- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
با وارد‌شدن نبرد موصل به فاز دوم خود، نيروهاي عراقي سواحل شرقي رودخانه دجله را تقريبا به‌طور کامل تصرف کرده و با پس‌گرفتن دانشگاه و کاخ‌هاي رياست‌جمهوري موصل، این قسمت را تقريبا به‌طور کامل از لوث داعش پاکسازي کرده‌اند؛ البته برخي منابع ديگر عراقي مي‌گويند که هنوز پنج درصد از بخش شرقي موصل تحت کنترل داعش است اما پيشروي‌ها همچنان ادامه دارد. در دوم ژانويه 2017، فرانسوا اولاند، رئيس‌جمهوري فرانسه، در سخنراني خود در شهر بغداد عنوان کرد: ممکن است نبرد موصل بر سر بازپس‌گيري اين شهر از دست نيروهاي داعش، هفته‌ها ادامه داشته باشد. عراقي‌ها مي‌گويند طولاني‌شدن نبرد موصل به‌دليل حضور هزاران شهروند غيرنظامي‌اي بوده که داعش در ميان آنها سنگر گرفته است. آنها مي‌گويند پيشروي کند صورت مي‌گيرد زيرا نمي‌خواهند فاجعه انساني رخ دهد؛ البته داعش از وقوع فاجعه انساني ابايي ندارد و براي همين از شهروندان عادي به‌عنوان سپر انساني استفاده مي‌کند.
به گزارش وبسايت تحليلي مدرن‌ديپلماسي، برخي مدعي هستند که از نبرد کنوني در موصل مي‌توان اين‌گونه نتيجه گرفت که رقابت سياسي و دشمني‌هاي موجود، به‌ويژه ميان دو قدرت منطقه‌اي، همچون ايران و عربستان‌سعودي به طولاني‌تر‌شدن درگيري‌ها در عراق و پيچيده‌تر‌شدن جنگ عليه داعش منجر شده اما سؤالي که در اينجا مطرح مي‌شود، اين است که ايران و عربستان‌سعودي در موصل چه منافعي داشته و چه اهدافي را در آنجا دنبال مي‌کنند؟
برخي کارشناسان اعتقاد دارند، ايران و عربستان‌سعودي در راستاي کسب جايگاه و موقعيت بهتر در عراق، نفوذ بر دولت بغداد و همچنين دولت خودمختار کردستان عراق، به‌دنبال نقش برجسته و بزرگ‌تري در موصل هستند. گروه تروريستي داعش، خلافت اسلامي خودخوانده خود را از استان الانبار، بزرگ‌ترين استان عراق که در مناطق مرزي ميان عراق و عربستان‌سعودي قرار دارد، آغاز کرد. ساکنان استان الانبار، اکثرا سني هستند و همين موضوع، دليلي است که کارشناسان را به عربستان مي‌رساند.
ظهور گروه تروريستي داعش و پيشرفت‌هاي بعدي اين گروه در عراق به معناي تضعيف اقتدار دولت مرکزي در بغداد و در کل، وحدت این کشور بود. حمايت و پشتيباني ايران از دولت عراق نيز اجتناب‌ناپذير به نظر مي‌آمد زيرا اين دولت با تهديدات فزاينده‌اي از سوي عده‌اي با داعيه سني‌بودن روبه‌رو بود. عربستان‌سعودي نيز درگيري‌هاي فرقه‌اي در عراق را به‌عنوان راهي براي حفظ نفوذ و قدرت مسلمانان اهل تسنن مورد حمايت خود در اين کشور مي‌دانست حتي روزنامه اينديپندنت در همان زمان در سرمقاله‌اي، عربستان‌سعودي را «حامي اصلي مبارزان ضد‌شيعه» در عراق توصيف کرد.
از آنجايي که شهر موصل، دومين شهر بزرگ عراق بوده، از ذخایر و منابع نفتي قابل‌توجهي برخوردار بوده و چون در نقطه تلاقي سوريه، ترکيه، ايران و کردستان عراق واقع شده از اهميت بسزايي براي ايران و عربستان‌سعودي برخوردار است. درحال‌حاضر، عراق به سه حوزه تقسيم شده که بخشي از آن در دست مسلمانان سني، بخشي در اختيار مسلمانان شيعه و بخش ديگر آن نيز در کنترل کردستان عراق است. از آنجا که شرايط موجود ميان مسلمانان شيعه و سني در عراق بسيار مبهم و پيچيده است، شهر موصل مي‌تواند نقش بسيار مهمي را در تعيين و تعريف مرزهاي فرقه‌اي در عراق ايفا کند و از‌اين‌رو، براي ايران و عربستان‌سعودي از اهميت بسيار بالايي برخوردار است.
به دليل اهميت تاريخي شهر موصل و جمعيت بالاي مسلمانان سني در اين شهر، ممکن است عربستان‌سعودي اين شهر را به‌عنوان پايتخت بالفعل سني‌ها در عراق در نظر بگيرد. از ديدگاه و نقطه‌نظر ايران نيز موصل به‌دليل اهميت ژئواستراتژيک آن و نقشي که اين شهر مي‌تواند در حمايت ايران از دولت قانونی بشار اسد در سوريه ايفا کند، از اهميت بسزايي برخوردار است. به نظر مي‌رسد که اهداف ايران و عربستان‌سعودي در اين موضوع، دوباره در تضاد با يکديگر قرار مي‌گيرند زيرا هر دو کشور، موصل را نقطه‌اي استراتژيک و حياتي در آينده مناطق تحت کنترل مسلمانان سني و شيعه مي‌دانند. موصل از لحاظ دسترسي به سوريه نيز براي ايران و عربستان‌سعودي منطقه‌اي تعيين‌کننده است.
از ديدگاه عربستان سعودي، کنترل سني‌ها بر موصل مي‌تواند موجب محدود‌شدن مسير دسترسي ايران به درياي مديترانه شود؛ منطقه‌اي که مي‌تواند حضور ايران را در سرزمين‌هاي عربي ميسر کند. درحال‌حاضر، بخش‌هايي از مرز ايران و عراق در کنترل کردستان عراق قرار دارد؛ بنابراين ايران براي دسترسي به سوريه بايد مناطق مرزي ميان اين کشور و عراق را که درحال‌حاضر تحت کنترل کردستان عراق قرار دارد، دور بزند و همين موضوع سبب شده تا مسافت مسير زميني ايران به سوريه، بيش‌ازپيش افزايش يابد اما موصل مي‌تواند اين مشکل را براي ايران حل کند و کوتاه‌ترين مسير ممکن را براي دسترسي به سوريه در اختيار این کشور قرار دهد. يکي ديگر از انگيزه‌هاي ايران در موصل از ملاحظات و مسائل داخلي اين کشور نشأت مي‌گيرد. دولت خودمختار کردها در عراق، صدها مايل مرز مشترک با ايران دارند. در کنار کردستان عراق، مناطقي نيز در سه کشور سوريه، ترکيه و ايران کردنشين هستند. خودمختاري کردها در عراق ممکن است مشکلات ديگري در اين سه کشور ايجاد کند؛ بنابراين ايران به موصل به‌عنوان اهرمي براي نفوذ در کردستان عراق مي‌نگرد.
علاوه بر اين، ايران به فدراليزه‌کرده عراق به مناطق کردنشين، سني و شيعه علاقه‌اي ندارد و معتقد است که اين شيوه مي‌تواند عواقب ناخوشايندي دربر داشته باشد. با‌وجود‌اين، تقسيم عراق به خطوط قومي- فرقه‌اي به شکلي فزاينده‌ای اجتناب‌ناپذير شده است. اين موضوع، عامل و انگيزه بسيار مهمي براي ايران بوده که اين کشور را وادار مي‌کند تا آنجا که ممکن است، نقش برجسته‌تري را در موصل ايفا کند. اگرچه اکثريت ساکنان کردستان عراق را مسلمانان سني تشکيل مي‌دهد اما روابط آنها با عربستان‌سعودي بسيار مبهم و مجهول است؛ بنابراين از نگاه عربستان سعودي، موصل اهرم بسيار خوبي براي نفوذ در روابط کردهاي عراق با ايران است. از سوي ديگر، عربستان در تلاش است تا نوعي منطقه حائل را ميان ايران و خود ايجاد کند و موصل، بخشي حياتي و بسيار مهم از اين منطقه حائل است.
همچنين در زمينه فدراليزه‌شدن عراق، سعودي‌ها به موصل به‌عنوان يک متحد سني قابل اعتماد در درون اين فدراليزاسيون نگاه مي‌کنند. از همه مهم‌تر آنکه استفاده ابزاري از جنگ با داعش در موصل، ممکن است براي دولت عراق چالش بزرگ‌تري را نسبت به خود داعش ايجاد کند. بعيد است که شکست گروه تروريستي داعش بتواند به رقابت‌هاي ميان ايران و عربستان‌سعودي و گروه‌هاي مرتبط با آنها در داخل عراق پايان دهد. آنچه مسلم بوده، اين است که منافع ايران و عربستان همچنان محل بحث دو طرف است. اين امر مي‌تواند به عربستان بهانه دهد تا ظهور گروه‌هاي تروريستي ديگري همچون داعش را تسهيل کند.
درست همان‌طور که دوران پس از القاعده به ظهور دوران داعش منجر شد، دوران پس از داعش نيز مي‌تواند موجب شروع دوره جديدي از افراط‌گرايي شود؛ موضوعي که مي‌تواند دو کشور ايران و عربستان‌سعودي را نيز به خود گرفتار کند زيرا هر دو کشور تا حدي در معرض تهديدات ناشي از گروه‌هاي افراطي از نوع داعش قرار دارند؛ بنابراين رياض و تهران به‌جاي درگيري در جنگ‌هاي نيابتي، بايد به فکر اصلاح امور در جبهه‌هاي مختلف باشند و از رويارويي با يکديگر اجتناب کنند. عربستان بايد دريابد که رنگ و بوي طايفه‌اي‌دادن در رقابت با تهران، هيچ سودي برايش ندارد و در آخر، چنين رويکردي به ضرر خودش تمام مي‌شود؛ به‌ويژه که دست‌کم 25 درصد جمعيت عربستان‌سعودي شيعي هستند و ايران را پيشوا و مرجع خود مي‌دانند. در‌غير اين‌صورت، نه‌تنها دسترسي به صلح پايدار در عراق و ديگر نقاط خاورميانه ممکن و ميسر نخواهد بود بلکه ممکن است عربستان‌سعودي در داخل مرزهاي خود، گرفتار بي‌ثباتي و فرايندهايي جنجال‌آفرين شود.
http://www.vaghayedaily.ir/fa/News/61055
ش.د9503516
