای شروع دولت رخ می‌داد تا رفتار دولتمردان با رسانه‌ها و مناسبات و ارتباط آنها بر اساس آن تنظیم می‌شد.

وی با اشاره به انتظارات اهالی رسانه از دولت، اظهار داشت: رسانه‌ای‌ها انتظار داشتند ظرفیت‌های مربوط به استقلال حرفه‌ای و آزادی مطبوعات توسعه بیشتری پیدا کند که این خواسته معقولی است اما تا حد زیادی از دست دولت خارج است و عوامل گوناگونی بر این موضوع تأثیرگزار است که دولت کمترین دخالت را در آن دارد. معتقدم کشور نیازمند ساختار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری است تا در ذیل آن همه موارد فوق و وضعیت حقوقی کار رسانه‌ای تبیین شود.

رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر اینکه مجموعه رسانه‌ها باید ذیل یک نظام حرفه‌ای سامان پیدا کنند، افزود: این اتفاق تاکنون نیفتاده و به نظر نمی‌رسد پیش‌نویس‌های قانونی تهیه شده بتواند خواسته جامعه رسانه‌ای را در بر بگیرد.

فرقانی در ادامه تصریح کرد: اینکه دولت رأساً محدودیت‌هایی بر سر راه رسانه‌ها ایجاد کرده باشد، قبول ندارم و فکر می‌کنم دولت به فعالیت آزاد و نظام‌مند رسانه‌ها تمکین می‌کند.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود چندین استاد ارتباطات در دولت، راهبرد رسانه‌ای وجود ندارد، اظهار داشت: اگر از آنها بپرسیم می‌گویند وجود دارد اما برونداد فعالیت رسانه‌ای در دولت نشان می‌دهد این راهبرد یا وجود ندارد و یا کارکرد لازم را نداشته است.

ایجاد بحران‌سازی‌های متعدد از سوی رسانه‌های نزدیک به دولت

دکتر محمدحسین ساعی استادیار ارتباطات دانشکده صداوسیما نیز در گفت و گو با «صبح نو»، گفت: از آن جایی که اصل پدید آمدن دولت یازدهم محصول شرایط ویژه‌ای بود، تحلیل طراحان و استراتژیست‌های دولت این است که بقای دولت در امتداد شرایط ویژه است. این شرایط ویژه ایجاد بحران‌های ذهنی متعدد است و آنها معتقدند اگر فضا از این بحران‌های ذهنی تهی شود، دولت در افکار عمومی ضعیف می‌شود.

وی افزود: بر این اساس بحران‌سازی‌های متعدد از سوی رسانه‌های نزدیک به دولت در چند سال گذشته دیده شده و همچنان ادامه دارد.

این استاد علوم ارتباطات با اشاره به نظریه برجسته‌سازی در علوم ارتباطات، گفت: سیاست دولت ایجاد مسأله‌های متعدد رسانه‌ای است. بسیاری از مسائلی که دولت روی آن دست می‌گذارد، ممکن است ابتدا در جامعه حس نشود و افراد حسی از آن چیزی که مسوولان می‌گویند نداشته باشند، اما مسأله افراد و گروه‌های خاص در دستور کار عمومی قرار می‌گیرد و از این طریق بحران‌های کوچک و بزرگی می‌سازند تا افکار عمومی را به سمت موضوعاتی که خودشان علاقه‌مندند منحرف کنند و به نظر می‌رسد این سیاست اصلی دولت است.

ساعی تصریح کرد: هر زمان که دولت با فشار سنگین رسانه‌ای و مطالبه مردمی روبه‌رو می‌شود، به فاصله کمی موضوعات حاشیه‌ای را برجسته می‌کند. به عنوان مثال میزان اهمیت برگزاری کنسرت در مشهد چه مقدار است؟ وقتی افراد دولتی در سطوح درجه یک به موضوع ورود می‌کنند یعنی مراکز تصمیم‌گیری دولت می‌خواهند کنسرت را به موضوع اول کشور تبدیل کنند چراکه می‌خواهند توجه افکار عمومی را از دیگر موضوعات منحرف کنند.

وی خاطرنشان کرد: سیاست دیگر دولت در حوزه رسانه، فشار به منتقدان و حمایت از رسانه‌های طرفدار دولت است. یعنی با حمایت یارانه‌ای از طرفداران به دنبال قدرت بخشیدن به آنها هستند.

این استاد ارتباطات تأکید کرد: رفتار دولت یازدهم نسبت به منتقدان عرفی را پایه‌گذاری می‌کند که لاجرم این عرف ادامه پیدا خواهد کرد. ممکن است دولت چند سال بعد در اختیار منتقدان قرار بگیرد و عرفی که این دولت در قبال منتقدان استفاده کرده توسط آن دولت‌ها هم استفاده شود و این برای کشور خوب نیست.

دولت از رفتارهای محدود‌کننده رسانه‌ها دست بردارد

آقای بیژن مقدم، مدیر مسوول پایگاه خبری الف و مدیر مسوول پیشین روزنامه جام جم در گفت‌وگو با «صبح نو» با بیان اینکه سیاست‌های دولت در قبال رسانه‌ها دوگانه بوده است، گفت: از یک سو در بیان از عملکرد انتقادی رسانه‌ها استقبال می‌شود، اما در عمل روی خوشی به انتقادها نشان داده نمی‌شود. این را می‌توان از ادبیات مسوولان متوجه شد. تا زمانی که فشار رسانه‌ها زیاد نیست مقاومت و نشانه‌های نه گفتن آنها را می‌بینیم اما وقتی فشار رسانه‌ها و همراهی مردم زیاد می‌شود، شاهد عقب‌نشینی‌هایی هستیم که از سر اجبار اتفاق می افتد.

وی افزود: در ماجرای فیش‌های حقوقی دولتی‌ها در گام اول نمی‌خواستند اصل موضوع را بپذیرند اما بعد از موج رسانه‌ای تصمیمات جدی‌تر و اصلاح قوانین صورت گرفت.

مدیر مسوول پایگاه خبری الف با اشاره به واکنش‌های تند دولت به منتقدان، اظهار داشت: منتقدان دارای تریبون و رسانه هستند و صحبت‌های خود را مطرح می‌کنند. گاهی برخی مسوولان واکنش‌های تندی انجام می‌دهند که نشانه عصبانیت و نپذیرفتن نقدهاست. البته همان افراد هم بعد از مدتی عقب‌نشینی می‌کنند. این نشان می‌دهد رسانه‌ها رفته رفته کارکرد خود را پیدا کرده‌اند که در این میان نقش‌آفرینی منتقدان، حضور رسانه‌ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی را تقویت کرده است.

مقدم تصریح کرد: دولت باید اقدامات صورت گرفته در سه سال اخیر را با ابزار رسانه‌ای برای مردم تشریح کند و نمی‌تواند متکی به یک دستاورد باشد چرا که برجام همه چیز نبود و خیلی از دستاوردهایی که قرار بود در داخل به ارمغان بیاورد، محقق نشده است.

وی خاطرنشان کرد: امیدواریم دولت در ماه‌های آینده روی خوشی به رسانه‌ها نشان دهد و از آنها استقبال واقعی کند. همچنین از رفتارهای محدودکننده رسانه‌ها دست بردارد.

http://sobhe-no.ir/newspaper/74/3/1740

ش.د9503186