ناتو و تهدیدات جهانی

(روزنامه آسمان آبي – 1396/06/21 – شماره 61 – صفحه 1)

سخنان ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، در مورد رفتار بی‌محابا و غیرمسئولانه کره‌شمالی و همچنین تهدیدات تروریستی، حاکی از نگرانی‌های جدید و فزاینده‌ای بود، که بخشی از آن مربوط به نگرش‌های غرب‌محورانه ناتو و احساس ترس و هراس از قدرت‌های شرق دور و قسمتی دیگر نیز مرتبط با تهدیدات تروریستی گسترده داعش و نظایر آن است. دبیر کل ناتو، بر این باور است که جهان ما، از هر زمان‌دیگری، بیشتر و عمیق‌تر در خطر است. شاید درک فشارها و استرس‌های مربوط به این خطر، باعث می‌شود که درمعادلات دفاعی جهانی و همچنین رویکردهای امنیت ملی داخلی بسیاری از کشورها، تجدیدنظر صورت گیرد.

ترس از آنارشیسم و تروریسم

اقدامات نظامی رهبر جوان و دیکتاتور کره‌شمالی و دستورهای مداوم او برای تکرار آزمایش‌های موشکی در ماه‌های اخیر، مصداق بارز رفتارهای تحریک‌آمیزی است که نه‌تنها ژاپن، کره‌جنوبی و به نوعی چین و روسیه، بلکه آمریکا و ناتو را نیز دچار هراس کرده است. اگر چه در دوران هشت‌ساله زمامداری باراک اوباما، کره‌ تا حد قابل توجهی مهار شده بود، اما در شرایط کنونی و در دوران اقتدار ترامپ، رهبر جوان کره‌شمالی، حس ماجراجویی‌اش گل‌کرده و به شکل آشکار، آمریکا را به چالش کشانده است. یکی از وجوه و ویژگی‌های بسیار خطرناک این رفتار، غیرقابل پیش‌بینی بودن آن است. به نظر می‌رسد که در معادلات مرتبط با قدرت دفاعی کشورها و به‌ویژه در حوزه موشکی و هسته‌ای، هر تصمیم و اقدامی که غیرقابل پیش‌بینی باشد، می‌تواند غیرقابل کنترل نیز باشد.

بر همین اساس، تحلیلگران و کارشناسان استراتژی نظامی و امنیت ملی آمریکا و نیز فرماندهان ناتو، خیلی وقت‌ها نمی‌توانند در مورد مواضع رهبر کره‌شمالی به این جمع‌بندی نهایی برسند که آیا او بلوف می‌زند یا می‌خواهد اقدامی واقعی انجام دهد. کره‌شمالی به‌دلیل وضعیت خاص و بسته و نظام توتالیتر خود در شرایطی است که بدون‌شک، برای انجام اقدامات مخاطره‌آمیز و آنارشیستی، از بیشترین ظرفیت ممکن برخوردار است؛ چرا‌که در نظام سیاسی بسته و محدود این کشور، هیچ فرمانده، مسئول و مشاوری نمی‌تواند رهبر کره را به تامل، تجدیدنظر و مشورت دعوت کند! در چنین شرایطی است که چین و روسیه، با آن‌که نگرش مثبتی نسبت به رفتارهای رهبر کره‌شمالی ندارند، اما از این موقعیت استفاده می‌کنند و با سکوت یا اتخاذ مواضع نرم و معتدل، اجازه می‌دهند که آمریکا و جهان غرب، تهدیدات ضمنی را به صورت جدی‌تری حس کنند.

ذهنیت منسوخ ناتو

شاید یکی از مضحک‌ترین جوانب احساس خطر از طرف کره‌شمالی ازسوی دبیر‌کل ناتو، این باشد که در این آشفته بازار، ناتو بخواهد خود را در قامت یک منجی نشان دهد و وانمود کند که با تدابیرش، کره‌شمالی را سر جای خود می‌نشاند. قطعا چنین ادعایی به هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست. چرا که تجارب سال‌های اخیر به‌ویژه رویدادهای خاورمیانه، این واقعیت را بارها اثبات کرده، آن‌چه برای ناتو اهمیت دارد، نه امنیت جهان و بشریت، بلکه حفظ بقا‌، ثبات و امنیت قدرت‌های برتر خود ناتو است. بنابراین، کشورهای مختلف جهان حق دارند از ناتو بپرسند آیا فقط رفتارهای کره‌شمالی و آزمایش‌های موشکی این کشور است که امنیت جهان را به مخاطره می‌اندازد؟ آیا با مهار دقیق و تضمین‌شده کره، می‌توان درمورد حفظ امنیت جهان، به اطمینان‌خاطر و یقین کامل رسید؟ خیر.

باید این واقعیت را به‌یاد آوریم که یک گروه تروریستی تکفیری خون‌آشام و بسیار خطرناک به نام داعش، مرزهای خشونت و توحش را چنان در‌نوردیده که تهدیدات مرتبط با گروه‌های قدیمی‌ای همچون القاعده، بن‌لادن و... را کم‌نور و کم‌رونق کرده است. داعش، با اقدامات خود، نه‌تنها به امنیت، حقوق بشر، ارزش‌های دینی، رسمیت و مشروعیت دولت‌ها و مرزها هجوم برد، بلکه مکتب و تفکر تروریستی جدیدی به‌وجود آورد که در آن، نیاز چندانی به‌تسلیحات پیشرفته و حملات حساب‌شده و قابل پیش‌بینی وجود ندارد و رویدادهای کوچک و بزرگ بلژیک و فرانسه نشان داد که داعشی‌ها می‌توانند امنیت و ثبات را از زاویه‌ای مورد تهدید قرار دهند که پاتریوت، نیروهای واکنش سریع، ده‌ها پایگاه کوچک و بزرگ ناتو و دیگر تدابیر و ابزارهای آن، در برابر حملات داعش، حتی سپری سست و بی‌اثر نیز به‌حساب نمی‌آیند.

به عبارتی دیگر، در شرایطی که ناتو تمام انرژی و توان فکری، دفاعی و مالی خود را صرف رقابت‌ها و زوم کردن روی اقدامات روسیه، چین، کره‌شمالی و دیگران کرده، تهدیدات تروریستی داعش و نظایر آن‌ها، ده‌ها مشکل و معضل جدید به‌وجود آورده است. از آن‌جایی که ناتو، هنوز هم در همان ذهنیت دنیای دوقطبی به‌سر می‌برد بنابراین از درک ماهیت تروریسم نوین و پنهان، عاجز است و در لیبی، افغانستان، عراق و سوریه نتوانسته در قابل حملات ائتلاف ضدداعش و ناتو، اقدام اثرگذار و بنیادینی انجام دهد. ناتو، در سال‌های اخیر، نه‌تنها در برابر داعش و دیگر جوانب تهدیدات تروریستی، بلکه در برابر تهدیدات زیست‌محیطی نیز، هیچ تدبیر و نظریه دفاعی خاصی نداشته و تا زمانی‌که در رویکرد دفاعی ناتو، تغییری جدی صورت نگیرد و تهدیدات بزرگ ابرقدرت‌ها علیه محیط‌زیست و بروز تدریجی بحران آب و غذا را به‌عنوان عوامل مهم امنیت جهان مورد توجه قرار ندهد، در بر همین پاشنه خواهد چرخید. در پایان باید گفت که دبیر کل ناتو، در شرایطی در مورد تهدیدات کره‌شمالی و تروریسم ابراز نگرانی می‌کند که در مورد اشتباهات فاحش هواپیماهای بدون‌سرنشین در کشتار غیرنظامیان در کشورهای مختلف، اقدامات خطرناک لابی‌های جهانی بازار اسلحه، تهدیدات مربوط به این پدیده و قاعده‌ناپذیری به نام رژیم‌صهیونیستی و بسیاری دیگر از عوامل ضدامنیت جهان، هیچ نظر و موضع خاصی ندارد.

پایان سخن این که، بدون شک خودنمایی‌ها و اقدامات نمایشی رهبر خودکامه کره‌شمالی، هیچ توجیه حقوقی و دفاعی خاصی ندارد و جهان، نظیر چنین رفتارهایی را پیش‌تر نیز تجربه کرده و خاطرات تلخی از چنین رهبرانی در حافظه تاریخی ما ثبت شده است. اما آن‌چه ناتو از آن احساس وحشت می‌کند، رفتار آنارشیستی و نامسئولانه یک کشور و لطمات احتمالی آن برای کشورهای دیگر نیست، بلکه اثرگذاری این احتمالات بر موازنه قدرت و چارچوب‌های رقابت تسلیحاتی بین جهان شرق و غرب است.

https://asemandaily.ir/post/1556

ش.د9604126