یک سفر و 10 نکته؛ نتانیاهو در عمان به دنبال چه بود؟

اول آوریل 1996 شیمون پرز نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی در کاخ پادشاهی عمان، مجسمه «شاهزاده صلح» را به سلطان قابوس هدیه داد و آرزو کرد منطقه به سوی صلح حرکت کند. از آن روز تا کنون هزاران فلسطینی به دست ارتش رژیم صهیونیستی کشته شده اند، شهرک های صهیونیست نشین بیشتری ساخته شده، خانه های فلسطینی بیشتری تخریب شده، روستاهای بیشتری اشغال شده، محاصره و فشار علیه فلسطینی ها افزایش یافته و خلاصه آنکه از هر چیزی در آن سرزمین پرآشوب خبری بوده الا صلح!

پنجشنبه شب هفته گذشته یک هواپیمای مسافری، جمعی از بلندپایه ترین مقامات رژیم صهیونیستی به سرکردگی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این رژیم را از تل آویو به مسقط رساند. وقتی روز جمعه این هواپیما در تل آویو به زمین نشست، رسانه ها و مقامات رسمی دو طرف خبر این سفر محرمانه را آشکار کردند. در حالی که محتوای دقیق مذاکرات قابوس و نتانیاهو منتشر نشده، یک بیانیه رسمی از سوی دو طرف می گوید در این سفر درباره «راه‌های پیشبرد روند صلح خاورمیانه» و «مسائل متقابل برای دستیابی به صلح و ثبات در خاورمیانه» بحث شده است. درباره این سفر برخی نکات قابل تامل است؛

1- نتانیاهو در حالی به مسقط رفت که از ابتدای هفته پیش عمان میزبان محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بود. قبای میانجیگری میان اسرائیل و فلسطینی ها برای عمان نحیف، گشادتر از آن است که به نتیجه ملموسی ختم شود. در حالی که انواع و اقسام برنامه ها و طرح ها برای احیای روند مذاکرات و سازش میان دو طرف به بن بست خورده است، مسقط از نفوذ و جایگاهی برخوردار نیست که بتواند این روند را احیا کند.

2- یکی از اهداف محتمل و قابل اعتنای نتانیاهو از این سفر و علنی کردن آن، استفاده داخلی است. انتخابات در سرزمین های اشغالی درپیش است و نتانیاهو با چالش های جدی و متعددی روبرو است. نتانیاهو با این سفر می خواهد این پیغام را به حامیان و رقیبان داخلی خود بفرستد که راهبرد بشدت تهاجمی او علیه فلسطینی ها جواب داده و او به راحتی در پایتخت های عربی مورد استقبال قرار می گیرد و عملاً کسی به فکر فلسطینی ها نیست و او را سرزنش نمی کند.

3- عمان به دلایل مختلف سیاسی و ژئوپلتیکی همیشه سعی کرده است سیاست بی طرفی را در مسائل و مناقشات منطقه ای در پیش بگیرد. مسقط اگر چه عضوی از شورای همکاری خلیج فارس است اما فاصله خود با ریاض را همیشه حفظ کرده و برای نمونه وارد بازی درگیری و محاصره قطر نشد. ارتباط گرم عمان با ایران و میزبانی این کشور برای گفت و گوهای محرمانه تهران و واشنگتن، جلوه ای دیگر از این سیاست است. میزبانی از نخست وزیر رژیم صهیونیستی این جایگاه عمان را دستخوش تغییرات جدی خواهد کرد.

4- سفر هیات اسرائیلی به عمان در حالی انجام شد که همزمان دو هیات ورزشی این رژیم در امارات و قطر بودند و سرود ملی رژیم صهیونیستی برای نخستین بار در دوحه اجرا شد. این مسائل نشان می دهد روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی وارد مرحله تازه ای شده است. مقامات این رژیم و برخی سران عرب، بارها به روابط گرم اما پشت پرده خود و همکاری های فی مابین اشاره کرده اند. یکی از معروف ترین این اظهار نظرها مربوط به ولیعهد سعودی است. محمد بن سلمان در اظهار نظری گفته بود اسرائیل حق حیات دارد که به شدت از سوی آمریکا و تل آویو مورد استقبال قرار گرفت و از آن به عنوان به رسمیت شناختن اسرائیل یاد شد.

5- نکته قابل توجه در ماجرای عادی سازی روابط کشورهای مرتجع عرب و رژیم صهیونیستی آن است که شیوخ عرب این امتیاز کلیدی را که آرزوی همیشگی تل آوی بوده، رایگان و بدون هیچ هزینه ای به این رژیم تقدیم می کنند. اگر یک دهه پیش تل آویو برای این عادی سازی حاضر بود امتیازاتی به طرف فلسطینی اعطا کند، امروز احساس می کند سران عرب در چنان موقعیت ضعیفی هستند که توان مطالبه هیچ امتیازی از تل آویو را ندارند. وضعیت طوفان زده عربستان سعودی به عنوان سردمدار کشورهای عربی سازشکار که درگیر رسوایی و بحران قتل خاشقجی است، این ضعف را تبدیل به وضعیتی بحرانی برای اعراب و فرصتی برای تل آویو کرده است.

هدیه شیمون پرز به سلطان قابوس در سفر به عمان سال 1996 میلادی

6- «یوسف بن علوی» یک روز پس از میزبانی از «بنیامین نتیانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در «مسقط» روز شنبه در کنفرانس امنیتی «گفت‌وگوی منامه» حاضر شد. بن علوی در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا سفر نتانیاهو به عمان در حقیقت، به رسمیت شناختن اسرائیل بود گفت: این موضوع تاریخش گذشته است. دیگر ارزشی ندارد. بعد از آنکه توافقنامه‌های صلح با اسرائیل امضا شده است. ما از گذشته صحبت نمی‌کنیم بلکه نگاهمان به آینده است. اسرائیل یکی از کشورهای منطقه است و زمان تعامل با آن فرا رسیده است. این آینده است. واقعیت آن است که عمان بیش از دو دهه است که در عمل با تل آویو رابطه دارد. دفتر تجاری رژیم صهیونیستی در مسقط ک از اواسط دهه 90 میلادی با حضور سه دیپلمات اسرائیلی اداره می شد، نقش سفارت این رژیم در عمان را ایفا می کرد. سفارتی که تنها پرچم این رژیم بر فراز آن برافراشته نبود. از این جهت می توان موضع بن علوی را که بارها و بارها به تل آویو سفر کرده است، اعلام یک سیاست کهنه اعمالی توصیف کرد.

7- بیش از 30 هفته از آغاز تظاهرات «جمعه بازگشت» (Great March of Return) فلسطینیان در غزه می گذرد. تظاهراتی که هر جمعه در این منطقه برگزار شده و بر حق آوارگان فلسطینی برای بازگشت به سرزمین اجدادی خود تاکید می شود. پاسخ رژیم صهیونیستی به این حرکت، چیزی جز آتش و گلوله نبوده است و تا کنون بیش ز 200 فلسطینی شهید و 10 هزار تن نیز مجروح شده اند. بیش از 48 تن از کشته شدگان و 1800 تن از مجروحان این جنایت کودک هستند. واکنش جامعه بین المللی و جهان عرب به این کشتار هفتگی و سیستماتیک چیزی جز نگاه و سکوت نبوده است. سفر نتانیاهو به عمان نیز در روز جمعه انجام شد. روزی که 5 فلسطینی در غزه شهید و بیش از 200 تن مجروح شدند. استقبال از قاتل کودکان فلسطینی در پایتخت یک کشور عربی، خنجر عمان در پشت فلسطینیان است.

8- این روزها فضای مجازی مملو از واکنش ها به عکسی اسطوره ای از یک جوان فلسطینی است که در یک دست پرچم فلسطین و در دست دیگر فلاخن دارد و در میان آتش و دود ایستاده است. بسیاری این صحنه را به نبرد طالوت و جالوت تشبیه کرده اند. انتشار تصاویر پذیرایی گرم از نتانیاهو و همسرش در کاخ سلطنتی البرکه، یک فایده اساسی و غیرقابل انکار دارد و آن هم اینکه خطوط فاصل میان دوستان و دشمنان را در این منطقه پر از دود و آتش روشن می کند. این شفاف سازی بی شک به نفع جبهه مقاومت است.

9- نتانیاهو مدعی است این سفر گامی در راستای صلح در منطقه است. اما تیم همراه او پیام دیگری دارد. در این سفر حتی یک دیپلمات صهیونیست نیز حاضر نبود. یوسی کوهن رییس موساد، مئیر بن شبات مشاور امنیت ملی، ژنرال یووال روتم مدیر کل وزارت خارجه و ژنرال آوی بلوث دستیار نظامی نتانیاهو اعضای این تیم بودند. این ترکیب شبیه گله ای گرگ است که با شاخه ای زیتون در چنگال، برای مذاکره با گوسفندان می روند!

10- آخرین و شاید مهمترین نکته در این میان مسئله ایران و محور مقاومت باشد. رژیم صهیونیستی در کل منطقه، بخصوص سوریه شکست های راهبردی و سنگینی از جمهوری اسلامی خورده است. تلاش های سیاسی، امنیتی و حتی نظامی تل آویو برای خارج کردن ایران از میدان سوریه تا کنون به نتیجه نرسیده و این رژیم خود را بیش از همیشه در معرض خطرات بالقوه موجودیتی می بیند. مسقط سال هاست روابطی مبتنی بر دوستی و احترام با ایران، سوریه و حزب الله لبنان دارد. بعید نیست که تل آویو به دنبال ایجاد دریچه ای غیرمستقیم برای ارتباط با محور مقاومت و مدیریت خطرات راهبردی ناشی از پیروز های این محور باشد. البته این سیاست، خالی از نمایش های تبلیغاتی هم نیست. آشکار کردن این سفر، تلاشی برای پوشاندن این ضعف ها و ترس ها در پوشش مانوری دیپلماتیک است. نکته دیگر در این میان آنکه عادی سازی روابط با تل آویو مسئله ای نیست که جمهوری اسلامی و محور مقاومت بسادگی از آن بگذرد و بی شک مسقط با این حرکت از جایگاه پیشین خود نزد این محور سقوط کرده است.