- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات – 1396/05/10– شماره 26781– صفحه 12)
توافق اخیر روسای جمهوری آمریکا و روسیه بر سر برقراری آتش بس در بخش‌هایی از سوریه در کنار تلاش برای تعیین «مناطق کاهش تنش» در نشست آستانه، بار دیگر امیدها برای دست یابی به راه حل مسالمت آمیز برای حل بحران سوریه را افزایش داده است .
به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، «دونالد ترامپ» و «ولادیمیر پوتین» روسای جمهوری آمریکا و روسیه 16 تیرماه در حاشیه نشست گروه 20 در‌هامبورگ در مورد آتش‌بس در سوریه به توافق رسیدند. در شرایطی که اقدامات تحریک آمیز آمریکا در سوریه در هفته‌های اخیر اسباب تنش لفظی میان مقام‌های روسی و آمریکایی را فراهم کرده و چشم‌انداز صلح در سوریه را تیره تر کرده است، توافق‌هایی از این دست می‌تواند زمینه‌های پیشبرد روند سیاسی راه حل بحران و کاهش زمینه‌های بهره برداری تروریست‌ها از فضای ابرآلود تعارضات در عرصه میدانی را فراهم کند.
کنشگران فرامنطقه‌ای بحران سوریه
اعتراضاتی که از 6 سال پیش در استان «درعا» در جنوب سوریه آغاز زده شد، هرگز به این بحران بزرگ تبدیل نمی شد اگر برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای از آن برای سودجویی‌ها و تسویه حساب‌های خود با دولت سوریه استفاده نمی کردند. دخالت کشورهایی چون ایالات متحده آمریکا و همپیمانان منطقه‌ای آن در مدت کوتاهی اسباب سرازیر شدن تروریست‌ها به سوریه را فراهم کرد و آتش فتنه‌ای را روشن کرد که تاکنون صدها نفر را به کام مرگ کشانده و میلیون‌ها نفر را آواره کرده است. افزایش فعالیت گروه‌های تروریستی و وخامت اوضاع در سوریه، مداخله گران منطقه‌ای و بین المللی این کشور را به این نتیجه رساند که حل بحران سوریه نه از رهگذر کنشگری مداخله جویانه، که از مسیر روندهای سیاسی مبتنی بر صلح می گذرد. جدا شدن تدریجی ترکیه از صف مخالفان سوریه و نزدیک شدن به کشورهای حامی صلح در این کشور تاییدی بر این انگاره است.
با این حال هنوز هم انگیزه‌های سودجویانه برخی از این کشورها، اسباب کنشگری غیر ضروری آنان در سوریه را فراهم می کند. به عنوان نمونه دخالت‌های نظامی آمریکا در سوریه همچنان مانعی جدی در مبارزه دولت با گروه‌های تروریستی تلقی می شود؛ مداخله‌ای که علاوه بر دولت سوریه، اعتراض بسیاری از کشورهای حامی صلح در این کشور را هم برمی انگیزد.در شرایطی که در هفته‌های اخیر عملیات آزادسازی «رقه» به عنوان مرکز خلافت خودخوانده داعش در سوریه در دستور کار ارتش سوریه قرار گرفته است، نیروهای نظامی آمریکا با منهدم کردن جنگنده‌های سوری در رقه، مانع پیشروی نیروهای ارتش سوریه در این استان شده اند؛ حمله ای که دولت سوریه آن را «تجاوز آشکار آمریکا» خوانده و هدف از آن را تضعیف قدرت ارتش سوریه در مبارزه با داعش عنوان کرده است.
این اقدام یکجانبه آمریکا واکنش روس‌ها را هم برانگیخت. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در اظهاراتی گفت: آمریکا باید به تمامیت ارضی سوریه احترام بگذارد و اقدامات یکجانبه را در این کشور پایان دهد. همچنین «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه هم حمله اخیر آمریکا را اقدامی «تهاجمی و کمک به تروریست‌ها» توصیف کرد.آمریکا به خاطر منافع خود، تلاش می‌کند با شکست داعش در سوریه، رقه را به کمک «نیروهای دموکراتیک کرد» آزاد کند. این در حالی است که دولت سوریه و روسیه با این موضوع مخالف بوده و خواستار خروج نیروهای بیگانه از جمله آمریکا از سوریه هستند.
بیانیه اخیر کاخ سفید در خصوص هشدار به دولت قانونی اسد در خصوص آنچه «مقدمه چینی دولت برای انجام یک حمله شیمیایی دیگر» خواند نیز نمونه ای دیگر از مداخله جویی و یکجانبه گرایی واشنگتن در سوریه است که، واکنش روسیه و ایران را برانگیخت؛ بیانیه ای که به گفته نماینده آمریکا در سازمان ملل، هشداری به روسیه و ایران نیز بود.به نظر می رسد مواضع محکم و متقن مقام‌های سوریه، ایران و روسیه در برابر آمریکا در مورد بحران سوریه و مشاهده پیامدهای منفی اقدام نظامی و یکجانبه‌گرایی آمریکا، سرانجام آمریکا را به سوی تعامل و مذاکره با دیگر بازیگران عرصه میدانی سوریه سوق داده است.در چنین شرایطی که رقابت‌ها میان آمریکا و روسیه به عنوان دو بازیگر مهم در بحران سوریه بالا گرفته است، توافق دو کشور بر سر آتش بس، می تواند امیدها برای پیشرفت راه حل مبتنی بر روندهای سیاسی در این کشور را افزایش دهد.
آتش‌بس در سوریه در نتیجه توافق آمریکا و روسیه
توافق روسای جمهوری آمریکا و روسیه در مورد ایجاد مناطق عاری از تنش در استان‌های جنوب غربی سوریه اجرایی شد. وزیر امور خارجه روسیه بعد از دیدار سران آمریکا و روسیه در‌هامبورگ به رسانه‌ها گفت: در امان پایتخت اردن کارشناسان اردنی، آمریکایی و روسی بر تفاهمی مبنی بر ایجاد مناطق کاهش تنش دست یافتند. این آتش‌بس که در مناطق درعا، قنیطره و سویدا عملی شود مورد نظارت قرار خواهد گرفت.
به گفته «محمد‌المومنی» سخنگوی دولت اردن ، براساس این توافق آتش‌بس در طول خط تماسی که نیروهای دولت سوریه و نیروهای هم‌پیمان آن از یک سو و نیروهای مخالفان مسلح سوری از سوی دیگر بر سر آن توافق کرده‌اند، اجرا خواهد شد.به گفته المومنی، این سه کشور تاکید کرده‌اند مقدمات این آتش‌بس در ایجاد فضای تضمین کننده به راه حل سیاسی دائمی برای بحران سوریه منجر شود. این سه کشور همچنین بر تعهدات خود برای راه حل سیاسی از طریق کانال ژنو و براساس قطعنامه 2254 شورای امنیت که تمامیت ارضی، استقلال و حاکمیت سوریه را تضمین می‌کند، تاکید کردند.این در حالی است که «رکس تیلرسون» در گفت و گو با رسانه‌ها از کامل شدن جزییات این توافق در روزهای آینده خبر داده است.
آتش بسی پایدار؟
تاکنون بارها با توافق طرف‌های درگیر در بحران، آتش بس در سوریه به اجرا گذاشته شده، اما هربار با متهم شدن طرف‌های درگیر به نقض آتش بس، درگیری‌ها با شدتی بیشتر از سر گرفته شده است. حتی آتش بسی که در دی ماه سال گذشته و بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برقرار شده بود، به خاطر نقض طرفین، چند هفته بیشتر دوام نیاورد. آتش بسی که آمریکا و روسیه بر سر آن به توافق رسیده‌اند گویا با آنچه پیش از این در سوریه به اجرا گذاشته شده تفاوت دارد. به گفته وزیر امور خارجه آمریکا فرق توافق جدید با توافق‌های مشابه در گذشته این است که این بار روسیه به اجرای آن متعهد است. در حالی آمریکا و روسیه بر سر آتش بس در جنوب سوریه به توافق رسیده اند و مقام‌های آمریکایی نسبت به پایداری آن ابراز امیدورای می کنند که دو ماهی می‌شود توافق طرفین درگیر در سوریه بر سر «مناطق کاهش تنش» در نشست آستانه چهار زیر نظارت ایران، روسیه و ترکیه توانسته تا اندازه‌ای از شدت تنش و خشونت در مناطق تعیین شده بکاهد.
اگرچه این آتش بس با آنچه در نشست‌های آستانه می گذرد تفاوت بسیاری دارد، اما هر کدام در سطحی متفاوت می توانند مسیر حرکت سوریه به سمت صلح و ثبات را هموارتر سازند. نشست‌های آستانه (پایتخت قزاقستان) کاهش رقابت و تنش میان معارضان و نیروهای حامی دولت سوریه را زیر نظارت کشورهای حامی صلح در دستور کار دارد و در کنار آن آتش بس‌هایی از نوع آتش بس اخیر می‌تواند رقابت میان قدرت‌ها و به تبع آن رقابت منفی میان بازیگران داخلی بحران سوریه را کاهش دهد.
ایجاد منطقه امن در سوریه پروژه‌ای شکست خورده
مقامات ارشد رژیم صهیونیستی به شدت در تلاش هستند تا آمریکا و روسیه را متقاعد به ایجاد منطقه‌ای امن در امتداد مرزهای اراضی اشغالی با سوریه کنند. به گزارش خبرگزاری مهر، بعد از تبلیغات رسانه‌ای گسترده صهیونیست‌ها در مورد اینکه ایران به مسیر زمینی از تهران تا لبنان دست یافته و لزوم برخورد با این حرکت ایران، تل آویو فاز دوم اقدامات خود را آغاز کرده و تلاش می کند تا آمریکا و روسیه را متقاعد به ایجاد منطقه امن در مرز اسرائیل با سوریه کند. در همین رابطه اسرائیل نشنال نیوز نوشت: اسرائیل خواستار ایجاد منطقه حائل برای محافظت از خود در مقابل حزب‌الله و ایران است، اما نمی‌خواهد این منطقه تحت کنترل روسیه باشد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در مکالمه تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه درباره ایجاد یک منطقه حائل در سوریه گفتگو کرد. طبق گزارش این روزنامه صهیونیستی، این منطقه حائل جدید در شرق بلندی‌های جولان تا ۳۰مایل (۴۸کیلومتر) امتداد خواهد داشت و شهرهای درعا و سویدا در سوریه را نیز در بر خواهد گرفت. نه ایران و نه حزب‌الله اجازه ورود به این منطقه را نخواهند داشت و این منطقه تحت کنترل روسیه نخواهد بود.
بر اساس این گزارش، مقامات صهیونیست نگران آن هستند که سوریه تجزیه شود و به دست روسیه، ایران و بخش‌هایی از آن نیز به دست افراد مسلحی که بر سر قدرت رقابت می‌کنند و گروه‌های تحت رهبری کُردها بیفتد.در این گزارش همچنین آمده است صهیونیست‌ها در حاشیه گفتگوهای آمریکایی‌ها و روس‌ها در عمان، درباره آینده جنوب سوریه حضور داشتند. در ادامه این گزارش آمده است: اسرائیل نگران آن است که غرب از سوریه عقب‌نشینی کند و شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران مانند حزب‌الله را به حال خود بگذارد تا در جنوب این کشور از جمله در مرز جولان مستقر شوند. وزارت امور خارجه روسیه در این‌باره اعلام کرد این تماس تلفنی از جانب رژیم صهیونیستی بوده است و پوتین و نتانیاهو درباره مسائل مربوط به همکاریهای دوجانبه تبادل نظر کردند. آنها درباره همکاریهای مشترک علیه تروریسم بین‌المللی، حل و فصل مشکلات خاورمیانه و اوضاع سوریه گفتگو کردند.
لابی برای خارج کردن ایران از سوریه
رژیم صهیونیستی مدت‌ها است که به دنبال محدود کردن نیروهای مقاومت در سوریه است. در همین رابطه از چند ماه قبل با مطرح کردن موضوعی همچون برافراشته شدن پرچم ایران در نزدیکی مرزهای اسرائیل و یا آماده شدن مسیر زمینی از ایران تا لبنان، سعی کرده تا با مظلوم نمایی کشورهای غربی را با خود همراه کند.در همین رابطه چندی قبل روزنامه جروزالیم پست به نقل از روزنامه کویتی «الرای» گزارش داده بود که اسرائیل با روسیه و آمریکا بر سر خروج نیروهای ایران از سوریه به توافق رسیده است. بر اساس گزارش این روزنامه، بنیامین نتانیاهو در جریان دیدارها و گفتگوهای خود با ترامپ و پوتین، نظر مساعد آنها را در زمینه الزام خروج نیروهای ایران از سوریه جلب کرده است.
نگرانی از تحولی استراتژیک
محافل رسمی رژیم صهیونیستی اخیرا از «تحولی با اهمیت ژئواستراتژیک» که با تصرف روستای «التنف» به دست ارتش سوریه مرتبط است خبر داده بودند. ارتش سوریه مدتی پیش کنترل روستای التنف در مثلث مرزی میان سوریه، عراق و اردن را به دست گرفت.در آغاز ماه ژوئن سال جاری (۲۰۱۷) نیروهای مردمی عراق موسوم به الحشدالشعبی که حدود ۱۰۰هزار نیرو در اختیار دارد، به آن سوی مرزهای عراق رسیدند. مقامات اسرائیلی می‌گویند، با این تحول، ایران به «رؤیای دست یافتن به مسیر زمینی رسیدن به دریای مدیترانه» نزدیک شده و می‌تواند از این پس نه تنها از راه دریا یا از طریق فرودگاه دمشق، بلکه از مسیر زمینی نیز برای حزب‌الله لبنان موشک و سلاح بفرستد.صهیونیست‌ها در این رابطه به اظهارات دبیر کل حزب الله لبنان نیز اشاره کرده و می نویسند: سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان، به پیامد دیگری هم اشاره کرده است.
او روز ۲۲ژوئن (اول تیر) اسرائیل را تهدید کرده و گفته بود، جنگ اسرائیل علیه سوریه یا لبنان، می‌تواند هزاران یا حتی صدها هزار رزمنده را از کل جهان عرب و دنیای اسلام، از ایران، عراق و یمن، به مبارزه بکشاند.این وضعیت درحالی است که جنبش مقاومت اسلامی «النجباء» عراق، از تشکیل «سپاه آزادسازی جولان» خبر داده بود. نیروهای تندرو اسرائیلی تشکیل چنین سپاهی را به‌مثابه تهدیدی حیاتی برای رژیم صهیونیستی ارزیابی کرده‌اند.بلندی‌های جولان از منظر نظامی از اهمیتی استراتژیک برخوردار است. این بلندي‌ها هم ناظر بر مناطق شمالی اسرائیل هستند و هم تا پایتخت سوریه فاصله چندانی ندارند. اسرائیل به واسطه اهمیت نظامی این منطقه، در جریان جنگ سال ۱۹۶۷بخش‌بزرگی از آن را به تصرف خود درآورد. موضوعی که همواره باعث درگیری نظامی بین دو کشور سوریه و اسرائیل شد.
پروژه شکست خورده از ترکیه تا اسرائیل
پروژه ایجاد منطقه امن در سوریه اولین بار از سوی ترکیه مطرح شد و طی سال‌های گذشته آنکارا تلاش زیادی برای ایجاد این مناطق در سوریه انجام داد اما توفیقی در این راه کسب نکرد. اکنون به نظر می‌رسد که تل آویو به دنبال همان سیاست ترکیه است اما ظواهر نشان می‌دهد که اسرائیل نیز نمی تواند در این راه موفق باشد.
دلیل اصلی موفق نشدن صهیونیست‌ها در این راه آن است که تل آویو درصدد است تا رضایت روسیه را برای ایجاد منطقه امن کسب کند اما با این حال کنترل این منطقه در دست روسیه نباشد. نظر به استراتژی مسکو در خصوص سوریه و اینکه اگر قرار بر ایجاد منطقه امن در سوریه باشد عوامل تاثیر گذار دیگری همچون نظر دولت سوریه و همچنین حزب الله لبنان در آن دخیل خواهند بود بعید به نظر می‌رسد خواسته صهیونیست‌ها در این رابطه رنگ حقیقت به خود بگیرد. ادامه دارد...
ش.د9604704
