طرح مجلس برای نظارت بیشتر بر وزرا

(روزنامه آفتاب يزد ـ 1396/05/23 ـ شماره 4966 ـ صفحه 3)

در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس، کلیات طرح الحاقی مذکور از مجموع ۲۴۲ نماینده حاضر با ۱۸۰ رای موافق، ‌۳۶ رای مخالف و ۳ رای ممتنع به تصویب مجلس رسید.

در صورت تصویب نهایی ماده الحاقی به قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، رئیس‌جمهور و هر یک از وزرا موظف هستند در مرداد هر سال بر اساس برنامه‌های ارائه شده در زمان تشکیل دولت و اخذ رای اعتماد وزرا، اسناد و قوانین بالادستی و شاخص‌های عملکردی که هیئت‌رئیسه مجلس تعیین می‌کند،‌ گزارش عملکرد سال گذشته و برنامه سال آینده خود را به‌صورت کمی و مقایسه‌ای به مجلس شورای اسلامی تقدیم کنند. در بخش‌هایی از این طرح که در اختیار آفتاب‌یزد گذاشته شده، آمده است:

1- بزرگواران اگرچه قانون ابزارهای بسیار خوب و قدرتمندی چون سوال، تذکر، تحقیق و تفحص و استیضاح را در اختیار ما قرار داده است، ولی متاسفانه چون نگاه‌ها بیشتر به سمت منطقه‌ای و حوزه‌ای می‌لغزد کارآیی خود را به نحو چشمگیری از دست داده است. بنده مجلس را چون قالب یخی می‌بینم که هر روز در حال آب‌شدن و کوچک‌شدن هست و این کوچک‌شدن را کسانی خوب لمس می‌کنند و اعتراف دارند که دوره‌های آغازین مجلس را تجربه کرده‌اند و متاسفانه این وضعیت ناشی از عدم استفاده مناسب و صحیح از ابزارهای نظارتی و قانونی خودمان است.

2-عملکرد نظارتی ما به اینگونه است که از برنامه توسعه پنجم به‌اذعان بعضی از کارشناسان تنها 20درصد آن محقق شده است. برنامه توسعه پیشین و بودجه سال‌های قبل از برشی که برنامه توسعه بوده است نیز داستانی غیر از این ندارد.

3-همه شاهدیم در دوره نهم مجلس نزدیک به 3500 سوال از وزرا توسط نمایندگان مطرح می‌شود، ولی فقط 78 مورد آن به صحن وارد می‌آید و از 78 مورد تنها 25 مورد قانع نمی‌شوند. این همه سوالات در پیچ و خم کار، خود بهتر می‌دانید چگونه حل و فصل و پاسخ داده می‌شود.

4-عزیزان چگونه شده است که ابزارهای قانونی و قدرتمند مجلس و نمایندگان نتوانسته دولت‌ها را وادار کند که حداقل قوانینی که خود تصویب کرده‌ایم در حد معقول و مقبولی اجرا کنند.

5-این مجلس با این قدرت و در راس امور بودن به کدام مسیر رفته است که در زیر تیغ نظارت او تنها بخش کمی از برنامه توسعه پنجم اجرایی شده است؟ گویا اگر پس از تصویب برنامه توسعه، مجلس تعطیل هم می‌شد کمتر از این درصد اجرایی نداشتیم. مشکل از کجاست که اینگونه نظارت‌ها ضعیف شده است؟

6-چرا اختلاس‌ها به نحوی به‌راحتی و به اشکال مختلف اتفاق می‌افتد؟ علت چیست که صندوق‌های بیمه و موسسات اعتباری اینگونه دچار سوءاستفاده و ورشکستگی می‌شوند؟ چشم‌های نظارتی کجا هستند؟

7-چرا باید میلیاردها دلار قاچاق کالا سرازیر کشور شود، مگر این کشور مرز و نگهبان و مسئول ندارد؟

8-چگونه هست که مناطق آزاد تجاری برخلاف اهداف اولیه تاسیس که سرمایه‌گذاری و صادرات کالا را می‌بایست دنبال کند امروز به مامنی برای کالاهای قاچاق و واردات تبدیل شده است.

9- چگونه است که با توجه به آمارهای اعلام شده 3 میلیون کارگر بیمه نشده وجود دارد و بعضا با

8 ساعت کار کمتر از حداقل حقوق با 400 یا 500 هزار تومان در ماه و بدون بیمه به نوعی تن به بردگی می‌دهند. متولیان آن چه کسانی هستند؟ وکلای آنها چه می‌کنند؟

10- چرا آلودگی هوا در حال خفه‌کردن مردم و زندگی را بر مردم تنگ کرده است، ولی اتفاق خاصی توسط مسئولان صورت نمی‌گیرد.

11- چگونه است که هر روز بر جرائم و آسیب‌های اجتماعی چون طلاق، آمار زندانیان، اعتیاد کودکان خیابانی و کارتن‌خواب‌ها و قتل‌ها افزوده می‌شود. ما در بُعد نظارتی و نمایندگی از این مردم و احقاق حقوق آنها چه کرده‌ایم؟

12- متاسفانه هر وزیر و هر نماینده‌ای که به مجلس می‌آید چنان با آمارها و یک سلسله تعاریف در حوزه خود همه چیز را گل و بلبل نشان می‌دهد که اصولا خلع سلاح شده و انفعالی عمل می‌کنیم. متاسفانه مسئولان و وزرا هنگام گزارش‌دهی، بیشتر به وصف مشکلات می‌پردازند تا به انجام عمل در حوزه وظایف خویش.

13- بله عزیزان علت آن است که ما بیشتر با ابزارهای نظارتی و قانونی خویش، فردی و منطقه‌ای عمل می‌کنیم بر این اساس به برنامه‌های کلان و ملی کمتر توجه می‌شود.

14- باید تدبیری اندیشید که سوالات، تذکرات، تحقیق و تفحص و استیضاح محور آنها، طرح و برنامه‌های ملی باشد. مطمئن باشید چون که صد آید نود هم پیش ماست.

15- طرحی که پیش‌روی ماست بر این اساس ارائه شده و تنها و تنها هدف آن سوق‌دادن دولت و نمایندگان به برنامه‌های ملی است، ضمن اینکه نگاه‌ها و عملکردهای منطقه‌ای نیز جایگاهش محفوظ خواهد ماند.

16- با تصویب این طرح دولت‌ها نمی‌توانند اجرای برنامه‌های ملی را قربانی نگاه‌های محلی کنند و نمایندگان نیز با اجرای این طرح، عملکرد دستگاه‌ها را دقیق‌تر رصد کرده و نمره واقعی به قوه‌مجریه می‌دهند.

17- در این طرح وزرا و رئیس‌جمهور مردادماه هر سال مکلف‌اند گزارش عملکرد یک ساله خود را براساس برنامه ارائه شده در زمان اخذ رای اعتماد و براساس بودجه سال و برنامه‌های توسعه با شاخص‌هایی که مجلس یا هیئت‌رئیسه تعیین می‌کنند به شکل کمی و کرداری و مقایسه‌ای ارائه دهند. بعد از گزارش اگر عملکرد آنها رضایتبخش بود که آرزوی مردم و مجلس است و آنها برای ادامه کار تشویق می‌شوند.

18-ولی اگر گزارش و عملکرد آنها برای نمایندگان قانع‌کننده و رضایتبخش نبود، وزیری که عملکردش نمایندگان را قانع نکرده است طرح استیضاح او با رعایت اصل 89 قانون‌اساسی و آیین‌نامه داخلی در دستورکار مجلس قرار می‌گیرد. این کار هم عقلانی هم قانونی است.

19-گزارش رئیس‌جمهور هم اگر برای نمایندگان قانع‌کننده و رضایتبخش بود این آرزوی همه ملت و همه نمایندگان است، ولی اگر قانع‌کننده نبود و نمایندگان نخواستند او را استیضاح کنند حداقل به دادن کارت زرد بسنده می‌شود. این تذکر حداقلی به رئیس‌جمهور است که حواست باشد وزارتخانه‌ها و مجموعه تحت عملکرد شما طوری عمل کرده‌اند که امروز نمایندگان ملت رضایت از آن ندارند.

20-لازم به ذکر است گزارش رئیس‌جمهور و وزرا پس از اعلام وصول در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد و پس از بررسی در کمیسیون‌های مربوطه و نظر معاونت محترم نظارت و مرکز پژوهش‌ها در مدت مشخص و خارج از نوبت در دستورکار مجلس قرار می‌گیرد.

و اما آثار مثبت بر این طرح

1- توجه نمایندگان و قوه‌مجریه از سوالات و مسائل محلی و منطقه‌ای بیشتر به برنامه‌ها و طرح‌های کلان و اجرای آنها متمرکز می‌شود.

2- وزرا و قوه‌مجریه بعد از ارائه گزارش و تایید عملکرد آنها توسط مجلس حداقل برای چندین ماه زمینه سوال و کشاندن آنها به مجلس ضعیف خواهد شد و وزرا قدرتمندانه به برنامه‌های کلان و طرح‌های ملی متناسب با اسناد بالادستی که آرزوی آنهاست خواهند پرداخت، چراکه پشتوانه رای مجلس انرژی آنها را برای این راه مضاعف خواهد کرد.

3- تایید و رای نمایندگان به این عملکرد در هر سال باعث حفظ شان مجلس و قدرت‌یابی همه نمایندگان می‌شود و نقش مجلس و 290 نفر نماینده پررنگ‌تر می‌شود.

4- به فرض که وزیری عملکرد مناسب و قابل قبولی نداشت چرا بگذاریم چندین سال این روند ضعیف ادامه یابد. همه منتظر پایان دولت باشیم یا امید به اینکه در دوره بعد به او رای اعتماد ندهیم در صورتی که بسیاری از فرصت‌ها از دست خواهد رفت.

5-بر عکس آنچه به نظر می‌آید با تایید هر ساله وزرا توسط مجلس نه اینکه جایگاه آنها سست نمی‌شود، بلکه برعکس با رای مجدد مجلس قوی‌تر ادامه کار خواهند داد.

6- این ارائه گزارش و عملکرد همه ساله در اکثر کشورهای پیشرفته وجود دارد حتی بعضی کشورها به جای یک سال هر شش ماه این گزارش را به مجلس و نمایندگان مردم می‌دهند. ضمن اینکه این طرح به نفع یا ضرر یک گروه نیست اگر اجرا شود کل جناح‌ها، دولت‌ها و مردم و نظام در همه زمان‌ها از آن منتفع خواهند شد.

7-اگر ان‌شاءالله این طرح تصویب شود و هر سال این پاسخگویی و نظارت اجرا شود هر وزیر و رئیس‌جمهور سه بار در یک دوره چهار ساله به مجلس می‌آیند و گزارش می‌دهند که این حداقل نظارت و انتظار نمایندگان است، ولی مهم این است که ویژگی این پاسخگویی نظام‌مند شدن و نهادینه‌بودن آن است که تقریبا گم‌شده وضعیت نظارتی امروز مجلس ماست. ما شاهدیم که با وضعیت فعلی وزیری بوده است که بیش از پنج بار در سال گذشته به مجلس آمده است، ولی چون ساز و کار مناسبی نبوده است نتیجه چندان در بر نداشته مطمئنا با این طرح مجلس کمتر به وزرا زحمت خواهد داد.

در قانون‌اساسی این موضوع دیده شده که نمایندگان می‌توانند طبق اصل 89 از رئیس‌جمهور سوال و حتی او را استیضاح کنند.

اگر این امر مورد نیاز جامعه و نتایج مثبت آن مترتب نبود هرگز آن را در قانون‌اساسی نمی‌آوردند.

همه شاهدیم که به جز یکبار و به نوعی هیچ‌گاه این اصل مهم قانون‌اساسی تحقق نیافته است و گویا این اصل در قانون‌اساسی وجود ندارد.

آیا اگر دقت و تامل و کارشناسی شود چند درصد از مشکلات جامعه ما به عدم اجرای همین اصل برمی‌گردد.

آیا اگر اینقدر حمله‌هایی که به بعضی از روسای جمهوری‌ قبل می‌شود و برای رئیس‌جمهور فعلی بعدا خواهد شد، یک صدم آنها در دوران مسئولیتشان در بُعد سوال و نظارت مجلس صورت می‌گرفت آثار بهتری نداشت؟

بیایید برنامه‌ای مصوب کنیم که طبق قانون‌اساسی حداقل یکبار به‌طور نظام‌مند و نهادینه شده و براساس شاخص‌های مشخص گزارش کامل قوه‌مجریه را در مجلس داشته باشیم.

http://aftabeyazd.ir/?newsid=81168

ش.د9604299