دایره نافرجام صلح

با گذشت نزدیک به شش سال از آغاز جنگ و خونریزی، شاید اکنون بتوان مدعی شد بحران سوریه گمگشته‌های خود را بازیافته است؛ بازیگرانی پشت پرده که اگرچه حضورشان آشکارا در میدان‌های جنگ به چشم می‌خورد، اما انگار در انتظار افزایش ارقام کشته‌شدگان به بیش از ٤٥٠ هزارنفر و آوارگی حدود پنج میلیون انسان بودند تا عاقبت دریابند مذاکره تنها راه چاره برای توقف ماشین کشتار است. این البته از چشم بسیاری، سناریویی تکراری است که هر چند ماه یک بار، حالا با بازیگرانی متفاوت، تکرار شده و با وعده برپایی آتش‌بس سراسری و به‌سرانجام‌رساندن مذاکرات سیاسی، خط حیات بحران را حتی پررنگ‌تر از گذشته، کش می‌آورد. آنچه اما این‌بار توافق ترکیه و روسیه پیرامون میانجیگری برای برپایی آتش‌بسی سراسری را متفاوت‌ از پیش کرده است، نزدیکی هرچه‌بیشتر آن دست نمایندگان بین‌المللی است که از جانب دمشق و مخالفان، مذاکرات اولیه را به سرانجام رسانده‌اند.

به گزارش خبرگزاری آناتولی، مسکو و آنکارا در حالی سه‌شنبه‌شب گذشته درباره طرح پیشنهادی برپایی آتش‌بسی سراسری در سوریه و ارائه آن به طرف‌های منازعه به توافق رسیده‌اند که به گفته مقامات، بنا بود از نیمه‌شب گذشته این طرح اجرائی شود؛ طرحی که تمامی طرف‌های درگیر در اقصی نقاط سوریه را ملزم می‌کرد به تبعیت از همتایان خود در حلب، سلاح‌ها را زمین بگذارند. روسیه، ایران و ترکیه هفته گذشته و پس از گفت‌وگو در مسکو، از آمادگی خود برای میانجیگری در برپایی توافق صلح بین دولت، مخالفان و متحدانشان خبر داده و با تنظیم بیانیه‌ای مشترک، اصول و رئوس هر توافق‌نامه احتمالی در آینده را برشمرده بودند؛ و حالا به نظر می‌رسد توافق روسیه و ترکیه که البته با سکوت مقامات آنکارا همراه بوده، در راستای همین عزم سیاسی به دست آمده باشد.

در این میان، وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای از تماس تلفنی سرگئی لاوروف با همتای ترک خود، مولود چاووش‌اوغلو پیرامون چگونگی آماده‌سازی مقدمات مذاکرات صلح پیش‌بینی‌شده در آستانه، پایتخت قزاقستان، خبر داده است. در این بیانیه آمده است دو طرف ضمن اشاره به اهمیت تحقق زودهنگام معیارهای عملی ترک مخاصمه، بر لزوم تمایزبخشی بین مخالفان میانه‌رو و گروه‌های تروریستی و همچنین تدارک مقدمات تشکیل نشست صلح آستانه که به دعوت رئیس‌جمهور قزاقستان و با هدف ازسرگیری فرایند سیاسی بر مبنای قطع‌نامه ٢٢٥٤ شورای امنیت سازمان ملل بر پا خواهد شد، تأکید کرده‌اند.

این در حالی است که به گفته برخی منابع دیپلماتیک روس، مقامات نظامی روسیه و ترکیه روز گذشته در آنکارا گرد هم آمده بودند تا با نمایندگان مخالفان سوری درباره شرایط برقراری آتش‌بس گفت‌وگو کنند. با تمام این اوصاف و در شرایطی که توافق شده آتش‌بس موردنظر بنا بر انتظار شامل گروه‌هایی مانند داعش نشود که از منظر دو طرف گروه‌هایی تروریستی هستند، اما به نظر می‌رسد اختلافات جاری بر سر ترکیب مذاکره‌کنندگان، نشست صلح آستانه را به سرنوشت نشست‌های مشابه پیشین دچار خواهد کرد. پایتخت قزاقستان پیش‌تر نیز در سال ٢٠١٥ میزبان مذاکرات صلح سوری بود که به گفته منتقدان، با حذف بسیاری از گروه‌های اصلی مخالف، در عمل از همان ابتدا نسخه بی‌ثمری خود را پیچیده بود.

حالا نیز پافشاری دو طرف بر حذف برخی گروه‌های مسلح فعال که از قضا همین چندی‌پیش، برخی از آنان بازوی اصلی دفع تهدید شوم داعش از بخش بزرگی از خاک سوریه بودند، احتمالا هیچ راهکار بلندمدت سیاسی برای آن کشور جنگ‌زده به همراه نخواهد داشت. از سويي با ترکیه‌ای طرف هستیم که اعلام کرده به هیچ عنوان به حضور نمایندگان کرد و چپ‌گرای حزب اتحاد دموکراتیک سوری و شاخه نظامی آن، یعنی یگان‌های مدافع خلق بر سر میز مذاکرات آستانه رضایت نخواهد داد. از سوی دیگر، روسیه نیز اعلام کرده گروه‌هایی که از سوی مسکو تروریستی خوانده می‌شوند، مانند جبهه النصره که از پنج ماه پیش و به منظور اعلام جدایی از القاعده، خود را جبهه فتح‌الشام نام نهاده، اجازه حضور در مذاکرات آستانه را نخواهند داشت.

وزارت خارجه روسیه همچنین در حالی مدعی شده دمشق حتی پیش از اعلام خبر برپایی احتمالی نشست آستانه، در حال مذاکره با مخالفان سوری بوده که احتمال می‌رود یکی دیگر از خواسته‌های آنکارا برای هماهنگ‌سازی نشست آستانه، حذف کلیه شاخه‌های ائتلاف دموکراتیک سوری باشد که به جز نیروهای کرد و یگان‌های مدافع خلق، شامل شبه‌نظامیان عرب، آشوری، ارمنی، ترکمن و چچنی می‌شود. نیروهای دموکراتیک سوری بیش از دو سال است که تحت حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی ایالات متحده، در میدان جنگ سوریه فعال بوده و ‌هم‌اکنون نیز سردمدار حملات چندگانه مخالفان و نیروهای دولتی به رقه، پایتخت خودخوانده داعش، هستند.

اردوغان: آمریکا حامی تروریست‌هاست

آنکارا شاید رویاروی مسکو و در قامت نماینده مخالفان سوری، تکمیل‌کننده دوگانه نشست آستانه باشد، اما واقعیت آن است که هر روز بیش‌ازپیش از متحدان پیشین خود فاصله می‌گیرد و به دامان روسیه می‌غلتد. شاهد این مدعا نیز سخنان سه‌شنبه‌شب رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، است که این بار بدون هیچ‌گونه پرده‌پوشی نه‌تنها برچسب تروریسم را نصیب نیروهای دموکراتیک سوری کرده، بلکه واشنگتن را نیز به حمایت آشکار از گروه‌های تروریستی فعال در سوریه متهم کرده است.

رئیس دولت عدالت و توسعه در اشاره به نشست آستانه و حضور نمایندگان بشار اسد، رئیس دولت سوریه و مخالفان آن، اعلام کرده آنکارا به هیچ عنوان از دعوت سازمان‌های تروریستی به میز مذاکرات استقبال نخواهد کرد.

او ضمن اذعان به این نکته که بهتر است عربستان سعودی و قطر هم به نشست دعوت شوند، مدعی شده اگرچه پیش‌تر از سوی ایالات متحده و مؤتلفانش به حمایت از داعش متهم شده، اما اکنون شواهدی تصویری در اختیار دارد که نشان از پشتیبانی آمریکا از تروریست‌های داعش و گروه‌هایی مانند یگان‌های مدافع خلق و اتحاد دموکراتیک سوری دارد؛ گروه‌هایی که از برچسب تروریسم آنکارا بی‌نصیب نمانده‌اند. اردوغان همچنین ایالات متحده را به دلیل تمامی مشکلاتی که دامنگیر عملیات نظامی ارتش ترکیه و متحدان آن برای تصرف شهر الباب شده، سرزنش و واشنگتن را متهم کرده که با سوءنیت از پشتیبانی هوایی این عملیات سر باز زده است. رئیس‌جمهوری ترکیه البته خاطرنشان کرده اگرچه نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا به وعده‌های خود پایبند نبوده‌اند، اما عملیات سپر فرات تحت هر شرایطی با بیرون‌راندن تروریست‌های داعش از الباب با موفقیت به پایان خواهد رسید.

http://www.sharghdaily.ir/News/111133

ش.د9503762