رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در آیین افتتاحیه پانزدهمین مجمع بین‌المللی «گفت‌وگوی تمدن‌های رودس» در یونان، گفت: جهالت مدرن در عصر کنونی عامل دوری انسان از صلح و مداراست.
به گزارش گروه فرهنگی بصیرت به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، پانزدهمین مجمع بین‌المللی «گفت‌وگوی تمدن‌های رودس» با موضوع «چندگانگی و گفت و گو در مسائل منطقه‌ای و جهانی: ترسیم آینده‌های ممکن» دیروز ۱۴ مهر با حضور هیأت عالی رتبه از جمهوری إسلامی ایران به ریاست ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در یونان آغاز به کار کرد.
این اجلاس با خوشامدگویی ولادیمیر یاکونین، رئیس هیأت نظارت مؤسسه Doc و تأکید بر بررسی موضوعاتی مانند فرهنگ، سیاست، اقتصاد و دین، آغاز شد.
وی افزود: ما فقط به گذشته توجه نمی‌کنیم بلکه نگاه ما به آینده است و برای آیندگان با یکدیگر همکاری می‌کنیم.
در ادامه ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنانی گفت: جهانی‌شدن الزامی است که چه بخواهیم و چه نخواهیم به سرعت به سویش پیش می‌رویم و امروز هم گام‌های طی شده در این مسیر گام‌های کمی نبوده است، اما بشر این راه را با پیکری مجروح طی می‌کند.
وی افزود: جراحتی که بر پیکر بشریت است، جراحتی از نوع جهالت است؛ آشوبی که امروز سراسر جهان را در برگرفته است هیچگاه در ۱۰۰ سال پیش قابل پیش‌بینی نبود بلکه برعکس، ۱۰۰ سال پیش همه بر این اندیشه بودند که با علم و دانش می‌توان مرز‌های تاریک را درنوردید و به روشنایی رسید.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: البته که علم و دانش در ۱۰۰ سال گذشته به شکل فوق‌العاده‌ای گسترش پیدا کرده، اما از جهالت بشری کاسته نشده است، منظور من جهالت در برابر علم نیست، بلکه جهالت در برابر عقلانیت است.
وی ضمن بیان مطلب فوق، گفت: این نوع جهالت در کنار پیشرفت‌های علمی که نصیب جهان شده است، متأسفانه نه تنها رخت برنبسته است بلکه تغییر شکل داده است؛ یعنی از جهالت ابتدائی و بدوی به جهالت مدرن تبدیل شده است.
شناخت حقایق و تشخیص حق از باطل مهمترین ویژگی عقل است
ابراهیمی‌ترکمان با اشاره به روایاتی در متون اسلامی در خصوص جهالت گفت: در متون اسلامی روایاتی است با این مضمون که چه بسیار دانشمندان که کشته جهل خود شده‌اند و علم آنان هیچ سودی نبخشیده است.
وی افزود: جهالتی که امروز در جهان مشاهده می‌شود با کمک افکار جاهلانه بر پایه‌های دین استوار شده است. مقدس‌سازی رفتار‌های خشونت‌آمیز به وسیله برداشت‌ها و تفسیر‌های غلط از نصوص دینی، سبب شده است که جهالت مدرن پدید آید.
ابراهیمی‌ترکمان با اذعان اینکه فطرت بشر با خشونت سازگاری ندارد، گفت: بشر در هر زمانی که خشونتی را مرتکب شود، عذاب روحی و عذاب وجدان او را احاطه می‌کند، جاهلان مدرن برای رهایی از چنین عذابی، می‌کوشند رفتار خود را بر آمده از یک باور دینی تلقی کنند تا از چنین عذاب‌هایی رهایی یابند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: امام محمد غزالی (۴۵۰- ۵۰۵ ه. ق) معتقد است: همه چیز، وجود ناقصش از نبود محض، بهتر است، جز علم و دانش؛ یعنی انسان کم‌سواد از انسان بی‌سواد بدتر است. شاید دلیل این ادعا آن باشد که انسانی که بهره کمی از علم برده است در معرض جهل مرکب قرار دارد. رشد علمی بشر در سال‌های اخیر به صورت فزاینده و با سرعت پیش رفته است، اما در کنار این پیشرفت‌ها، اخلاق و صلح در جهان به قهقرا کشانده شده است. به نظر می‌رسد مبارزه با جهالت مدرن و بازگشت به خرد و معنویت دو راه اساسی برای نیل به چنین هدفی به شمار آیند.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین، گفت: مهمترین ویژگی عقل، شناخت حقایق و تشخیص حق از باطل است که فقدان آن در روایات اسلامی به فقر تعبیر شده است.
وی با تأکید بر اینکه یکی از مظاهر جهالت مدرن، خود مطلق‌انگاری و گاه خود خداپنداری است، افزود: انسان خود‌مطلق‌انگار خود را جای خدا می‌نشاند و قضاوت‌های قطعی خود را مقدس شمرده و انجام آن‌ها را فریضه می‌پندارد.
ابراهیمی‌ترکمان همچنین، مطرح کرد: انگاره‌های خود‌مطلق‌انگاری، جایی برای نیاز و احترام به اندیشه دیگران باقی نمی‌گذارد و در چنین وضعیتی صلح از دایره انگاره‌های فرد خودمطلق‌پندار بیرون می‌رود. زیرا پیش‌فرض صلح، پذیرش احترام به اندیشه دیگران و خروج از مطلق‌انگاری است، به همین دلیل با آنکه رشد علمی وجود داشته است، اما به دلیل خودمطلق‌انگاری‌ها، رشد عقلی تحقق نیافته است و همین سبب پیدایش جهالت مدرن است که آثار آن دوری از معنویت و اخلاق است و همچنین، در جهالت مدرن اصالت لذت بر سایر شئون انسانی چیره می‌شود.
وی ادامه داد: متأسفانه جاهلیت مدرن به سلاح علم و دانش مجهز گشته و سرعت آثار تخریبی‌اش بیش از دوران جاهلیت بدوی است. در دوران جهالت بدوی، آثار تخریبی جهالت از خود فرد و اطرافیان و نیز تا حدودی از منطقه‌اش فراتر نمی‌رفت. اما جهالت مدرن امروز فراگیر شده و جهان را در کام خود فرو برده است.
زدودن جهالت از پندار و کردار جوامع
ابراهیمی‌ترکمان، گفت: عقل آلوده نشده به جهالت و شهوات یعنی عقل پاک هیچگاه صلح را به مثابه شر تلقی نمی‌کند و آن را خیر می‌انگارد، بنابر این جهالت مدرن در عصر کنونی مهمترین عامل دوری انسان از صلح و مدارا است.
وی افزود: از همین رو وظیفه عالمان و کسانی که سخنانشان در دیگران نافذ است، این است که به زدودن جهالت از پندار و کردار جوامع بیاندیشند و راه‌های عملی برای برون‌رفت از چنین وضعیتی را تبیین کنند. به یقین تأمین دموکراسی در دوران جهانی‌شدن در گرو زدودن جهالت مدرن است.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: توجه به مظاهر چشم‌نواز دنیوی، انسان را از اندیشیدن به خویشتن خود بازداشته است؛ درست مانند کسی که درد دارد، اما با منحرف کردن توجه خود از درد خویش به یک موضوع دیگر، تا مدتی درد را فراموش می‌کند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: توجه وافر بشر کنونی به لذایذ دنیوی، غفلت او از خویشتن و توجه به احکام خرد را به دنبال آورده است. خرد حکم به زیبایی و زشتی افعال می‌کند، ولی با نادیده گرفتن آن از سوی بشر، رسانا بودن خود را از دست می‌دهد و پس از مدتی صدای خرد به گوش نمی‌رسد.
ابراهیمی‌ترکمان بیان کرد: اکنون در عصر ما همه به نیکی صلح، حکم می‌کنند و خرد نیز آن را زیبا می‌پندارد، اما توجه به مظاهر چشم‌نواز دنیوی صدای خرد را نارسا کرده و در یک غفلت عمومی، این صدا به گوش نمی‌رسد.
وی در ادامه، خاطرنشان کرد: انسان به دنبال آرامش است و می‌داند که با روی آوری به معنویت به این آرامش دست می‌یابد، اما به جای آنکه به آرامش‌های معنوی بیاندیشد، فریفته آرامش‌های ناپایدار دنیوی شده است و اندیشه ناصحیح دوام بقا در دنیا نیز، بر سرعت چنین فروغلطیدنی در غفلت، مؤثر بوده است.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اذعان اینکه خروج از غفلت با مدد بازگشت به خردورزی و اندیشیدن به نیک و بد آثار غفلت ممکن است، گفت: انسان برای درست زیستن به خرد نیازمند است، اما برای آرام زیستن نیاز به توجه به معنویت دارد. بازگشت توأم به خرد و معنویت می‌تواند غبار غفلت را از جان آدمی ببرد و اندیشه محبت به دیگران را در وجود او به اندیشه برتر مبدل کند و صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز را به دنبال بیاورد.
وی همچنین، افزود: انسان به دست خود، خود را در رنج بی‌شمار فرو می‌غلطاند و با خود دشمنی می‌کند و کسی که با خود دشمن باشد نمی‌تواند با دیگران در صلح باشد؛ پس باید ابتدا انسان را با خودش آشتی داد و سپس انتظار صلح از او داشت و آشتی انسان با خود تنها با بازگشت به خرد و معنویت میسر است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در سخنان پایانی خود، یادآور شد: دولت‌ها باید پیش از فراگیر شدن و جهانی شدن به خرد و معنویت توجه جدی کنند، وگرنه مشکلات کنونی به ویژه مشکلات منطقه‌ای در پس جهانی شدن، فراگیر خواهند شد.
در این اجلاس، فاطمه طباطبایی، رییس انجمن علمی عرفان اسلامی، مهدی مظاهری، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو و زهرا رشیدبیگی، رئیس اداره مسیحیت ارتدکس و پروتستان مرکز گفتگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی و همچنین، واکلاو کلاوز، رییس جمهور چک در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳، گودلاک جاناتان، رئیس جمهور نیجریه در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، رییس جمهور مالی، دیون کوندا دوپلین، نخست وزیر کشور فرانسه در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷، دومینیکو دویلپین و اشخاص برجسته علمی و فرهنگی شرکت داشتند.
بنابر اعلام این خبر، پانزدهمین مجمع بین‌المللی «گفت‌وگوی تمدن‌های رودس» طی روز‌های ۱۴ و ۱۵ مهرماه با موضوع «چندگانگی و گفت‌وگو در مسایل منطقه‌ای و جهانی: ترسیم آینده‌های ممکن» در جزیره رودس یونان، برگزار می‌شود.
طرح «گفت‌وگوی تمدن‌ها» نوامبر سال ۲۰۰۱ به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران به تصویب سازمان ملل رسید و با استفاده از ایده مذکور، مقامات روسیه با همکاری برخی کشورها، اجلاس گفت‌وگوی تمدن‌ها را در ۱۹ می ۲۰۰۲ در کلیسای مرکزی کرملین در مسکو و جولای همان سال، کنفرانس دیگری با همین موضوع در سن‌پترزبورگ و در شهر کرونستدت روسیه برگزار کردند که به موجب آن «اجلاس جهانی گفت‌وگوی تمدن‌ها» با هدف تقویت صلح و امنیت جهانی پایه‌گذاری شد.
پس از آن اولین اجلاس گفت‌وگوی تمدن‌ها، سپتامبر سال ۲۰۰۳ در جزیره رودس یونان برگزار شد که در ادامه هر سال با حضور ۳۰۰ تا ۶۰۰ نفر شرکت‌کننده از بیش از ۷۰ کشور برگزار می‌شود.
