احزاب و نهادینه‌سازی مردم سالاری

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/11/20 – شماره 10805 – صفحه 10)

تقویت بدنه اجتماعی و جایگاه قانونی احزاب به عنوان یکی از مهمترین ارکان مردم سالاری همواره مورد توجه دولتمردان بوده است. وزیر کشور در نشست فصلی احزاب با تاکید بر تقویت تحزب در ایران از احزاب خواست با ایجاد یک بدنه قوی علمی نقش موثرتری در چالش‌های کشور داشته باشند.

«عبدالرضا رحمانی‌فضلی» وزیر کشوردر همایش فصلی خانه احزاب که به یادمان آیت‌الله‌ «اکبر هاشمی رفسنجانی» رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام و گرامیداشت شهدای آتش‌نشان و موضوع اقتصاد مقاومتی اختصاص داشت، از ضرورت تقویت بدنه اجتماعی و جایگاه قانونی احزاب سخن گفت.

در این نشست که با حضور دبیران و نمایندگان احزاب مختلف در سالن اجتماعات وزارت کشور برگزار شد، «عبدالرضا رحمانی فضلی» با تاکید بر کارکرد احزاب در نهادینه سازی مردم سالاری گفت: اگر احزاب در شرایطی بخواهند از بدنه اجتماعی برای شرکت در فرآیند تصمیم سازی و تصمیم گیری استفاده کنند به دلیل ضعف و نقص در این زمینه نمی‌توانند وظیفه و نقش اصلی خود را ایفا کنند.

به منظور بررسی راهکارهای تقویت بدنه اجتماعی و جایگاه قانونی احزاب و نیز نقش احزاب در حل چالش‌های جامعه و مبارزه با فساد، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با «محمدرضا راه چمنی» دبیرکل حزب وحدت و همکاری ملی و «مجید فراهانی» دبیرکل حزب ندای ایرانیان به گفت و گو پرداخت.

ضرورت و راهکارهای تقویت بدنه اجتماعی

نمایندگان احزاب بر ضرورت تقویت بدنه اجتماعی و جایگاه قانونی احزاب تاکید کردند. محمدرضا راه چمنی در این باره به گروه پژوهش و تحلیل خبری می‌گوید: دستگاه‌های حاکمیتی باید به این نتیجه برسند که وجود احزاب برای نظام و کشور سودمند است و آنها می‌توانند تاثیرگذاری فراوانی داشته باشند.

احزاب می‌توانند در افزایش مشارکت مردم در انتخابات مختلف به عنوان پشتوانه نظام و در موضوع نقد و امر به معروف و اصل هشتم قانون اساسی به اصلاح سیاست‌ها و برنامه‌ها کمک کنند. موضوع دیگر، گسترش فرهنگ تحزب در نهادهای دولتی است، نباید فضایی در ادارات و سازمان‌ها ایجاد شود که عضویت در احزاب برای اشخاص هزینه بر باشد. عضویت در حزب باید میان اهالی سیاست ارزش تلقی شود.

دبیرکل حزب وحدت و همکاری ملی تاکید کرد: در موضوع تقویت بدنه اجتماعی، احزاب باید با گسترش تشکیلات و شعبه‌های خود در شهرستان‌ها، دیدگاه‌ها و موضع گیری‌های مختلف خود را برای مردم ارائه کنند. به این ترتیب بینش سیاسی جامعه بالاتر خواهد رفت و هواداران حزب میان لایه‌های اجتماع افزایش خواهند یافت. در کنار نقش احزاب نقش رسانه‌ها را هم نباید نادیده گرفت. صداوسیما دراین باره بسیار تاثیرگذار است

مجید فراهانی دبیر کل حزب ندای ایرانیان » نیز درباره تقویت جایگاه مردمی و قانونی احزاب به پژوهشگر ایرنا گفت: برای اینکه احزاب بتوانند در عمل تاثیر گذار باشند باید فراگیر بوده و دارای بدنه مشخص اجتماعی با برنامه‌های معلوم باشند. در کشورهای توسعه یافته شاهد هستیم که احزاب جدی جامعه از انگشت‌های دست بیشتر نیستند احزابی که توانسته‌اند درصدی از مردم را سازماندهی و عضوگیری کنند.

وی گفت: یکی از مشکلات حزبی در جامعه ما این است که اخذ مجوز به راحتی صورت می‌گیرد، اما در عمل این احزاب در گسترش بدنه و فعالیت ناکام می‌مانند. بر اساس آمار نزدیک به یک هزار حزب در کشور داریم که بدنه و طبقه اجتماعی ندارند و ما شاهد پدیده خرده احزاب در کشور هستیم.

دبیر کل حزب ندای ایرانیان درباره راهکار مقابله با خرده حزب‌های کشور افزود: لازم است وزارت کشور با بررسی موردی پروانه احزابی را که نتوانستند بدنه اجتماعی خاصی را جذب کنند، باطل کند و احزابی که نمی‌توانند بدنه اجتماعی جذب کنند، عنوان دیگری غیر از حزب به آنها اطلاق شود. باید به سمتی رفت که در جامعه، تعداد احزاب موثر مانند کشورهای توسعه یافته اندک باشد. در گام بعدی مردم در کنار رای به افراد و اشخاص، گرایش حزبی خود را نیز مشخص کنند و احزاب تشکیل دهنده پارلمان باشند. نظام پارلمانی ما ازاین حیث ناقص است.

کارکرد و وظایف احزاب در نهادینه‌سازی دموکراسی

راه چمنی درباره نقش احزاب در نهادینه سازی دموکراسی به موضوع انتخابات اشاره کرد و گفت: در بسیاری از کشورها انتخابات به طور معمول با محوریت احزاب انجام می‌شود، در ایران ما هم تاکنون چنین بوده است. اما با توجه به تعریفی که در قانون احزاب برای جبهه و ائتلاف وجود دارد، مراجع اجرایی و نظارتی در امر انتخابات، باید از تشکیل حزب‌های خلق الساعه و معرفی کاندیدا از سوی این احزاب جلوگیری کند. این موضوع موجب تضعیف احزاب می‌شود. معرفی کاندیداها باید از سوی احزاب ریشه‌دار صورت گیرد. هر اقدامی محوریت احزاب را در انتخابات تضعیف و اشخاص را جایگزین احزاب کند، موجب تضعیف احزاب و دموکراسی انتخاباتی خواهد شد.

فراهانی نیز درباره اهمیت تحزب در تقویت مردم سالاری گفت: پس از سال‌های متعدد حکمرانی در جوامع بشری، خرد جمعی در قرن 21 به این نتیجه رسیده است که بهترین راه حکمرانی، سازوکار خرد جمعی احزاب باشد. احزاب در دنیای مدرن با برنامه ریزی جهت پیشرفت کشور و نظارت جدی بر این برنامه‌ها به توسعه دموکراسی کشور کمک می‌کنند. اگر ما امروز در کشور به دنبال گوهر گمشده توسعه همه جانبه و گسترش مردم سالاری هستیم، شاه کلید آن تقویت احزاب و استفاده از اراده جمعی نخبگان کشور است. تنها راه پیشرو برای توسعه تقویت و گسترش مشارکت احزاب است. جمهوری اسلامی هم در قانون اساسی و هم در سیر تاریخی خود نشان داد که مجوز احزاب برای فعالیت رشد خوبی داشته است. هرچند تا رسیدن احزاب به جایگاه شکل گیری نهادها، راهی طولانی در پیش داریم.

چالش‌های جامعه و ضرورت انجام مطالعات علمی در احزاب

موضوع مطالعات و ارائه راهکار برای مشکلات کشور در نشست فصلی احزاب با وزیر کشور از محورهای مورد تاکید رحمانی فضلی بود. راه چمنی در این باره گفت: در حال حاضر متاسفانه فعالیت احزاب بیشتر به صدور بیانیه و اعلام موضع محدود شده است. اما احزاب مدعی اداره کشور باید در حوزه‌های مختلف مطالعات جامع داشته و برای مشکلات جامعه راهکارهایی پیدا و ارائه کنند. از طریق مجلس آنها را به قانون تبدیل کنند یا به تصویب دولت برسانند. اما به دلیل ضعف سیستم تحزب، احزاب درگیر مشکلات و هزینه‌های جاری خود هستند و فرصت و امکانی برای کارهای بنیادی و مطالعاتی ندارند. برای چنین مطالعات و راهکارهایی باید احزاب تقویت شده و موانع مالی رفع شود.

فراهانی هم درباره ضرورت انجام مطالعات علمی درباره چالش‌های موجود در کشور، از سوی احزاب عنوان کرد: تعداد قلیلی از احزاب هستند که برای رسیدن به توسعه پایدار و اداره جامعه در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برنامه مطالعاتی دارند.

دبیرکل حزب ندای ایرانیان تاکید کرد: برای بهبود و ساماندهی وضیعت کنونی در احزاب گام نخست این است که نهادهای مسوول به سمت ادغام احزاب موجود حرکت کنند، اطلاق واژه حزب به گروه‌هایی باشد که فعال هستند و بدنه اجتماعی و برنامه دارند. درگام دوم تحول باید به خود احزاب بازگشت. چه تعداد از احزاب ما برای برون رفت از مشکلات جامعه طرح و برنامه دارند؟ و چه تعدادی توانسته‌اند این طرح‌ها را در ارتباط با مسوولان و بدنه اجتماعی خود به سرانجام برسانند؟ باید به خود احزاب پیشنهاد داد برای اینکه بتوانند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشند، خود باید تلاش و برنامه ریزی کنند.

نقش احزاب در مبارزه با فساد

فراهانی درباره تاثیرگذاری احزاب در مبارزه با فساد به پژوهشگر ایرنا گفت: موضوع نقش احزاب در مبارزه با فساد بسیار مهم و کلیدی است. امروز احزاب در دنیا به عنوان موثرترین مکانیزم کنترل و نظارت بر قدرت شناخته می‌شوند. حاضر در قدرت حضور در قدرت می‌تواند منشا فساد باشد، افرادی که در هریک از بخش‌های اداره جامعه حضور دارد می‌تواند از جایگاه خود سواستفاده کند. برای پیشگری از وقوع این فساد باید مکانیزم شکل گیری قدرت از یک سو و نظارت بر افراد بعد از شکل گیری قدرت از سوی دیگر، کامل و جامع ترسیم شود. تقویت احزاب هم به شکل مستقیم و غیر مستقیم به مبارزه با فساد منجر می‌شود. اگر نورافکن احزاب بر نهادهای قدرت را روشن کند، هیچ کس جرات خطا و فساد نخواهد داشت.

احزاب در گسترش مبانی دمکراسی

تعدد احزاب شناسنامه‌دار در سال‌های پس از انقلاب اسلامی حکایت از اهمیت تحزب در باروری ریشه‌های مردم سالاری دارد. در اصول قانون اساسی نیز بر نقش و کارکرد احزاب در گسترش مبانی دموکراسی تاکید شده است. از همین رو با تقویت بدنه اجتماعی احزاب و جایگاه قانونی تحزب در کشور می‌توان نقش پر رنگ‌تری را برای احزاب در عرصه سیاست، اجتماع، اقتصاد و حتی فرهنگ پیش‌بینی کرد. این هدف از یک سو نیازمند تلاش و برنامه ریزی خود احزاب و از سوی دیگر نیازمند اصلاح برخی قوانین و حمایت نهادهای مسوول است.

دولت یازدهم در سه سال گذشته با درک اهمیت تحزب، بازگشایی خانه احزاب و نشست‌های متعدد با دبیران و اعضا احزاب، نشان داده است که برای تعالی و تقویت جایگاه احزاب عزمی راسخ دارد و می‌تواند با تلاش احزاب آینده‌ای بهتر را برای تحزب در ایران رقم زند.

http://jomhourieslami.net/?newsid=124193

ش.د9503918