بدعهدی‌های روسیه

(روزنامه مردم سالاري – 1395/10/20 – شماره 4226 – صفحه 15)

المانیتور نوشت: دونالد ترامپ و رویکردهای سیاست خارجی‌اش بزرگترین علامت سوال این روزهاست. با توجه به نامزد پست وزارت خارجه ترامپ بسیاری امیدوارند که تردیدها کمی‌کاسته شود ولی هنوز تصوری روشن از دیپلماسی دوران ترامپ خیلی سخت است. بسیاری در خاورمیانه کنجکاوند بدانند که چه اتفاقی قرار است بیافتد.به گزارش انتخاب؛ رکس تیلرسون رییس اکسون موبیل شرکت بزرگ نفتی آمریکایی نامزد وزارت خارجه ترامپ در رسانه‌های آمریکا به عنوان یک دوست ولادیمیر پوتین معرفی شده است. تیلرسون به مدت طولانی ای رییس شرکت نفتی آمریکایی روسی در باهاماس بوده و همین امر تردیدها را درباره تاثیر انتصاب او به نفع روسیه افزایش داده است. برخی حتی از این هم فراتر رفته و درباره اینکه وزارت خارجه آمریکا قرار است یکی از ابرازهای دست پوتین باشد گمانه‌زنی می‌کنند.

جان مک کین روابط تیلرسون و پوتین را یکی از موضوعات باعث نگرانی خوانده و گفته حتی اگر این دو با هم روابط نزدیکی هم داشته باشند باز هم روابط آنها به تنهایی اختلافات استراتژیک بین واشنگتن و مسکو را حل و فصل نخواهد کرد. انتخاب احتمالی تیلرسون می‌تواند خبر خوبی برای ایران باشد. بویژه زمانی که دیگر گزینه وزارت خارجه می‌توانست رودی جیولانی باشد که نام سازمان منافقین را از لیست گروه‌های تروریستی حذف کرده بود و با پرداخت پول به این گروه موافقت کرده بود یا جان بولتون که سرسختانه با بمباران ایران به عنوان بهترین راه برای توقف برنامه هسته‌ای ایران موافق بود.

تیلرسون کمی‌ منصفانه‌تر درباره ایران اظهار نظر می‌کند. وی در مصاحبه‌ای با سی ان بی سی با احتیاط گفته بود که رقبای اروپایی آمریکا از باز شدن بازارهای ایران منتفع شده‌اند در حالی که شرکت‌های آمریکایی به دلیل تحریم‌ها این فرصت را از دست می‌دهند. البته او بر چالش‌های بالقوه و سختی‌های حضور یک آمریکایی در بخش انرژی ایران نیز اشاره کرده بود. اما به هر حال حضور او برای روابط نزدیک تهران و مسکو نمی‌تواند بد باشد.همزمان احمقانه است اگر فقدان نتایج منفی رویکردهای تیلرسون در قبال ایران را نیز درنظر نگیریم. علی‌رغم همکاری‌های رو به افزایش ایران و روسیه در منطقه‌ایرانی‌ها تصویر مثبتی از روسیه ندارند. علی بیگدلی استاد علوم سیاسی در تهران به پایگاه انتخاب گفته: روس‌ها همیشه نشان داده‌اند برای رسیدن به اهدافشان حاضرند نزدیکان خود را قربانی کنند.

این تصویری است که مدتهاست نخبگان ایرانی در مورد روس‌ها دارند و شاید به سابقه تاریخی درگیری‌های نظامی ‌روسیه و ایران در زمان قاجارها و قراردادهای ترکمنچای و گلستان بازگردد که در این قراردادها ایران بخش زیادی از خاکش را به روسیه بخشیده است. یکی از مقامات ایرانی که در سازمان ملل در نیویورک در سال 2006 و زمانی که قطع نامه 1696 در شورای امنیت علیه ایران تصویب شده حضور داشته گفته: در آن زمان روسیه قول داده بود که این تحریم‌ها و قطعنامه را که علیه ایران صادر شده بود وتو خواهد کرد . با این حال ما از واشنگتن به تهران هشدار داده بودیم که مسکو این کار را نخواهد کرد. اما احمدی نژاد روی قول روس‌ها حساب کرد. روسیه ارسال سامانه اس-300 را برای مدت طولانی تعلیق کرده بود.

این درحالی بود که مسکو در قراردادی 800 میلیون دلاری در سال 2007 قول ارسال این سامانه را به تهران داده بود. این سامانه در نهایت در سال 2016 به ایران داده شد یعنی 9 سال بعد از توافق این دو کشور و بعد از شکایت ایران از روسیه در دادگاه بین المللی. ساخت و ساز نیروگاه اتمی ‌بوشهر که قرار است توسط روسها انجام بگیرد اوایل دهه 1990 مورد توافق قرار گرفته بود و تقریبا 2 دهه به تعویق افتاد. اینها مثال‌هایی از مواردی است که مسکو در قبال ایران زیر قول‌هایش زده است. در بحران سوریه دو کشور بار دیگر به هم نزدیک شد‌ه‌اند.

دیدار پوتین از تهران در سال 2015 حسن مطلع این روابط دوجانبه بود است. باید تاکید کرد که روابط دو کشور در خلال جنگ سوریه تقویت شده و این با مجوز ایران برای استفاده روس‌ها از پایگاه هوایی نوژه در واقع بیش از گذشته تقویت شد. با این حال روسیه امیدوار است که نقش اصلی را در اقتصاد ایران بعد از توافق هسته‌ای بازی کند. در حقیقت لوان جاگاریان سفیر روسیه در تهران نسبت به خرید هواپیما از بویینگ و ایرباس توسط ایران شکایت کرده و گفته باید به جای این دو کمپانی از کمپانی‌های روسی خرید می‌کردند. آیا ایران باید با وجود روابط تیلرسون و روسیه نگران سیاست‌های فریبکارانه روس‌ها باشد؟ آیا تهران باید در صورتی که روسیه به سمت به دست آوردن اهرمی‌ در اروپای غربی با کمک واشنگتن برود باید آماده بی اعتنایی از سوی مسکو باشند.

آیا ایران برای این مساله راه حلی دارد؟آیا ایران به دنبال روسیه خواهد رفت؟ یک دیپلمات برجسته ایرانی به المانیتور گفته‌: این مباحث غلط است چرا که ما بازیگران مستقلی هستیم و بعد از آغاز بحران سوریه این روس‌ها بودند که به دنبال ما آمدند . زمانی که بهار عربی آغاز شد روسیه بر این باور بود که آینده سوریه شبیه به مصر و لیبی خواهد شد در حالی که ما باور داشتیم که اعتراضات در سوریه از منابع خارجی هدایت می‌شود و به همین دلیل هم به بشار اسد کمک کردیم. به تدریج روسیه هم فهمید که باید حضور جدی تری در درگیری‌ها داشته باشد.

این دیپلمات افزود: ما هیچ اتحاد استراتژیکی با روسیه نداریم، در نتیجه نباید نگران این باشیم که اقدامی ‌از سوی مسکو در آینده صورت بگیرد یا روابط احتمالی روسیه و آمریکا چه تاثیری خواهد گذاشت. ایران و روسیه منافع مشترک بسیار زیادی دارند حال این منافع چه درمورد روسیه باشد یا هر چیز دیگری.

http://mardomsalari.com/4226/page/15/5685

ش.د9503336