(روزنامه اطلاعات ـ 1396/07/05 ـ شماره 26829 ـ صفحه 16)
نخست وزیر عراق در سخنانی اعلام کرد که هرگز نتایج همهپرسی استقلال اقلیم کردستان را به رسمیت نمی شناسیم و با آن تعامل نخواهیم کرد.
حیدر العبادی که در مقر فرماندهی عملیات مشترک عراق سخن می گفت، همچنین اظهار داشت : نیروهای ما در میدان میجنگند و هیچ امر ثانویهای نظیر همهپرسی و غیره ذهن آنها را به خود مشغول نمیکند.وی نسبت به اقدامات برخی که میخواهند با وجود این فداکاریها منطقه را به آشوب بکشند، ابراز تعجب کرد.وی تاکید کرد: دادگاه فدرال رای به عدم برگزاری این همهپرسی به دلیل غیرقانونی بودن آن داد و لذا ما از این رو درباره نتایج همهپرسی با اقلیم کردستان مذاکره نمیکنیم . نخست وزیر عراق تصریح کرد: ما هرگز با زور چیزی را تحمیل نمیکنیم و بر قانون اساسی تکیه خواهیم کرد. العبادی گفت: دادگاه فدرال عراق اختلافات را حل میکند نه کسی دیگر. وی افزود: تدابیر خود را برای اینکه عاملان این تنش و آشوب مسئولیتشان را قبول کنند، تشدید میکنیم و ما شهروندان کرد را مسئول نمیدانیم.
نخست وزیر عراق همچنین افزود:هر کسی که نفت کشور عراق از منطقه اقلیم کردستان این کشور بخرد مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
همزمان با این سخنان العبادی، دولت عراق در واکنش به برگزاری همه پرسی جدایی منطقه کردستان، مجموعه اقداماتی را در دستور کار خود قرار داد.یک منبع دولتی عراق اعلام کرد که دولت این کشور شروع به اجرای تصمیمات کابینه امنیتی درباره همهپرسی کردستان عراق کرده است.
این مقام دولتی که خواست نامش فاش نشود، گفت: با کشورهای مرتبط برای توقف همکاری با اقلیم در خصوص گذرگاه های مرزی و فرودگاه ها و صادرات نفت هماهنگی صورت گرفته و به این کشورها گفتهایم که فقط با دولت مرکزی عراق همکاری کنند. وی افزود: این کشورها نیز موافقت کردند و اقدامات اولیه را در این خصوص انجام دادهاند. این مقام عراقی در ادامه گفت: به مراجع قضایی و دستگاه های نظارتی درباره بلوکه کردن اموال مربوط به اقلیم و برخی سیاسیون که از فروش نفت به دست آمده، دستوراتی نیز صادر شده است.
دولت عراق همچنین به «اربیل» 72 ساعت مهلت داد تا پروازها و فرودگاه های خود را زیر نظر بغداد قرار دهد.از طرفی،دولت عراق کنترل تمامی معابر مرزی این کشور را به دست گرفت.
از سوی دیگر، نخستوزیر عراق و «قیس الخزعلی»، دبیرکل عصائب اهل الحق درباره نحوه پاسخگویی به همهپرسی جدایی منطقه کردستان با یکدیگر رایزنی کردند.الخزعلی اعلام کرد که از اقدامات دولت برای حفظ وحدت عراق حمایت میکند.
در همین حال، گروه مقاومت اسلامی «النجباء» عراق، کرکوک را استان «اشغال شده» خواند و برای آزادسازی اراضی مورد مناقشه این کشور، اعلام آمادگی کرده است.در این رابطه، سخنگوی النجباء در بیانیهای اعلام کرد: دولت عراق باید با قاطعیت برای آزادسازی کرکوک از شبه نظامیان جدایی طلب اقدام کند؛ قبل از آنکه فرصت از دست برود.هاشم الموسوی تاکید کرد که فرمانده کل نیروهای مسلح عراق باید قطب نمای عملیات آزادسازی اراضی اشغال شده را به سمت میادین نفتی بگیرد و مانع شبه نظامیان «کُرد» از سرقت ثروتهای ملت عراق شود. در چنین شرایطی، روزنامه «العربی الجدید» اعلام کرد: «مسعود بارزانی» برای مقابله با هرگونه وضعیت اضطراری، نیروهای ذخیره و بازنشسته امنیتی را برای پیوستن به صفوف نیروهای پیشمرگه فراخوانده است.
واکنش های بین المللی
کشورها و نهادهای مختلف جهانی در واکنشی هماهنگ، بر لزوم حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق تاکید کردند. در این راستا، تنها دو روز بعد از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق، مقامات کشورها، نهادها و سازمان های بین المللی در واکنش هایی، با تلاش های «اربیل» برای استقلال این منطقه و تجزیه عراق به شدت مخالفت کردند.
در این رابطه، «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل در بیانیهای ضمن ابراز نگرانی از خطرات احتمالی همهپرسی برای برهم خوردن ثبات منطقه، بر اهمیت حل تمامی مشکلات موجود میان بغداد و اربیل از راه گفتگوهای برنامه ریزی شده و حصول راهحلهای سازنده تاکید کرد . گوترش با اشاره به اینکه به حاکمیت و تمامیت ارضی عراق احترام میگذارد، گفت: انتظار میرود که فعالیتهای سازمان ملل در تمامی مناطق عراق از جمله اقلیم کردستان عراق بدون هیچ مشکلی ادامه یابد و ما از مسئولان مربوطه میخواهیم که به حمایتهایشان ادامه دهند.
«جفری فلتمن»، معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در واکنش به همه پرسی استقلال کردستان عراق گفت: سازمان ملل متحد از حق حاکمیت و تمامیت ارضی عراق پشتیبانی می کند.
از طرفی، «کمال حسن علی» معاون دبیرکل اتحادیه عرب ضمن انتقاد از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق تأکید کرد: این همه پرسی وبال منطقه خواهد بود.
سخنگوی کاخ سفید نیز با ابراز ناخرسندی از همه پرسی در منطقه اقلیم کردستان عراق گفت: آمریکا به عراقی یکپارچه برای نابودکردن داعش نیاز دارد.«سارا سندرز» که پیش از این عدم خرسندی واشنگتن از برگزاری این همه پرسی را به صراحت ابراز کرده بود، افزود : ایالات متحده همواره عراق یکپارچه را ترجیح می دهد.
وزارت خارجه آمریکا نیز در بیانیهای به همهپرسی اقلیم کردستان عراق واکنش نشان داد و ضمن ابراز ناامیدی عمیق نسبت به تصمیم اربیل برای برگزاری این همهپرسی یک جانبه که شامل مناطقی خارج از اقلیم نیز بود، اعلام کرد: روابط تاریخی آمریکا با کردها در سایه این همهپرسی غیر الزامآور هرگز تغییر نخواهدکرد اما بر این باوریم که این اقدام باعث افزایش و گسترش ناامنیها و مشکلاتی برای اقلیم کردستان و ساکنانش خواهد شد.
در ادامه این بیانیه تاکید شده که همهپرسی تا حد زیادی روابط میان اربیل و بغداد و نیز کشورهای همسایه را پیچیده خواهد کرد.همچنین اتحادیه اروپا و وزارت خارجه اسپانیا نیز ضمن محکوم کردن برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق بر حفظ یکپارچگی این کشور تاکید کردند.
از سویی، «بوریس جانسون»، وزیر خارجه انگلیس، همه طرفهای مرتبط با همهپرسی در اقلیم کردستان عراق را به آرامش دعوت کرد.وی گفت: این همه پرسی را تایید نمیکند و به حمایتهای خود در حفظ حاکمیت ملی و تمامیت اراضی عراق ادامه میدهد.
در همین حال، اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، همهپرسی استقلال در شمال عراق را به منزله شعلهور شدن یک درگیری جدید در منطقه خبر داد. وی همچنین برگزاری همهپرسی جدایی کردستان عراق را یک خیانت بزرگ خواندو گفت: کردهای عراق حتی نمیدانند که چگونه باید دولت تشکیل دهند.
وی افزود: اگر از عبور کامیونها به شمال عراق جلوگیری شود، کردهای عراق گرسنه میمانند و اگر ترکیه صادرات نفت خود به اقلیم کردستان را متوقف کند، همه چیز تمام میشود.رئیسجمهوری ترکیه ادامه داد: همهپرسی در شمال عراق یعنی شعله ور شدن درگیری جدید در منطقه و ما هرگز پروژه همهپرسی جدایی اقلیم کردستان از عراق را به رسمیت نمیشناسیم. وی افزود: استقلال کردستان عراق، به وقوع درگیری و قتل عام در این منطقه منجر می شود .
«مولود چاووشاوغلو» وزیر خارجه ترکیه نیز با بیان اینکه تمامی گزینهها در پاسخ به همهپرسی جدایی کردستان عراق روی میز است، اظهار داشت: آنکارا گزینه عملیاتی مشترکی با بغداد علیه همهپرسی جدایی کردستان دارد.
«عمر چلیک »، وزیر امور اتحادیه اروپای ترکیه اظهار داشت: در صورت اعلام استقلال از سوی بارزانی، تمامی سلاحهای داده شده به پیشمرگها علیه ترکمانها، اعراب و مردم عراق استفاده خواهد شد.وی افزود: تصمیم برگزاری رفراندوم یک فاجعه بود. و چنین تصمیمی پیشنهاد تبدیل شدن عراق به یک حمام خون است.
از طرفی، «کمال قیلیچدار اوغلو»، رئیس حزب جمهوری ترکیه تاکید کرد: آنکارا، تهران و بغداد با کمک یکدیگر یک راه حل متقابل برای حل مسئله کردستان پیدا کنند.شورای عالی رادیو و تلویزیون ترکیه نیز با حذف شبکه «رودآو» و «کردستان24» وابسته به منطقه کردستان عراق از ماهواره «ترکست» موافقت کرد.در چنین شرایطی، منابع ریاست جمهوری ترکیه اعلام کردند که رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین درباره رفراندوم استقلال کردستان عراق گفتگو و بر تمامیت ارضی در عراق و سوریه تاکید کردند.
همچنین، جمعیت علمای مسلمین لبنان نیز با صدور بیانیه ای نسبت به پیامدهای منفی همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق واکنش نشان داد.
در بیانیه «جمعیت علمای مسلمین» لبنان آمده است: نظام کردی که مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق سعی دارد ایجاد کند یک نظام ناشناس در پیکره امت به شمار می آید و هدف از آن دستیابی به آرزوهای شخصی وی است. این همه پرسی در برگیرنده منافع کردها نیست منافع آنها به اتحاد با عراق گره خورده و نه ایجاد نظامی بسته بدون امکان حیات. «جارالله»، معاون وزیر خارجه کویت نیز ابراز امیدواری کرد که این همهپرسی بر منطقه تاثیر نگذارد و ما شاهد بقای عراق یکپارچه و متحد باشیم.
این واکنش ها در حالی است که جمهوری اسلامی ایران نیز همواره بر لزوم حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق تاکید و با انجام هرگونه همه پرسی برای استقلال کردستان این کشور و تجزیه عراق به شدت مخالفت کرده است.
در همین حال، روزنامه «ینی شفق» چاپ ترکیه از نشست محرمانه مقامات آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و صهیونیستی با «مسعود بارزانی» رئیس منطقه کردستان عراق پیش از برگزاری همهپرسی جدایی خبر داد. بر این اساس، دولتهای مذکور همگی به بارزانی اطمینان دادند که در صورت برگزاری همهپرسی جدایی، از تشکیل یک دولت کُردی کاملا حمایت کرده و نقشه راهی برای دوران پساهمهپرسی به او ارائه دادند.
تشکر «اربیل» از رژیم صهیونیستی
مقامات اقلیم کردستان عراق از رژیم صهیونیستی برای حمایت از برگزاری این همه پرسی و استقلال این اقلیم از عراق تشکر کردند.
در این رابطه، «سیروان بارزانی» ، فرمانده نیروهای کُرد پیشمرگه منطقه کردستان عراق از «نتانیاهو»، نخستوزیر رژیم صهیونیستی به دلیل حمایتهای «سیاسی و معنوی» تلآویو از اربیل تقدیر و تشکر کرد.فرمانده پیشمرگه تصریح کرد: با اسرائیل مرز و حریم هوایی مشترکی نداریم تا تلآویو به اربیل کمک نظامی کند، اما حمایت سیاسی و معنوی میکند و ما بابت این حمایتها از نخست وزیر اسرائیل تشکر میکنیم. از سوی دیگر، «بنیامین نتانیاهو»، اعضای کابینه رژیم صهیونیستی را از اظهارنظر درباره همهپرسی جدایی کردستان از عراق منع کرد.
در چنین شرایطی، روزنامه «وطن» ترکیه نوشت: پیش از انجام همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق، مقامات «اربیل» نشستی «سری» تشکیل داده اند.بر این اساس در این نشست که در منزل «هوشیار زیباری» مشاور بارزانی انجام گرفته در خصوص آینده سیاسی و نظامی اقلیم تصمیم گیری شده است. روزنامه وطن افزود: در این نشست تصمیمات مهمی در خصوص آینده اقلیم کردستان گرفته شده است که مسلما برای عراق خطرناک خواهد بود.از جمله این تصمیمات انتخاب شهر «کرکوک » به عنوان پایتخت و تشکیل ارتش مشترک با کردهای سوریه است.همچنین قرار است دو منطقه کردنشین در عراق و سوریه مرزهای مشترک را برداشته و اقدام به صدور گذرنامه های یکسان کنند.به نوشته این روزنامه ترکیه ای، تصمیم دیگر این نشست سری، ادامه سیاست اخراج اقوام ترکمان و عرب از مناطق کردنشین بود.
شرکت کنندگان در این نشست همچنین تاکید کرده اند که سیاست ایجاد کردستان بزرگ باید ادامه یابد و اقدامات تدریجی برای افزایش مرزهای کشور جدید انجام گیرد.
در چنین شرایطی، گزارشهای متعددی درباره تقلب و دستکاری در روند همه پرسی کردستان عراق، در رسانههای مختلف منتشر شد. در این راستا، برخی منابع از اقدام نیروهای امنیتی وابسته به بارزانی در وادار کردن خانوادههای آواره در کرکوک به رای مثبت دادن به این همهپرسی خبر دادند.
وبگاه خبری عراقی «الجورنال» نیز اعلام کرد: یکی از مسائل مضحک در روند همهپرسی در منطقه کردستان، مشارکت هزاران مرده در این همهپرسی و اجبار اقلیتهای ساکن این منطقه به رایدادن بود.
منابع آگاه گفتند: «مسعود بارزانی» که دوره ریاستش بر منطقه کردستان به سر آمده، یک برنامه خاص برای این انتخابات تدارک دیده بود و آراء مخالفان را به آراء موافق در همهپرسی تبدیل کرد.
از طرفی، روزنامه «الاخبار» از اقدامات تنبیهی و تادیبی بغداد و کشورهای همسایه عراق علیه رئیس منطقه کردستان به دلیل تلاشش برای ایجاد رژیمی ساختگی خبر داد.این روزنامه لبنانی «الاخبار» نوشت، بغداد در واکنش به همهپرسی جدایی منطقه کردستان، یک بسته از اقدامات با بندهای تنبیهی و تادیبی برای اربیل تهیه کرده است.
از سویی، روزنامه الحیات عربستان نیز دو راهکاری که بغداد درباره گذرگاههای مرزی جلو پای اربیل قرار میدهد، را فاش کرد. این روزنامه فرامنطقهای مدعی شد: براساس اطلاعات دریافت شده، دولت عراق به در اختیار گرفتن گذرگاههای مرزی با ترکیه و ایران از جمله گذرگاههای تحت سیطره کردها با کمک این دو کشور متوسل خواهد شد.
این روزنامه نوشت: دولت عراق، اربیل را که بیش از ۲۵ سال است کنترل این گذرگاهها را در دست دارد در مقابل دو گزینه قرار میدهد: آغاز روند تجارت با اقلیم کردستان از طریق دولت مرکزی یا ممانعت از ورود کالاها. فرودگاههای سلیمانیه و اربیل نیز مشمول این دو راهکار هستند.
در چنین شرایطی خبرگزاری «کُرد» زبان«روداو» اعلام کرد که نتایج اولیه همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق نشان دهنده رای مثبت 88 درصد شرکت کنندگان به استقلال است. در تحولات میدانی نیز، منابع عراقی از دفع یورش تکفیری ها در مرزهای این کشور با سوریه توسط رزمندگان الحشد الشعبی خبر دادند.
این منابع اعلام کردند: نیروهای تیپ یکم الحشد الشعبی موفق به دفع یورش گسترده داعش در مرزهای عراق با سوریه شدند که در جریان این عملیات موفق به انهدام چندین خودروی تکفیری ها شدند و شماری از آنها را به هلاکت رساندند.
ش.د9603491