سایه سنگین جنگ دمشق بر نفت

جنگ و موضوع اهمیت می‌تواند تاثیر شگرف بر بازار پراهمیت انرژی بر جای بگذارد، امنیت راه‌های مواصلاتی در کنار، موضوع تامین امنیت می‌تواند بر قیمت طلای سیاه تاثیرگذار باشد. سوریه منابع قابل توجه نفتی در اختیار ندارد، اما در یکی از حساس‌ترین نقاط جهان واقع شده است، خاورمیانه ورود آمریکا به این کشور و حساس‌شدن موضوع جنگ در روزهای اخیر در این کشور بر قیمت نفت تاثیرگذارده است. در پی حمله موشکی امریکا به یک پایگاه هوایی در سوریه و نگرانی از گسترش درگیری در منطقه، بهای نفت دو درصد افزایش داشته است. ارتش آمریکا صبح جمعه (18 فروردین 96) با شلیک حدود 60موشک توماهوک از ناوهایش در دریای مدیترانه، پایگاه الشعیرات متعلق به ارتش سوریه را در استان حمص هدف قرارداد. این حمله پس‌ازآن انجام شد که آمریکا و متحدان غربی‌اش دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، را مسئول حملات شیمیایی به استان ادلب قلمداد کردند. دولت سوریه قویاً این اتهام را رد کرده است.

نفت پس از حمله

پس از حمله بهای نفت با افزایش 1.2 درصدی به حدود 52.30 دلار در هر بشکه و به بالاترین میزان خود در یک‌ماه اخیر رسید. بهای نفت خام در اوایل‌ماه مارس به‌شدت کاهش‌یافته بود. در پی این حملات ارزش سهام در بازارهای اروپایی اندکی کاهش داشت اما دیگر بازارها، ازجمله بازار طلا، با 1.25 درصد افزایش به 1.253 دلار برای هر اونس رسید. به گفته تحلیلگران، ازآنجایی‌که امریکا اعلام کرده است این حملات «ممکن است ادامه یابد، تاثیر و حساسیت بازار بازارها ابه این حملات نیز احتماًلاً کوتاه‌مدت نخواهد بود.

کریستوفر مولتکه لث، رئیس بخش فروش موسسه ساکسو کاپیتال در سنگاپور، می‌گوید: «این‌یک واکنش غیرقابل اجتناب بود چراکه بازار اکنون اندکی بهبودیافته، زیرا ممکن است که آمریکا دیوانگی کند و این حملات ادامه پیدا کنند. » دونالدترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، درست یک روز پس از حمله مرگبار به خان شیخون در استان ادلب در شمال غرب سوریه، بشار اسد رئیس‌جمهور این کشور را به دخالت در این حمله متهم کرد. تروریست‌ها که در این منطقه فعال هستند و برخی از مقامات غربی، دولت سوریه را به دخالت در این حمله متهم کرده‌اند. دولت سوریه قویاً این اتهام را رد کرده و می‌گوید این کشور «هرگز از تسلیحات شیمیایی استفاده نکرده و در آینده نیز استفاده نخواهد کرد. » دولت سوریه در سال 2014 و در پی حمله شیمیایی در خارج دمشق، پایتخت این کشور، انبارهای شیمیایی خود را داوطلبانه منهدم کرد.

هفته حساس

بازار نفت در هفته گذشته تحولات بسیار مهمی را پشت سر گذاشت: این تحولات با تاثیرگذاری توافق نفتی بر بازار نفت آغاز شد و در نهایت با حمله موشکی غیرمنتظره آمریکا به سوریه که باعث افزایش قیمت نفت شد، خاتمه یافت. در مجموع، قیمت نفت برنت در هفته گذشته ۴.۵ درصد افزایش یافت و به بالاترین میزان در یک‌ماه گذشته رسید. نفت خام برنت که هفته گذشته را در کانال ۵۲ دلاری آغاز کرده بود، در تمام روزهای هفته گذشته، افزایش قیمت را تجربه کرد و در نهایت کار خود را در کانال ۵۵ دلاری به پایان رساند. حمله موشکی آمریکا به یک پایگاه هوایی در استان حمص سوریه باعث شد تا قیمت نفت با جهش روبرو شود. تنها ساعتی پس از اعلام این حمله، قیمت نفت خام برنت بیش از دو درصد افزایش یافت و حتی وارد کانال ۵۶ دلاری شد. اما در ادامه قیمت نفت اندکی عقب نشست. سوریه در منطقه خاور میانه واقع شده است و حمله آمریکا به این کشور، بیش از هر چیز ریسک‌های ژئوپلیتیک بازار نفت را به نمایش گذاشت. بالا گرفتن تنش‌ها در خاور میانه می‌تواند عرضه نفت به بازارهای جهانی را مختل کند و به همین دلیل بود که بازار سریعاً به تجاوز آمریکا به سوریه، واکنش نشان داد.

اما پیش از حمله آمریکا به سوریه نیز در هفته گذشته بازار نفت سیر سعودی را تجربه می‌کرد. اثرات کاهش تولید نفت از طرف اوپک و برخی از کشورهای غیرعضو اوپک رفته رفته در هفته گذشته پدیدار شد: موجودی انبارهای نفت در آسیا و اروپا به صورت تدریجی رو به کاهش گذاشته است و حمل و نقل دریایی نفت از ابتدای سال جاری میلادی ۱۷ درصد کاهش یافته است. با این حال، در هفته گذشته باز هم موجودی انبارهای نفت در آمریکا افزایش یافت. در حالی که کارشناسان انتظار داشتند که موجودی انبارهای نفت در آمریکا کاهش پیدا کند، در هفته گذشته اعلام شد که موجودی انبارهای نفت در این کشور ۱.۶ میلیون بشکه افزایش یافته و به ۵۳۵.۵ میلیون بشکه رسیده است. حجم بی‌سابقه ذخیره‌سازی نفت در آمریکا باعث فشار به قیمت‌های نفت شده است اما این امر در هفته گذشته نتوانست مانع افزایش قیمت نفت باشد.

در هفته گذشته اعلام شد که چین با پشت سر گذاشتن کانادا به بزرگ‌ترین واردکننده نفت آمریکا تبدیل شده است. دیدار ترامپ و رئیس‌جمهور چین نیز در این هفته صورت گرفت. ترامپ، کسری تجاری آمریکا در رابطه با چین را نشانه گرفته و اعلام کرده که دیدارش با شی‌جین‌پینگ دیدار بسیار دشواری است. در صورتی که ترامپ بخواهد تنش‌ها در رابطه آمریکا و چین را بیشتر کند، روابط تجاری دو کشور تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت. در واقع، احتماًل این وجود دارد که با کاهش صادرات نفت آمریکا به چین، عرضه نفت از وضعیت کنونی نیز محدودتر شود. صادرات نفت آمریکا که تا همین دو سال پیش ممنوع بود حالا به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است.

تقویت احتماًل توافق نفتی

یکی از عوامل افزایش قیمت نفت در هفته گذشته تقویت احتماًل تمدید توافق نفتی بود. طبق توافق نفتی کشورهای عضو اوپک و غیراوپک متعهد شدند که در مجموع تولید نفت خود را حدود ۱.۸ میلیون بشکه در روز کاهش دهند. اثرات این کاهش تولید در هفته گذشته در قالب کاهش ۱۷ درصدی حمل و نقل دریایی نفت از ابتدای سال جاری میلادی خود را نشان داد.

با این حال، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه دیروز گفت هنوز برای صحبت درباره این که توافق نفتی تمدید می‌شود یا خیر، «بسیار زود» است. نواک گفت که در اواخر‌ماه آوریل یا اوایل‌ماه مه، مشخص‌تر خواهد شد که آیا طرح کاهش تولید نفت تمدید می‌شود یا خیر.

در هفته گذشته اعلام شد که باوجود افزایش قیمت نفت، روند خرج‌کردن ذخایر ارزی عربستان توسط دولت این کشور متوقف نشده و این ذخایر به سرعت در حال مصرف شدن هستند. عربستان سعودی در ژانویه ۲۰۱۷، ۱۱.۸ میلیارد دلار از دارایی‌های ارزی خارجی خود را مصرف کرده است. در فوریه ۲۰۱۷ نیز عربستان ۹.۸ میلیارد دلار دیگر از ذخایر ارزی خود را برای جبران کسری بودجه «به آتش کشیده است». عربستان سعودی برای جبران کسری بودجه دست به دامن ذخایر ارزی خود شده و در دو سال و نیم گذشته حدود ۲۳۰ میلیارد دلار از دارایی‌های خارجی خود را خرج کرده است. در هفته گذشته باز هم تعداد دکل‌های حفاری نفتی در آمریکا افزایش یافت. این دوزادهمین هفته متوالی است که تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا افزایش می‌یابد.

به تعداد دکل‌های حفاری نفتی در آمریکا ۱۰ عدد افزوده شد و تعداد دکل‌های فعال نفتی در این کشور به ۶۷۲عدد رسید. در یک‌سال گذشته، شرکت‌های نفتی آمریکا تعداد دکل‌های فعال خود را ۳۱۸ عدد (۹۰ درصد) افزایش داده‌اند. این امر نشان می‌دهد که فعالیت‌ها در صنعت نفت شل آمریکا پس از دوره‌ای کاهش، مجددا رونق گرفته است. نفت برنت کار خود را در هفته گذشته با قیمت ۵۵ دلار و ۲۴ سنت به ازای هر بشکه به پایان برد. شاخص نفت خام وست تگزاس اینترمدییت نیز در هفته گذشته در قیمت ۵۲ دلار و ۲۴ سنت به ازای هر بشکه بسته شد.

نفتی‌ها و سوریه

حمله آمریکا به خاک سوریه با ادعای حمله شیمیایی دولت سوریه به مخالفان خود در شهر ادلب به وقوع پیوست. با این حال دولت سوریه هرگونه حمله شیمیایی از سوی خود را رد کرده است. اما تاثیر این واقعه بر قیمت نفت به دلیل احتماًل افزایش تنش‌ها در منطقه رخ داده است. توماس پوگ، کارشناس بازارهای کالایی در گفت‌وگو با خبرگزاری بلومبرگ با اشاره به تولید اندک نفت در سوریه، واکنش بازار نفت به اقدام آمریکا را به دلیل احتماًل افزایش تنش بین آمریکا و دو کشور نفت‌خیز روسیه و ایران می‌داند. نگاهی به آمار تولید نفت خام سوریه نشان می‌دهد تولید نفت این کشور در سال‌ 2000 بیش از 500 هزار بشکه در روز بوده در حالی که میزان مصرف داخلی آن حدود 250 هزار بشکه در روز بوده است.

از این رو سوریه با وجود تولید اندک روزانه بیش از 200 هزار بشکه نفت صادر می‌کرده است. با این حال نفت این کشور تحت تاثیر افت طبیعی تولید در مسیر کاهشی قرار داشته به‌طوری‌که در سال 2011 یعنی زمان شروع درگیری‌های داخلی این کشور به کمتر از 400 هزار بشکه در روز رسیده بوده است. با وقوع درگیری‌ها در خاک این کشور تولید نفت با سرعت بیشتری کاهش یافت به‌طوری‌که پیش از پایان سال 2011 سوریه به واردکننده خالص نفت تبدیل شد. در حال حاضر تولید نفت این کشور بسیار اندک و حدود 30 هزار بشکه در روز است.

با این حال سوریه از موقعیت ژئوپلیتیک حساسی برخوردار است. بیشترین مرز خاکی این کشور با عراق است یعنی کشوری که دومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک محسوب می‌شود. این کشور همچنین فاصله کمی با ایران، روسیه و عربستان دارد. اما باید توجه داشت که روسیه و ایران در سال‌های اخیر برای مقابله با نیروهای تروریستی موسوم به داعش به دولت سوریه کمک کرده و برقراری ثبات در سوریه را در سایه استحکام دولت بشار اسد می‌دانند. از این رو حمله آمریکا به خاک سوریه ممکن است موجب تیره‌تر شدن روابط واشنگتن و تهران و ایجاد تنش در روابط این کشور و روسیه شود. این در حالی است که روسیه با تولید نزدیک به 11 میلیون بشکه در روز بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده نفت جهان محسوب می‌شود و ایران نیز با تولید روزانه نزدیک به 4 میلیون بشکه نفت سومین تولیدکننده بزرگ اوپک است، بنابراین درصورتی که دامنه درگیری‌ها به خاک این دو کشور برسد به شدت بر قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود.

در حال حاضر کارشناسان بر این باورند که درصورت ادامه نداشتن حملات یا گسترش نیافتن آن به خاک عراق به‌عنوان کشوری که مرز خاکی با سوریه دارد، رشد قیمت نفت تحت تاثیر این واقعه مقطعی خواهد بود. در واقع این ذات تهدید‌های ژئوپلیتیک است که اگر بر عرضه جهانی نفت اثرگذار نباشد خیلی سریع تاثیر خود را از دست می‌دهند. به‌طور مثال می‌توان به تشدید یافتن فعالیت‌های تروریستی داعش در خاک عراق در نیمه اول سال 2014 اشاره کرد که موجب رشد قیمت نفت شد. اما با مشخص‌شدن اینکه فعالیت این گروه تروریستی بر تولید نفت عراق تاثیر‌گذار نیست، بازار توجه خود را معطوف به عوامل بنیادین کرد و از این رو با وجود تداوم حملات داعش شاهد افت شدید قیمت‌ها در نیمه‌دوم سال 2014 بودیم.

سوریه در دیدار ترامپ و پینگ

حمله آمریکا به خاک سوریه در حالی رخ داد که رئیس‌جمهوری این کشور، دونالدترامپ برای اولین بار از آغاز دوران ریاست‌جمهوری خود با رئیس‌جمهوری چین دیدار داشت. آن‌طور که خبرگزاری‌ها اعلام کرده‌اند مهم‌ترین محور مذاکره ترامپ و شی‌جین‌پینگ روابط چین و کره‌شمالی بوده است. ترامپ خواهان کاهش روابط چین و کره شمالی به منظور افزایش فشار بر این کشور است تا کره شمالی مجبور به کاهش فعالیت‌های موشکی و هسته‌ای خود شود. از این رو برخی کارشناسان معتقدند آمریکا در تعرض به خاک سوریه قصد داشته به چین نشان دهد درصورتی که روابط خود را با کره‌شمالی محدود نکند، آنچه در سوریه رخ داد در انتظار کره‌شمالی خواهد بود و خود به تنهایی برای کاهش فعالیت‌های نظامی کره‌شمالی اقدام خواهد کرد.

این موضوع می‌تواند به تیره شدن روابط دو اقتصاد بزرگ جهان، یعنی چین و آمریکا منجر شود. این در حالی است که از آغاز دوران ریاست‌جمهوری ترامپ در آمریکا، روابط دو کشور نسبت به قبل با تنش‌هایی همراه بوده است. ترامپ بر این باور است که روابط اقتصادی چین و آمریکا منصفانه نیست و این کشور با پایین نگه داشتن نرخ ارز خود سرمایه و شغل را از آمریکا می‌رباید. وی بارها تهدید کرده است که درهای آمریکا را به روی کالاهای چینی خواهد بست. تشدید تنش‌ها بین دو کشور می‌تواند به جنگ اقتصادی بین‌ آنها منجر شود که بازارهای مالی و کالایی را تحت تاثیر قرار خواهد داد و می‌تواند بحران اقتصادی را در سراسر جهان به همراه داشته باشد.

افزایش نرخ بهره

در این بین، فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) انتشار این گزارش نشان داد که احتماًل افزایش نرخ بهره بانک‌ها تقویت شده است؛ چراکه تعداد بیشتری از نمایندگان فدرال رزرو مایل به افزایش دوباره نرخ بهره هستند. فدرال رزرو در سه‌ماه اخیر دو بار اقدام به افزایش نرخ بهره کرده است، یکی در نشست نمایندگان این بانک در‌ماه دسامبر(آخرین‌ماه سال 2016) و دیگری در نشست اخیر آن در‌ماه مارس. فدرال رزرو اعلام کرده است که قصد دارد در سال جاری سه مرتبه اقدام به افزایش نرخ بهره کند. از این رو فدرال رزرو فرصت دارد در باقی‌مانده سال 2017 دو مرتبه دیگر اقدام به افزایش نرخ بهره کند. کارشناسان بر این باورند که بار دیگری که نرخ بهره افزایش خواهد یافت،‌ماه ژوئن یعنی حدود 3‌ماه دیگر خواهد بود. افزایش نرخ بهره بانک‌ها موجب تقویت دلار آمریکا می‌شود و از‌آنجا که نفت و دیگر کالاهای اساسی در بازارهای جهانی با ارز دلار آمریکا معامله می‌شوند، افزایش ارزش دلار موجب فشار بر خریدارانی می‌شود که ارز مرجعشان غیر از دلار است و کاهش تقاضا را به دنبال دارد. بنابراین افزایش نرخ بهره آمریکا موجب کاهش قیمت نفت می‌شود.

عرضه نفتی

در حالی که قیمت نفت ظرف دو هفته اخیر در مسیر افزایشی قرار گرفته و از قیمت‌های حدود 47 دلار در حال حاضر به بیش از 52 دلار رسیده است، اما همچنان معامله‌گران نگران مازاد عرضه در بازار نفت هستند. در واقع هرچند اوپک و 11 تولیدکننده بزرگ در خارج از این سازمان از ابتدای سال جاری اقدام به کاهش شدید عرضه جهانی نفت کرده‌اند، اما این اقدام هنوز بر مازاد عرضه اثرگذار نبوده است؛ به‌طوری‌که با وجود نزدیک‌شدن به فصل گرما و افزایش تقاضا برای سوخت در آمریکا هنوز ذخایر نفتی این کشور در حال افزایش است. هفته گذشته نیز اداره اطلاعات انرژی آمریکا از افزایش 6/1 میلیون بشکه‌ای ذخایر انبارهای نفتی این کشور خبر داد. از ابتدای ژانویه سال جاری آمار موجودی انبارهای نفتی این کشور در مسیر افزایشی قرار گرفته است. موضوع دیگری که موجب افزایش نگرانی‌ها شده به رشد تولید در آمریکا باز می‌گردد. تولیدکنندگان نفت شل با استفاده از افزایش قیمت‌ها اقدام به افزایش سرمایه‌گذاری در این میادین کرده و موجب رشد تولید آمریکا شده‌اند.

تولید نفت این کشور هفته گذشته 52 هزار بشکه افزایش یافته و به 2/9 میلیون بشکه در روز رسید که بیشترین مقدار از ژانویه 2016 محسوب می‌شود. با این حال با تقویت احتماًل تمدید توافق اوپک بعد از نشست کمیته ویژه در هفته‌های اخیر کارشناسان تداوم رشد آرام نفت را تا پایان سال پیش‌بینی می‌کنند و بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تا پایان سال قیمت‌ها به مرز 60 دلار نزدیک می‌شود. هرچند در این بین کسانی هستند که منتظر افت قیمت نفت هستند، اما دیدن نام وزارت اقتصاد روسیه در بین کسانی که افت قیمت‌ها را پیش‌بینی می‌کنند باعث تعجب است. وزارت اقتصاد روسیه روز گذشته اعلام کرد که قیمت نفت تا پایان سال در مسیر کاهشی قرار خواهد گرفت و به 40 دلار بر بشکه خواهد رسید. سپس در این سطح باقی خواهد ماند؛ به‌طوری‌که میانگین قیمت‌ها در سال جاری 46 دلار، در 2018 حدود 40 دلار و در سال 2019 بیش از 41 دلار خواهد بود.

وزارت اقتصاد روسیه دلیل خود را برای این پیش‌بینی قیمتی اعلام نکرد.

http://news.aftabeyazd.ir/2531--.html

ش.د9600620