آفات انقلاب ناشی از عوامل فطری، روانی و اجتماعی است که به صورت بسیار نامحسوس و خزنده جامعه انقلابی را تحت تأثیر و نفوذ خود قرار داده و خسارات خود را به انقلاب با خالی کردن آن از محتوای اصلی و درونی وارد می آورند.
شرط اصلی جلوگیری از رکود در جریان انقلاب، متوقف نشدن در تحقق خواستههای آرمانی، تداوم و حرکت دائمی در مسیر پیاده کردن تمامی آرمانهای انقلاب، در همه زمینههاست. بنابراین هر اندازه اهداف انقلابی عالیتر باشد و حرکت کلی انقلاب در مسیر تحقق آن صورت گیرد، امکان توقف انقلاب کمتر خواهد بود. در این میان و در مسیر حرکت ، مبارزه با آفات انقلاب از اهم مسائل است که انقلابیون باید آن را شناسایی کرده و پیگیرانه در صدد دفعش برآیند.
آفات انقلاب با آنچه به عنوان شیوه های اتخاذ شده از طرف ضد انقلاب در راستای مبارزه با انقلابیون مطرح می گردد، متفاوت است. آفات انقلاب ناشی از عوامل فطری، روانی و اجتماعی است که به صورت بسیار نامحسوس و خزنده جامعه انقلابی را تحت تأثیر و نفوذ خود قرار داده و خسارات خود را به انقلاب با خالی کردن آن از محتوای اصلی و درونی وارد می آورند. اهم آفات انقلاب ها بدین قرارند:
الف- نفوذ فرصت طلب هادر همه انقلاب ها، این گروه با تغییر ظاهر خود و با فریب انقلابیون واقعی در ارگان ها و نهادهای مختلف جامعه، حتی در دستگاه رهبری نفوذ کرده و اگر چه ظاهراً انقلابی تر از انقلابیون اصیل هستند ، ولی چون اعتقادی به آرمان های انقلاب ندارند موجبات انحراف و قلب ماهیت انقلاب را فراهم می آورند.
فرصت طلب ها دو گروه هستند : گروه اول آنهایی هستندکه ایده و عقیده خاصی جز جاه طلبی و کسب موقعیت ها و امتیازات اجتماعی ندارند و با هرنوع سیستم سیاسی، خود را سازش داده و تطبیق می دهند و مهارت خاصی در تغییر موضع خود برای جلب نظر گروه حاکم دارند.
گروه دوم آنهایی هستند که دارای ایده و عقیده ای متضاد با نظریه حاکم هستند و زمانی که از مواجهه مستقیم با انقلابیون مأیوس می شوند با تغییر ظاهر خود و نفوذ در سیستم سیاسی ضربه خود را در موقعیت مناسب و از درون وارد می آورند. فرصت طلب ها را تنها نباید در وجود اشخاص سودجو و موقعیت شناس و اصطلاحاً نان به نرخ روز خور که هر روز خود را به رنگ و طبع جامعه در آورده و بدین ترتیب منافع شخصی خود را حفظ می کنند، جست وجو کرد، بلکه نفوذ جریانات فکری شکست خورده و رسوا شده، خود از آفات خطرناک انقلاب است. این جریانات فکری وقتی که از رو در رویی مستقیم نتیجه نگرفته و شکست میخورند، مسلماً با نفوذ در سیستم و نظام حاکم و بدون شناساندن چهره واقعی خود، افکار انحرافی را نشر و گسترش می دهند.
ب- رجعت تدریجی به ارزشهای فرهنگی طرد شدههنجارها و ارزشهای هر ملتی در بستر زمانی طولانی و دور و دراز به وجود میآیند. همانطور که تشکیل فرهنگ و تمدن هر جامعه معلول دروههای زمانی نسبتاً زیادی است، از بین بردن آن و یا از بین بردن برخی ناهنجارهای اجتماعی که آنها نیز در بستر زمان شکل گرفتهاند، در مدت زمان اندک امکانپذیر نیست. بنابراین با ایجاد صرف انقلاب برای اصلاح روندهای ناصحیح وابستگی، خودباختگی، ناامیدی و ...، امید برچیده شدن خصلتهای منفی درونی و نهادیه شده در ذهنیتهای جامعه قابل پاکسازی نمیباشد و هرچه طول مدت روحیه انقلابی گری و خواستههای اصلاحی در جامعه کمتر باشد و سست شود، آثار ناهنجاریهای گذشته دوام بیشتری می یابد. از جمله ارزشهای مذموم از نظر انقلابیون، راحت طلبی ،فساد اخلاق و رشوه خواری است. در صورتی که یک مبارزه مستمر و طولانی با ضد فرهنگیهای به ارث رسیده از گذشته به عمل نیاید، تدریجاً با رشد مجدد این ضد ارزشها، موجبات انحراف و آلوده کردن ارزشهای اصیل انقلابی فراهم می شود.
پ-خستگی نیروهای انقلابی و از دست دادن روحیه انقلابی یکی دیگر از آفات انقلاب، سستی در جناح انقلابیون است. کناره گیری از صحنه به دلیل موفقیت انقلاب و به ثمر رسیدن اهداف آن، خستگی و یأس از انقلاب به دلیل مواجهه با مشکلات و عدم موفقیت در حل آنها، ناامیدی از پیاده شدن معیارهای ایدئولوژیکی که به گوشه گیری و به انزوا کشیده شدن منجر میشود، خود از آفات خطرناک انقلاب است. فساد در ارکان و بدنه انقلاب، از رهبران گرفته تا مردم، و عدول آنها از آرمانهای انقلاب، ظهور و بروز تفسیر و تأویل های انحرافی و احیاناً التقاطی در ایدئولوژی انقلابی و یا عدم توانایی ایدئولوژی در حصول خواسته های اجتماعی و پاسخ به سؤالات و شبهات، نهایتاً خروج گروههای اجتماعی از صحنه انقلاب را رقم خواهد زد. چنانچه نیروهای انقلابی در مسیر برطرف کردن مشکلات و فشارها موفق نشوند، خطر پشت کردن جامعه از انقلاب متصور است.