اجراي يكطرفه برجام از سوي جمهوري اسلامي ايران، غربيها به ويژه سياستمداران فعلي كاخ سفيد را به اين نتيجه رسانده بود كه اگر آنها به تعهدات خود عمل نكنند، ايران باز هم جرئت پاسخگويي به بدعهدي آمريكا و اروپا را نخواهد داشت؛ بنابراين خروج آمريكا از برجام، معطل نگه داشتن ايران از سوي اروپا و... ميرفت تا نشانه ناتواني جمهوري اسلامي ايران در پاسخ به طرفهاي غربي قلمداد شود؛ تا اينكه 18 ارديبهشت همزمان با سالگرد خروج ترامپ از برجام، جمهوري اسلامي ايران پاسخي از جنس خود برجام به بدعهدي غربيها داد. در بخشي از بيانيه شوراي امنيت ملي كشورمان چنين آمده است كه «حال نوبت كشورهاي باقي مانده در برجام است كه حسن نيت خود را ثابت كرده و قدمهاي جدي و عملي براي حفظ برجام بردارند. پنجرهاي كه اكنون در برابر ديپلماسي قرار دارد، مدت زيادي باز نخواهد بود و مسئوليت شكست برجام و هرگونه تبعات احتمالي آن به طور كامل بر عهده آمريكا و اعضاي باقي مانده در برجام قرار خواهد داشت.» اگرچه اقدام شوراي امنيت ملي ديرهنگام بود، در مرحله اول پاسخگويي، اقدامي ضروري به شمار ميآمد. از سوي ديگر، واكنشها به اقدام ايران در كاهش تعهدات خود در قبال برجام واكنشهايي نيز در بر داشت كه به برخي از آنها اشاره ميشود:
1ـ اتحاديه اروپا: واكنش اتحاديه اروپا و سه كشور تروئيكاي آن، واكنشي عصبي و توأم با نگراني شديد بود كه نشان ميدهد اروپا هيچ وقت تصور اقدام تاحدودي قاطع ايران را ولو در زمان دولت روحاني ندارد. كشورهاي اروپايي متأسفانه در طول مدت اجراي برجام هيچ وقت به تعهدات خود عمل نكردهاند. گره زدن اقتصاد به بيانيههاي توخالي در طول 2 سال اخير، عليرغم تذكرات رهبري اشتباهي نابخشودني بود. واكنش اتحاديه اروپا در رد ضربالعجل 60 روزه نيز نشان ميدهد كه آنها همچنان تلاش خواهند كرد تا ايران را وارد مذاكرات در موضوعات ديگر كنند.
2ـ ايالات متحده آمريكا: مخاطب اصلي در واكنش جمهوري اسلامي، تروئيكاي اروپايي بود، اما تغيير سياست تدافعي ايران به سياست تهاجمي سبب واكنش مقامات آمريكايي نيز شد. پمپئو بلافاصله پس از نامه رئيسجمهور كشورمان اعلام كرد كه اين مسئله باينري (صفر و يكي) است. شما يا متعهد [به توافق] هستيد يا نيستيد. ببينيد ما از توافق خارج شديم. ايرانيها بايد درباره اينكه ميخواهند چگونه ادامه دهند، انتخاب خودشان را داشته باشند. وي شب قبل از اقدام ايران نيز بدون اعلام قبلي به عراق سفر كرد. بنابراين آمريكاييها به شدت از تصميم ايران نگران و سراسيمه هستند. در اين ميان تمام برنامهريزي جان بولتون در راهاندازي عمليات رواني سنگين نيز در همان مراحل اوليه با شكست روبهرو شد.
3ـ رژيم صهيونيستي: بنيامين نتانياهو در واكنش به اقدام تهران گفت كه اسرائيل به ايران اجازه نخواهد داد به سلاح اتمي دست پيدا كند. از آنجا كه طبق ادعاي نتانياهو، تصميمات دولت آمريكا در تحريم بيشتر ايران طبق اطلاعات داده شده اسرائيل صورت گرفته است و آنها هيچ وقت سياست تهاجمي برجامي ايران را پيشبيني نكردهاند. لذا اين رژيم بزرگترين و بازنده تصميم كشورمان در منطقه خواهد بود و همين امر جايگاه رژيم صهيونيستي در جامعه تصميم گيرنده غرب را تنزل خواهد داد.
4ـ كشورهاي چين و روسيه: روسها در اولين واكنش خود به شدت آمريكاييها را سرزنش كردند و همچنان خواستار حفظ برجام از طريق رفع تحريمهاي وضعشده عليه كشورمان شدند. سخنگوي وزارت خارجه چين نيز در واكنش به اقدام ايران در كاهش اجراي برجام اعلام كرد كه برجام بايد به صورت كامل اجرا شود و همه طرف ها بايد از اجراي آن اطمينان حاصل كنند.
5ـ ساير بازيگران: سازمان ملل و كشورهاي لتوني، استراليا، اسپانيا و... نيز بر ادامه اجراي برجام تأكيد كردهاند. از واكنشهاي كشورهاي مختلف به برجام چنين ارزيابي ميشود كه رفتار انفعالي در برابر بدعهديهاي طرفهاي مقابل سبب شده است كه جامعه بينالمللي، برجام را ناشي از تعهدات يكطرفه ايران تصور كند؛ بنابراين انتظار اين است كه با گامهاي عملي ديگر به گستاخي كشورهاي غربي جوابي قاطع داده شود. همچنين اميد را در جامعه زنده نگه داشته و نگرانيهاي به وجود آمده در داخل كشور مرتفع شود. افزون بر اين هزينه دشمني و كارشكني براي دشمن به شدت افزايش يابد تا ديگر شاهد گستاخي آنها نباشيم.