شفاف‌سازی رگ حیاتی توسعه سیاسی

(روزنامه آسمان آبي - 1396/09/11 - شماره 124 - صفحه 7)

* نقش دیپلماسی اینترنتی را در حکمرانی خوب چگونه می‌توان تبیین کرد؟ به عبارت دیگر، این نوع از دیپلماسی چه تاثیری بر توسعه و توازن قوای سیاسی و اقتصادی در سطح جهانی و ملی دارد؟

** به‌طور کلی نخستین قدم آن‌چه در فضای وب اتفاق می‌افتد، کمک به شفافیت است و مسیر حرکت را به‌سمت شفاف‌شدن می‌برد. در سطوح داخلی اتفاقی که می‌افتد این است که دولتمردان و حکمرانان می‌کوشند از اقداماتی که مایه شرمساری آن‌ها می‌شود یا به‌عنوان نقاط منفی فعالیت‌های دیپلماتیک آن‌ها باشد، جلوگیری کنند و از آن‌جا که به‌طور مداوم، خود را در محضر رسانه‌ها می‌بینند مسیری را طی کنند که برای آن‌ها تبعات منفی در پی نداشته باشد. نمونه‌های آن را نیز می‌توانیم در ارتباط با اتفاقاتی که اخیرا برای آقای جهانگیری، معاون‌اول رئیس‌جمهوری و دیگران افتاد، ببینیم. از سوی دیگر، اگر اقداماتی در مسیر فساد در دولت و دستگاه حکومتی شکل بگیرد، بلافاصله از سوی این رسانه‌ها مورد افشاگری قرار می‌گیرد و همین افشاگری‌ها کمک می‌کند اصلاح ساختار به‌تدریج شکل گرفته و تبدیل به یک فرهنگ عمومی شود و فرهنگ‌سازی در این زمینه نیز امکان‌پذیر شود.

در صحنه بین‌المللی، عمدتا آن‌چه ما در داخل در ارتباط با دیپلماسی عمومی، دیپلماسی خارجی و دیپلماسی داخلی انجام می‌دهیم، همه و همه به شکل‌گیری دیپلماسی خارجی ما در صحنه بین‌المللی کمک می‌کنند. اگر اتفاقات داخلی ما مسیر درست خود را پیش بگیرد و ما بتوانیم به حکمرانی خوب به‌وسیله رسانه‌های مجازی و فضای مجازی شکل بدهیم، از آن‌جا که این رسانه‌ها امروز توانایی رصد کردن از خارج را دارند، این بستر کمک می‌کند ساختار شکل‌گرفته و چهره بین‌المللی ما نیز به‌تدریج بهبود پیدا کند و مردم دنیا بتوانند بپذیرند این روند، مورد تایید مردم داخل کشور ما بوده است. امروز شما به آسانی می‌توانید میزان مقبولیت، محبوبیت، مشروعیت و فضاهای مختلف هر کشور را از طریق رصد شبکه‌های آن‌ها دنبال کنید و مثل گذشته لازم نیست دولت‌ها برای شناسایی نقاط قوت و ضعف سایر کشورها جاسوس بفرستند. این‌جاست که رسانه‌ها می‌توانند در راستای مشروعیت‌بخشی بیشتر به حکمرانان داخلی اقدام کنند.

* با توجه به این‌که ارتباطات جهانی به گونه‌ای است که حکومت‌ها یا دولت‌ها قادر نیستند دسترسی شهروندان خود به اینترنت را محدود و یا مسدود کنند، فکر می‌کنید آیا اصلا امکان خروج از این جهان شبکه‌ای برای دولت‌ها وجود دارد؟

** به هیچ وجه؛ دورانی که امکان کنترل یا محدود کردن دسترسی مردم به رسانه وجود داشت گذشته و امروز شاهد این هستیم که اصلا توسعه کشورها براساس پارامترهای دسترسی آزاد به اطلاعات تعریف می‌شود. اگر بنا باشد حکومت‌ها دسترسی شهروندان خود به وسایل ارتباط جمعی و اینترنت را محدود کنند، ابزارها و رگ‌های توسعه‌ای خود را با دستان خویش زده‌اند.

* دولت‌ها در ایران در قیاس با سایر کشورها چگونه از دیپلماسی اینترنتی به‌منظور تحقق اهداف سیاسی و اقتصادی خود استفاده می‌کنند؟

** فعلا دولت‌ها در مقابل این نوع دیپلماسی موضع گرفته‌اند. تاکنون نیز تلاش می‌کردند با آن مقابله و آن را نفی کنند. چند سالی بیش نیست که دولت‌ها پذیرفته‌اند به‌جای مقابله باید به‌تدریج در مسیر تولید محتوا و بسترسازی برای این مهم حرکت کنند. فراموش نکنیم که حدود 16-17 سال پیش به‌صورتی افراطی با رواج اینترنت مخالفت می‌شد؛ یعنی ابتدا مسیر مقابله را در پیش گرفتند، اما پس از مدتی، مجبور به پذیرش آن شدند، زیرا یکی از خصوصیات فناوری‌های نوین این است که خود را بر جوامع تحمیل می‌کند. زمانی که فناوری خود را تحمیل کرد و دولت‌های ما متوجه شدند که با محدود کردن، نمی‌توانند کاری پیش ببرند، به‌تدریج پذیرفتند که باید به‌جای محدود کردن، کنترل‌کردن، سانسور کردن و دیکته‌کردن، در راستای حمایت، تولید محتوا و ابزارهایی که فناوری با خود به‌همراه می‌آورد، حرکت کنند.

* این نوع دیپلماسی در دولت یازدهم در قیاس با دولت‌های نهم و دهم چگونه به‌کار گرفته شده و چه تمایزاتی دارد؟

** شاید خیلی از لحاظ پذیرش این نوع دیپلماسی و پذیرش ابزارهای آن، کار انجام نشده و بحث‌های تولید محتوا خیلی شکل نگرفته است، اما یک نقطه قوت دولت یازدهم نسبت به دولت‌های گذشته این بوده که حداقل این دولت، انرژی خود را صرف مقابله با این فناوری نکرد. درست است که دولت‌های قبلی نیز با مقابله‌کردن، راه به‌جایی نبردند، اما حداقل در سطح کلان ادعا می‌کردند که درصدد مقابله با آن هستند، اما این دولت، در این رابطه رویه خود را تغییر داد.

https://asemandaily.ir/post/8616

ش.د9603621