- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات - 1396/09/09 - شماره 26879 - صفحه 12)
چين به عنوان سومين مقصد سفر 12 روزه رئيس جمهوري آمريکا به منطقه آسياي جنوب شرقي، نزد کاخ سفيد از چند جنبه مهم و قابل توجه به نظر مي رسد. گسترش تعاملات تجاري و اقتصادي دوجانبه و همچنين مهار فعاليت‌هاي هسته اي و موشکي کره شمالي از راه پکن از جمله اولويت‌هاي هيات آمريکايي در اين سفر بود .به گزارش گروه ايرنا، «دونالد ترامپ» رئيس جمهوري آمريکا هفدهم آبان ماه در ادامه سفر آسيايي خود پس از ژاپن و کره جنوبي وارد پکن شد تا با مقامات اين کشور در ارتباط با مسائل منطقه اي و جهاني ديدار و گفت وگو داشته باشد. طولاني ترين سفر خارجي ترامپ به همراه هياتي بلندپايه از مقامات سياسي و کارشناسان اقتصادي از اهميت منطقه جنوب شرقي آسيا براي دولت تازه کار ايالات متحده دارد؛ سفري که با هدف‌هاي مشخصي صورت گرفته است.
کره شمالي، هدف نخست سفر آسيايي ترامپ
اختلاف آمريکا و کره شمالي و تشديد تنش‌ها بين اين دو کشور در دولت ترامپ فزوني گرفته و پيشتر انتظار مي رفت که در سفر کنوني توجهي ويژه به آن نشان داده شود؛ موضوعي که اتفاق افتاده و رئيس جمهوري ايالات متحده در هر نشست و ديداري بر ضرورت هماهنگي و مقابله با فعاليت‌هاي پيونگ يانگ تاکيد مي کند.ترامپ کشور چين را يکي از حاميان کره شمالي مي داند که به رغم تهديد و تنگناهاي بين المللي عيله پيونگ يانگ همچنان از آن حمايت مي کند. بنابراين، رئيس جمهوري آمريکا در جريان اين سفر سعي کرد تا از نفوذ چين بر کره شمالي استفاده کرده و کره شمالي را از پيمودن ادامه راه خود منصرف سازد. سخنان ترامپ در پکن مبني بر اينکه «چين و آمريکا مي توانند مشکلات جهان را حل کنند» به همين موضوع اشاره داشت.
در ماه‌هاي گذشته با تشديد تنش‌ها بين آمريکا و کره شمالي، چين نيز در کنار شمار از کشورهاي ديگر و اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل، تحريم‌هايي را عليه همسايه خود وضع کرد تا بلکه از عمق فاجعه بکاهد و از درگيري نظامي احتمالي واشنگتن و پيونگ يانگ جلوگيري به عمل آورد.با چنين پيشينه اي، ترامپ پس از ديدار با «شي جين پينگ» همتاي چيني خود ضمن تقدير از برخي اقدامات مقامات پکن در کاهش تجارت با کره شمالي و قطع ارتباطات بانکي با پيونگ يانگ، اظهار کرد که «اميدوارم که چين سريع تر و موثرتر از ديگران درباره اين مشکل اقدام کند. البته اين به معناي عدم فشار آمريکا بر چين با هدف دست کشيدن از حمايت کره شمالي نيست چرا که در آستانه ورود ترامپ به چين، کميته امور بانکي، مسکن و شهري سناي ايالات متحده طرحي را تصويب کرد که بر مبناي آن بانک‌هاي چيني مرتبط با کره شمالي تحريم خواهند شد. به نظر مي رسد که کاخ سفيد در راهبرد جديد خود در قبال کره شمالي، همزمان با بکارگيري ابزار تهديد، سياست منزوي سازي پيونگ يانگ را از طريق متحدان اين کشور از جمله چين و روسيه دنبال مي کند. درخواست وي مبني بر ديدار و گفت وگو با «ولاديمير‌پوتين» رئيس جمهوري روسيه نيز بخشي از اين راهبرد است.
ابزار تهديد ترامپ در قبال کره شمالي را هم مي توان در کلام و عمل وي آشکارا مشاهده کرد. افزون بر هراس افکني ترامپ مبني بر احتمال برخورد نظامي و رو در رويي مستقيم آمريکا با کره شمالي، مانورهاي مشترک آمريکا با بازيگران همجوار کره شمالي هر چند ماه يک بار تکرار مي شود. از اين رو، همزمان با سفر ترامپ به کشورهاي آسياي جنوب شرقي، شاهد مانور دريايي بزرگي با حضور سه ناو هواپيمابر آمريکايي و ناوهاي جنگي کره جنوبي در غرب اقيانوس آرام بوديم که به منظور هشدار به مقامات کره شمالي برپا شد.
اولويت روابط دوجانبه با چين بر منافع جمعي
نگاهي به سياست‌هاي اقتصادي ترامپ در ماه‌هاي گذشته به خوبي اين نکته را آشکار مي سازد که دولت جديد آمريکا به دنبال رهايي از پيمان‌ها و توافق‌هاي الزام آور منطقه اي و بين المللي و در عين حال مدافع روابط تجاري و اقتصادي دوجانبه است و اين موضوع بر روابط با چين نيز صدق مي کند.
رييس جمهوري آمريکا به محض ورود به کاخ سفيد از برخي پيمان‌هاي بين المللي خارج شد چرا که معتقد بود اين معاهده‌ها منافع ايالات متحده را تامين نمي‌کنند. خروج آمريکا از پيمان تجاري‌ترنس-پاسيفيک(TPP) يکي از اين موارد بود؛ پيماني با 800 ميليون جمعيت و 40 درصد از فعاليت صنعتي جهان که حدود يک سال از عمر آن مي گذشت اما هنوز وارد مرحله اجرا نشده بود. کارشناسان اقتصادي بر اين باورند که خروج آمريکا از پيمان تي.پي.پي و خلاء ناشي از حضور اقتصادي آمريکا در بازارهاي اين منطقه، راه را براي نفوذ اقتصادي چين در آسياي جنوب شرقي هموارتر از گذشته خواهد کرد و به منافع ايالات متحده آسيب جدي خواهد رساند. اين مسائل اما بر تصميم ترامپ موثر واقع نشد و رئيس جمهوري آمريکا که تي.پي.پي را براي کارگران و بازار کار ايالات متحده زيانبار مي دانست، روابط دوجانبه را بر مناسبات درون پيماني اولويت داد. رد پاي تمايل ترامپ به برقراري و توسعه تعاملات دوجانبه در جريان سفر کنوني به آسيا نيز مشهود بود. به طوري که وي در جريان سخنراني در نشست سران «سازمان همکاري اقتصادي آسيا و اقيانوسيه» (اپک) در ويتنام، اظهار داشت: ايالات متحده آماده است تا با هر کشوري در منطقه هند-اقيانوسيه قرارداد دوجانبه تجاري امضا کند اما چنين قراردادي بايد در چارچوب احترام و منافع مشترک باشد.
سفر ترامپ و هيات همراه او به چين فرصتي را رقم زد تا اين دو کشور در سطوح دولتي و خصوصي توافقنامه‌هايي را به امضا برسانند که توافق توسعه ميادين گازي در آلاسکا به ارزش 43 ميليارد دلار يک نمونه از آن به شمار مي رود. اين توافق در راستاي گسترش روابط دوجانبه و افزودن بر توافقات گذشته آنها قابل ارزيابي است؛ توافقاتي دوجانبه که ارزش تقريبي آن به 250 ميليارد دلار مي رسد.
نکته مهم ديگر اين که اختلاف نظر بين مقامات پکن و واشنگتن در قبال تجارت آزاد برجسته است. برخلاف نگاه چيني‌ها به اهميت بازار آزاد و استفاده حداکثري از آن، ترامپ معتقد است که اين نوع تجارت سبب از دست رفتن ميليونها شغل براي آمريکايي‌ها شده و وي به عنوان رئيس جمهوري اين کشور تلاش مي کند تا به عدم توازن ناشي از تجارت آزاد پايان دهد.
دشواري‌هاي ترامپ در شهر ممنوعه
رئيس جمهوري آمريکا در سومين مقصدِ سفر به شرق آسيا، درباره اهداف دولت جمهوريخواه با رهبران پکن گفت وگو کرد. ترامپ پيش از اين به طور جدي از چين خواسته بود فکري به حال کسري تجاري شديد آمريکا کرده و از توسعه طلبي در منطقه و حمايت از کره شمالي بکاهد. «دونالد ترامپ» رئيس جمهوري آمريکا پس از اعلان مواضع متعدد عليه پيونگ يانگ و رهبر آن در کره جنوبي و ژاپن، به چين يعني نزديک‌ترين کشور به کره شمالي رفت. مقامات پکن در بدو ورود ترامپ، در شهر ممنوعه يعني مرکز باستاني پايتخت از وي پذيرايي کردند.
بنا بر اعلام رسانه‌ها و نيز مقام‌هاي ديپلماتيک واشنگتن، ترامپ علاوه بر رايزني درباره مسائل امنيتي شرق آسيا، مذاکراتي گسترده در مورد پرحجم ترين و بزرگترين مناسبات تجاري- مالي با مقام‌هاي چيني داشت. ترامپ و همتاي چيني وي «شي جين پينگ» پيش از اين در اواسط فروردين ماه سال جاري در فلوريدا ديدار کردند؛ رخدادي که به واسطه مواضع ضدچيني ترامپ در رقابت‌هاي انتخاباتي آمريکا و اهميت موضوعاتِ روي ميز مذاکرات روساي جمهوري آمريکا و چين مورد توجه ويژه ناظران و تحليلگران قرار گرفت.
رئيس جمهوري آمريکا در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي ضمن اشاره به سرقت فرصت‌هاي شغلي آمريکايي‌ها، از رويکردهاي تجاري چين بشدت انتقاد کرده و پکن را مسئول بسياري از چالش‌هاي امنيتي شرق آسيا دانسته بود. از ديد ترامپ، چين به عنوان نظام کنترل کننده ارزش واحد پولي اين کشور، از مزاياي تجارت آزاد بهره جسته اما حاضر به رعايت قواعد آن نبوده است.
ترامپ با طرح انتقادات خود از رفتار چيني‌ها و سياست‌هاي اقتصادي دولت «باراک اوباما»، وعده داد کسري تجاري چندصد ميليارد دلاري آمريکا را کاهش داده و جلوي يکه تازي چيني‌ها را در بازار اين کشور و منطقه خواهد گرفت؛ وعده‌هايي که تحقق آن در نخستين ديدار رهبران واشنگتن و پکن مورد توجه ويژه ترامپ قرار گرفت.
نگاهي به تحولات و آمارهاي اقتصادي هفت ماه گذشته نشان مي دهد، دستاوردهاي ترامپ براي تحقق وعده‌ها و تغيير الگوي رفتاري چيني‌ها در عرصه سياسي و اقتصادي ناچيز بوده است. اصلي ترين نقطه تمرکز ترامپ در روابط با چين کسري تجاري 347 ميليارد دلاري است که در سال 2016 به ثبت رسيد. به گفته ترامپ به وجود آمدن اين کسري تجاري ناشي از مانع تراشي پکن بر سر راه ورود کالاهاي آمريکايي به بازارهاي چين، سهولت دسترسي شرکت‌هاي چيني به نظام مالي و بازارهاي آمريکا و پايين نگه داشتن مصنوعي نرخ يوآن است.همزمان با ورود رئيس جمهوري آمريکا به چين، اداره گمرک اين کشور از کاهش کسري تجاري ايالات متحده با چين در ماه گذشته ميلادي (اکتبر) خبر داد و اعلام کرد رقم صادرات اين کشور در ماه اکتبر با رشدي حدود هفت درصدي به 189 ميليارد دلار رسيده و اين در حالي است که نرخ رشد صادرات چين در ماه سپتامبر اندکي فراتر از هشت درصد بوده است. همچنين واردات چين از آمريکا در ماه‌هاي سپتامبر و اکتبر داراي رشدي 18.7 و 17.2 درصدي بوده است.
بنا بر اعلام گمرک چين، مازاد تجارت چين با آمريکا در ماه اکتبر 26 ميليارد و 600 ميليون دلار بوده که در مقايسه با ماه سپتامبر، 1.5 ميليارد دلار کاهش دارد. اعلام اين آمار از ديد برخي تحليلگران اقتصادي براي اقناع طرف آمريکايي در زمينه تلاش چين به منظور تسهيل ورود کالاهاي آمريکايي صورت گرفته اما نکته مهم اين است که کسري تجاري آمريکا در مقايسه با اکتبر سال 2016 داراي افزايشي بيش از 12 درصدي است. به همين خاطر پيش بيني مي شود ميزان کسري تجاري آمريکا در برابر چين از 347 ميليارد دلار در پايان سال 2017 بالغ بر 370 ميليارد دلار شود.با توجه به اين آمار و ارقام و نيز روند گريزناپذير رشد مناسبات اقتصاديِ بزرگترين اقتصادهاي جهان به نظر مي رسد ترامپ در سال‌هاي پيش رو همچنان شاهد کسري تجاري با چين خواهد بود و ابزار کارآمدي نيز براي خروج از اين فرايند نخواهد داشت.
اين در حالي است که در دوره دموکرات‌ها تلاش‌هاي گسترده‌اي براي پي ريزي پيمان تجاري «ترانس پاسيفيک» صورت گرفت تا از طريق رفع موانع بازرگاني ميان 12 کشور پيرامون اقيانوس آرام، همکاري‌هاي اقتصادي ميان اعضا گسترش يابد و ضمن حصول منافع مشترک، اتحادي نانوشته در برابر توسعه نفوذ اقتصادي چين پديد آيد. ترامپ اما در يکي از نخستين اقدامات خود پس از راهيابي به کاخ سفيد راي به خروج از ترانس پاسيفيک داد.
رئيس جمهوري آمريکا همچنين در برابر اين واقعيت قرار دارد که مجموع ذخاير اوراق بهادار آمريکايي در چين به 1.2 تريليون دلار رسيده و غول اقتصادي شرقي، عمده‌ترين سرمايه گذار در آمريکا به شمار مي آيد و ابزار اقتصادي مهمي را در تعاملات با واشنگتن در دست دارد. ترامپ در برابر توسعه نفوذ و اقدامات پکن در درياي چين جنوبي و ديگر آب‌هاي پيراموني اين کشور نيز ابزار کارآمدي در اختيار ندارد. مواضع ترامپ در قبال کره شمالي نيز طي ماه‌هاي اخير ترکيبي از تهديد و دعوت به مذاکره بوده است. ضمن اينکه رئيس جمهوري آمريکا بارها چين و روسيه را به خاطر آنچه مسئوليت ناپذيري براي مهار پيونگ يانگ خوانده، مورد انتقاد قرار داده است. سياست‌ها و مواضع ترامپ در قبال کره شمالي اما تاکنون نتيجه اي در بر نداشته و حتي باعث تشديد بحران شبه جزيره کره شده است. در اواسط شهريورماه امسال بود که پيونگ يانگ بمب هيدروژني خود را در پاسخ به تهديدهاي آمريکا آزمايش کرد.
دولت آمريکا علاوه بر اعمال تحريم‌هاي تازه عليه پيونگ يانگ و تلاش براي تنگ تر کردن حلقه محاصره اقتصادي کره شمالي، بارها خواستار مشارکت چين در اعمال موثر اين تحريم‌ها شده است. از ديد ترامپ، چين به عنوان کشوري که طرف 80 تا 90 درصد مبادلات اقتصادي کره شمالي قرار گرفته، نقشي انکارناپذير در مهار رهبر پيونگ يانگ دارد اما آنچنان که بايد با تحريم‌هاي بين المللي همراهي نداشته است. اين در حالي است که چيني‌ها اعلام کرده اند بر اساس تحريم‌هاي سازمان ملل خريد زغال سنگ از کره شمالي را متوقف ساخته اند و به همين خاطر پيونگ يانگ از بخش مهمي از درآمدهاي ارزي خود محروم شده است.
با وجود آنچه گفته شد، صاحبنظران مسائل راهبردي معتقدند رويکردهاي ترامپ مبني بر کسب حداکثر امتيازات از طرف مقابل و اعطاي کمترين امتيازِ ممکن مهمترين مانع براي ايجاد تفاهم و کاهش رقابت‌هاي سياسي، اقتصادي و امنيتي خواهد بود؛ ضمن اينکه بر اساس اعلان مقامات چيني، اين کشور به تدريج خود را براي رهبري جهان آماده مي کند و اين نگاه به يقين بر اصطکاک ميان واشنگتن و پکن و رقابت‌هاي هژمونيک دو قدرت جهاني خواهد افزود.
ش.د9603672
